https://wikiislam.net/api.php?action=feedcontributions&user=Shrimp&feedformat=atomWikiIslam - User contributions [en]2024-03-29T07:15:34ZUser contributionsMediaWiki 1.39.4https://wikiislam.net/index.php?title=User_talk:Shrimp&diff=98890User talk:Shrimp2013-10-25T13:01:21Z<p>Shrimp: /* Translation Former Muslims stories */</p>
<hr />
<div>==Check-it==<br />
Birodari Aziz, I wrote new article about Cousteau and Islamic mythes, but there may be some technical mistakes, can you check it? <br />
Sincerly, see you on Uzbek Atheists group very soon ;)<br />
[[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 11:51, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
==Welcome==<br />
Welcome to Wikiislam and sorry about the block. You wont be blocked again. Please continue. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 01:21, 8 October 2013 (PDT)<br />
:Thanks! [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 02:37, 8 October 2013 (PDT)<br />
::Just passing through to say a quick hello and welcome. Feel free to leave me or Axius a message on our talk pages if you have any questions or need any help. Thanks for your contributions! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 07:23, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
==Translation template help==<br />
<br />
Hi! Thanks for confirming the meaning of "qarang". Could you please translate the following things for me? It is for use in our Uzbek templates and hub-type pages:<br />
<br />
{{Quote||'''Translations'''<br />
<br />
<br />
A version of this page is also available in the following languages: Arabic, Azerbaijani, Czech, English, French, Spanish, Turkish, Italian. For additional languages, see the sidebar on the left.}}<br />
<br />
and:<br />
<br />
{{Quote||Articles in Uzbek}}<br />
<br />
and:<br />
<br />
{{Quote||Site Map - Use to navigate WikiIslam and find the information you need}}<br />
<br />
Thanks for your help! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:11, 9 October 2013 (PDT)<br />
:Hi! Here are the translations:<br />
{{Quote||'''Tarjimalar'''<br />
<br />
<br />
Bu sahifa shuningdek bu tillarda ham mavjud: arabcha, ozarbayjoncha, chexcha, inglizcha, fransuzcha, ispancha, turkcha, italyancha. Boshqa tillar uchun chapdagi panelga qarang.}}<br />
:Note: arabcha - Arabic, ozarbajoncha - Azerbaijani, chexcha - Czech, inglizcha - English, fransuzcha - French, ispancha - Spanish, turkcha - Turkish, italyancha - Italian.<br />
<br />
:<small>Articles in Uzbek</small>:<br />
:{{Quote||Özbekcha maqolalar}}<br />
<br />
:<small>Site Map</small>:<br />
:{{Quote||Sayt xaritasi - WikiIslam'da kerakli axborot topish uchun vosita}}<br />
:And thanks for maintaining this useful website! [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:25, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
::You are welcome. And thank you for deciding to join our team and be a part of it! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:31, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Translation Former Muslims stories ==<br />
Hi what do you think about translation former muslims stories? I see on facebook you're already translate [[Freedom To Choose (former Muslim)]], you hesitate publich it in uzbek on the wikiislam? Thanks [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 05:40, 25 October 2013 (PDT)<br />
:I don't think translation of those stories for WikiIslam is required. The former muslim stories are interesting, but they should be kept in the language which they were originally submitted in. The stories are just confessions, they represent a view of the persons who submitted them; they don't necessarily contain Quran, hadith or widespread scholar opinions. Translating only for blogs or social networks are ok, I think. // WikiIslam saytining özida bu hikoyalarni tarjima qilish sayt qoidalariga mos kelmasa kerak. Bu hikoyalar faqat ularni yuborgan kishilarning shaxsiy fikrlarini ifoda etadi; ularda Quron, hadis yoki ulamo fikrlari har doim ham yozilmagan. Blog yoki Facebook uchun tarjima qilish esa menimcha mumkin. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 06:01, 25 October 2013 (PDT)</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=User:Shrimp&diff=98887User:Shrimp2013-10-25T10:52:15Z<p>Shrimp: </p>
<hr />
<div>I'm an ex-muslim<ref>born to islam (muslim without consent)</ref> atheist, and I came here to translate stuff into my native language.<br />
<br />
<small><br />
==Notes==<br />
<references/><br />
</small></div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Ozbekcha_maqolalar_-_Articles_in_Uzbek&diff=98565Ozbekcha maqolalar - Articles in Uzbek2013-10-16T12:03:55Z<p>Shrimp: </p>
<hr />
<div>{{Languages}}<br />
<BR><br />
Bu WikiIslam'ning özbekcha maqolalari yiğilgan sahifasidir.<br />
<br />
* [[Eng janjalli 10 oyat]]<br />
* [[Jak Kusto - Islomni qabul qilishi|Jak Kusto (Islomni qabul qilishi)]] <br />
* [[Quron]]<br />
* [[Olamning Qurondagi manzarasi]]<br />
<br />
==Qarang (Ingliz)==<br />
<br />
*[[WikiIslam:Site Map|Sayt xaritasi]] ''- WikiIslam'da kerakli axborot topish uchun vosita''<br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
{{Page title|Özbekcha maqolalar (Articles in Uzbek)}}</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98564Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T12:01:35Z<p>Shrimp: </p>
<hr />
<div>[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va kengligi shu yerga teng osmondan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
Biroq qiyomat haqida gap ketganda Quron (aslida Oy va Quyosh Yerning turli tomonlarida turgan vaqtda sodir böluvchi) Oy tutilishi Quyosh va Oy "birlashtirilgan" paytda röy beradi, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
===Yer va unda yashovchilar===<br />
<br />
Quron mualliflari Yer tabiatini tasvirlashga osmonlarga ajratilganidan kamroq diqqat qaratishgan, chunki Yer tabiati unda yashovchi odamlar uchun nisbatan ayonroq edi. Biroq berilgan izohlar bizni rad etilmas xulosalarga olib keladi.<br />
<br />
Birinchi va muhim xulosa Yerning yassiligidir. Quron mualliflari "yoyiq" manosini berish uchun arablar "gilam" töshashni bildiradigan sözni qöllashadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda moslangan turli-tuman narsalarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}|U zot yerni sizlar uchun beshik - qarorgoh qilib qöydi va unda yöllar paydo qildi hamda osmondan suv yoğdirdi. Bas, Biz u yordamida turli nabotot navlarini undirib chiqardik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}|Ösha zot sizlar uchun yerni beshik-qarorgoh qilib qöydi va yöl topishlaringiz uchun unda yöllarni qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda har turli gözal juftlarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}|Yerni esa yoyiq-keng qilib qöydik. Bas, naqadar yaxshi yoyguvchidirmiz.}}<br />
<br />
Bundan tashqari Quronda agar manzarani tösuvchi toğlar bölmaganida, Yerning tekisligi naqadar ayon bölishiga urğu beriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}|Biz toğlarni yurgizadigan va siz Yerni ochiq-yalanğoch köradigan Kunni! U Biz ulardan birontasini qöymay yiğdik.}}<br />
<br />
Yana gilamni surib yoki bukib yubormaslik uchun qoziq qoqilganidek, Yerga toğlar [[Quron va toğlar|qoziq qilib qoqilgani]] yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|16|15}}|U zot Yer sizlarni tebratmasligi uchun unda toğlarni barpo qildi, daryolarni va adashmasliklaringiz uchun yöllarni paydo qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|78|6}}-{{Quron-faqat-link|78|7}}|Biz yerni bir töshak, toğlarni esa qoziqlar qilib qöymadikmi?!}}<br />
<br />
Islom kosmologiyasining noaniq tomoni Quronning yetti osmon kabi [[Yer yetti qatlamdan iborat|yetti yer]] ham borligini hech qanday izohsiz eslatishidir:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|65|12}}|Alloh yetti osmonni va yerdan ham öshalarni mislini yaratgan zotdir. amri farmoni ularning örtasiga nozil bölib-tarqalib turur. Toki sizlar Allohning barcha narsaga qodir ekanligini va Alloh barcha narsani bilimi bilan ihota qilib olganini bilishlaringiz uchun.}}<br />
<br />
Osmonlarning yetti konsentrik gumbazi umuman olganda sodda bölsa, yetti yerni tasavvur qilish qiyinroqdir. Quronda bu haqida "samodan tushadigan" va "unga kötariladigan" narsalar bölganidek, "yerga kiradigan" va "undan chiqadigan" narsalar borligi bilan shunday ishora qilinadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|4}}|U osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashgan zotdir. U yerga kiradigan narsalarni ham, undan chiqadigan narsalarni ham, samodan tushadigan narsalarni ham, unga kötariladigan narsalarni ham bilur. Sizlar qayerda bölsangizlar, U sizlar bilan birgadir. Alloh qilayotgan amallaringizni körib turguvchidir.}}<br />
<br />
Bu yetti yer tangalar taxlami kabi bir-birining ustiga taxlangani xulosasiga olib keladi. Bu xulosa yana bir kosmologik boshqotirmani yechishga yordam qiladi.<br />
<br />
===Jannat va dözax qayerda?===<br />
<br />
Islom kosmologiyasi [[jannat]] va [[dözax]] borasida nasriy bölib, ularni osmonlar va yerdan iborat koinot ichiga soladi. Muhammadning "tungi sayohati" yetti osmonning har birida ötib ketgan va jannatda yashayotgan payğambarlar bilan ishğol ekanligini körsatadi. Bu Quronda berilgan jannat hajmiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|21}}|Parvardigoringiz tomonidan böladigan mağfiratga hamda Alloh va Uning payğambarlariga iymon keltirgan zotlar uchun tayyorlab qöyilgan, kengligi osmon va yerning kengligi kabi bölgan jannatga shoshilingiz! Bu Allohning fazlu marhamati bölib, uni Özi xoxlagan kishilarga ato etur. Alloh uluğ fazlu marhamat sohibidir.}}<br />
<br />
Agar osmonlarda (jumladan yettinchi va eng kattasida ham) jannatda yashovchilar istiqomat qilsa, jannat kengligi osmonlar va yer kengligi bilan bir xildir.<br />
<br />
Va agar jannat birinchi osmon tepasida ekanligidan, dözaxning birinchi yer ostida ekanligi, yetti yer orasidagi fazoni töldirib turishi kelib chiqadi. Bu dözaxning butunlay yopiq joy qilib tasvirlanishiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|41}}|Ular uchun jahannamdan töshak, ustlaridan esa choyshablar bölur. Zolimlarni mana shunday jazolagaymiz.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|9|49}}|Ularning orasida: "Menga izn bergin, meni fitnaga solmagin," deydigan kimsalar ham bordir. Ogoh bölingizkim, ular fitnaning öziga tushdilar. Shak-shubha yöqki, jahannam kofirlarii örab olguvchidir.}}<br />
<br />
Dözax zindon sifatida tasvirlanadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|17|8}}|shoyad Parvardigorlaringiz sizlarga rahm qilsa. Agar qaytsangizlar, biz ham qayturmiz. Biz kofirlar uchun jahannamni zindon qilib qöyganmiz.}}<br />
<br />
Quronning Yusufali va Shakir tarjimalarida kuzatuvchi dözaxda yashovchilarni körishi uchun "pastga qarashi" kerakligi aytiladi ({{Quran|37|55}} {{ingl}}).<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamni örgandik.<br />
<br />
==Xulosa==<br />
<br />
Quron ilmiy kitob emas. Olam tuzilishi haqida maktab darsligi Qurondan köproq va aniqroq axborot beradi.<br />
<br />
Quronda ochiq qilib, "olam shunday tuzilgan," deyilmasa ham, undagi ishoralardan yuqoridagi manzara kelib chiqadi. Bu manzara olam haqida 7-asr Arabistonida tarqalgan mifologik qarashlarga mos kelishi ajablanarli emas.<br />
<br />
Qurondagi butun olam yer va uning ustiga örnatilgan gumbazlardangina iborat tor joydir. Galaktikalar, yulduz tizimlar, kosmik fazo degan qamrovlar yöq.<br />
<br />
Yer ustma-ust taxlangan yetti yassi diskdan, osmon esa bir-biriga kiydirilgan yetti gumbazdan iborat. Quyosh, Oy, yulduz va sayyoralar kabi osmon jismlari esa mayda chiroqlar bölib, eng ichki gumbazga taqilgan. Quyosh loyqa suvga tushib, yer ostiga kirib ketsa, Allohdan ertaga yana qaytib chiqishga ruxsat söraydi. Jannat tepadagi gumbazlarda, dözax esa yer ostida joylashgan.<br />
<br />
Va bularning bari ustida Allohning taxti turgan kosmik dengiz ostida yotar ekan.<br />
<br />
==Qarang==<br />
*[[Ozbekcha maqolalar - Articles in Uzbek|Özbekcha maqolalar (Articles in Uzbek)]]<br />
<br />
'''Ingliz tilida'''<br />
<br />
{{Hub4|Cosmology|Cosmology}}<br />
* [[Quran Explains The Universe]] - ''Muslim article''<br />
<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98562Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T11:54:04Z<p>Shrimp: /* Quyosh va Oy */</p>
<hr />
<div>[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va kengligi shu yerga teng osmondan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|429}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
===Yer va unda yashovchilar===<br />
<br />
Quron mualliflari Yer tabiatini tasvirlashga osmonlarga ajratilganidan kamroq diqqat qaratishgan, chunki Yer tabiati unda yashovchi odamlar uchun nisbatan ayonroq edi. Biroq berilgan izohlar bizni rad etilmas xulosalarga olib keladi.<br />
<br />
Birinchi va muhim xulosa Yerning yassiligidir. Quron mualliflari "yoyiq" manosini berish uchun arablar "gilam" töshashni bildiradigan sözni qöllashadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda moslangan turli-tuman narsalarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}|U zot yerni sizlar uchun beshik - qarorgoh qilib qöydi va unda yöllar paydo qildi hamda osmondan suv yoğdirdi. Bas, Biz u yordamida turli nabotot navlarini undirib chiqardik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}|Ösha zot sizlar uchun yerni beshik-qarorgoh qilib qöydi va yöl topishlaringiz uchun unda yöllarni qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda har turli gözal juftlarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}|Yerni esa yoyiq-keng qilib qöydik. Bas, naqadar yaxshi yoyguvchidirmiz.}}<br />
<br />
Bundan tashqari Quronda agar manzarani tösuvchi toğlar bölmaganida, Yerning tekisligi naqadar ayon bölishiga urğu beriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}|Biz toğlarni yurgizadigan va siz Yerni ochiq-yalanğoch köradigan Kunni! U Biz ulardan birontasini qöymay yiğdik.}}<br />
<br />
Yana gilamni surib yoki bukib yubormaslik uchun qoziq qoqilganidek, Yerga toğlar [[Quron va toğlar|qoziq qilib qoqilgani]] yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|16|15}}|U zot Yer sizlarni tebratmasligi uchun unda toğlarni barpo qildi, daryolarni va adashmasliklaringiz uchun yöllarni paydo qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|78|6}}-{{Quron-faqat-link|78|7}}|Biz yerni bir töshak, toğlarni esa qoziqlar qilib qöymadikmi?!}}<br />
<br />
Islom kosmologiyasining noaniq tomoni Quronning yetti osmon kabi [[Yer yetti qatlamdan iborat|yetti yer]] ham borligini hech qanday izohsiz eslatishidir:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|65|12}}|Alloh yetti osmonni va yerdan ham öshalarni mislini yaratgan zotdir. amri farmoni ularning örtasiga nozil bölib-tarqalib turur. Toki sizlar Allohning barcha narsaga qodir ekanligini va Alloh barcha narsani bilimi bilan ihota qilib olganini bilishlaringiz uchun.}}<br />
<br />
Osmonlarning yetti konsentrik gumbazi umuman olganda sodda bölsa, yetti yerni tasavvur qilish qiyinroqdir. Quronda bu haqida "samodan tushadigan" va "unga kötariladigan" narsalar bölganidek, "yerga kiradigan" va "undan chiqadigan" narsalar borligi bilan shunday ishora qilinadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|4}}|U osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashgan zotdir. U yerga kiradigan narsalarni ham, undan chiqadigan narsalarni ham, samodan tushadigan narsalarni ham, unga kötariladigan narsalarni ham bilur. Sizlar qayerda bölsangizlar, U sizlar bilan birgadir. Alloh qilayotgan amallaringizni körib turguvchidir.}}<br />
<br />
Bu yetti yer tangalar taxlami kabi bir-birining ustiga taxlangani xulosasiga olib keladi. Bu xulosa yana bir kosmologik boshqotirmani yechishga yordam qiladi.<br />
<br />
===Jannat va dözax qayerda?===<br />
<br />
Islom kosmologiyasi [[jannat]] va [[dözax]] borasida nasriy bölib, ularni osmonlar va yerdan iborat koinot ichiga soladi. Muhammadning "tungi sayohati" yetti osmonning har birida ötib ketgan va jannatda yashayotgan payğambarlar bilan ishğol ekanligini körsatadi. Bu Quronda berilgan jannat hajmiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|21}}|Parvardigoringiz tomonidan böladigan mağfiratga hamda Alloh va Uning payğambarlariga iymon keltirgan zotlar uchun tayyorlab qöyilgan, kengligi osmon va yerning kengligi kabi bölgan jannatga shoshilingiz! Bu Allohning fazlu marhamati bölib, uni Özi xoxlagan kishilarga ato etur. Alloh uluğ fazlu marhamat sohibidir.}}<br />
<br />
Agar osmonlarda (jumladan yettinchi va eng kattasida ham) jannatda yashovchilar istiqomat qilsa, jannat kengligi osmonlar va yer kengligi bilan bir xildir.<br />
<br />
Va agar jannat birinchi osmon tepasida ekanligidan, dözaxning birinchi yer ostida ekanligi, yetti yer orasidagi fazoni töldirib turishi kelib chiqadi. Bu dözaxning butunlay yopiq joy qilib tasvirlanishiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|41}}|Ular uchun jahannamdan töshak, ustlaridan esa choyshablar bölur. Zolimlarni mana shunday jazolagaymiz.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|9|49}}|Ularning orasida: "Menga izn bergin, meni fitnaga solmagin," deydigan kimsalar ham bordir. Ogoh bölingizkim, ular fitnaning öziga tushdilar. Shak-shubha yöqki, jahannam kofirlarii örab olguvchidir.}}<br />
<br />
Dözax zindon sifatida tasvirlanadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|17|8}}|shoyad Parvardigorlaringiz sizlarga rahm qilsa. Agar qaytsangizlar, biz ham qayturmiz. Biz kofirlar uchun jahannamni zindon qilib qöyganmiz.}}<br />
<br />
Quronning Yusufali va Shakir tarjimalarida kuzatuvchi dözaxda yashovchilarni körishi uchun "pastga qarashi" kerakligi aytiladi ({{Quran|37|55}} {{ingl}}).<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamni örgandik.<br />
<br />
==Xulosa==<br />
<br />
Quron ilmiy kitob emas. Olam tuzilishi haqida maktab darsligi Qurondan köproq va aniqroq axborot beradi.<br />
<br />
Quronda ochiq qilib, "olam shunday tuzilgan," deyilmasa ham, undagi ishoralardan yuqoridagi manzara kelib chiqadi. Bu manzara olam haqida 7-asr Arabistonida tarqalgan mifologik qarashlarga mos kelishi ajablanarli emas.<br />
<br />
Qurondagi butun olam yer va uning ustiga örnatilgan gumbazlardangina iborat tor joydir. Galaktikalar, yulduz tizimlar, kosmik fazo degan qamrovlar yöq.<br />
<br />
Yer ustma-ust taxlangan yetti yassi diskdan, osmon esa bir-biriga kiydirilgan yetti gumbazdan iborat. Quyosh, Oy, yulduz va sayyoralar kabi osmon jismlari esa mayda chiroqlar bölib, eng ichki gumbazga taqilgan. Quyosh loyqa suvga tushib, yer ostiga kirib ketsa, Allohdan ertaga yana qaytib chiqishga ruxsat söraydi. Jannat tepadagi gumbazlarda, dözax esa yer ostida joylashgan.<br />
<br />
Va bularning bari ustida Allohning taxti turgan kosmik dengiz ostida yotar ekan.<br />
<br />
==Qarang==<br />
*[[Ozbekcha maqolalar - Articles in Uzbek|Özbekcha maqolalar (Articles in Uzbek)]]<br />
<br />
'''Ingliz tilida'''<br />
<br />
{{Hub4|Cosmology|Cosmology}}<br />
* [[Quran Explains The Universe]] - ''Muslim article''<br />
<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98561Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T11:49:27Z<p>Shrimp: /* Osmonlar va Yer */</p>
<hr />
<div>[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va kengligi shu yerga teng osmondan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
===Yer va unda yashovchilar===<br />
<br />
Quron mualliflari Yer tabiatini tasvirlashga osmonlarga ajratilganidan kamroq diqqat qaratishgan, chunki Yer tabiati unda yashovchi odamlar uchun nisbatan ayonroq edi. Biroq berilgan izohlar bizni rad etilmas xulosalarga olib keladi.<br />
<br />
Birinchi va muhim xulosa Yerning yassiligidir. Quron mualliflari "yoyiq" manosini berish uchun arablar "gilam" töshashni bildiradigan sözni qöllashadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda moslangan turli-tuman narsalarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}|U zot yerni sizlar uchun beshik - qarorgoh qilib qöydi va unda yöllar paydo qildi hamda osmondan suv yoğdirdi. Bas, Biz u yordamida turli nabotot navlarini undirib chiqardik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}|Ösha zot sizlar uchun yerni beshik-qarorgoh qilib qöydi va yöl topishlaringiz uchun unda yöllarni qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda har turli gözal juftlarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}|Yerni esa yoyiq-keng qilib qöydik. Bas, naqadar yaxshi yoyguvchidirmiz.}}<br />
<br />
Bundan tashqari Quronda agar manzarani tösuvchi toğlar bölmaganida, Yerning tekisligi naqadar ayon bölishiga urğu beriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}|Biz toğlarni yurgizadigan va siz Yerni ochiq-yalanğoch köradigan Kunni! U Biz ulardan birontasini qöymay yiğdik.}}<br />
<br />
Yana gilamni surib yoki bukib yubormaslik uchun qoziq qoqilganidek, Yerga toğlar [[Quron va toğlar|qoziq qilib qoqilgani]] yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|16|15}}|U zot Yer sizlarni tebratmasligi uchun unda toğlarni barpo qildi, daryolarni va adashmasliklaringiz uchun yöllarni paydo qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|78|6}}-{{Quron-faqat-link|78|7}}|Biz yerni bir töshak, toğlarni esa qoziqlar qilib qöymadikmi?!}}<br />
<br />
Islom kosmologiyasining noaniq tomoni Quronning yetti osmon kabi [[Yer yetti qatlamdan iborat|yetti yer]] ham borligini hech qanday izohsiz eslatishidir:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|65|12}}|Alloh yetti osmonni va yerdan ham öshalarni mislini yaratgan zotdir. amri farmoni ularning örtasiga nozil bölib-tarqalib turur. Toki sizlar Allohning barcha narsaga qodir ekanligini va Alloh barcha narsani bilimi bilan ihota qilib olganini bilishlaringiz uchun.}}<br />
<br />
Osmonlarning yetti konsentrik gumbazi umuman olganda sodda bölsa, yetti yerni tasavvur qilish qiyinroqdir. Quronda bu haqida "samodan tushadigan" va "unga kötariladigan" narsalar bölganidek, "yerga kiradigan" va "undan chiqadigan" narsalar borligi bilan shunday ishora qilinadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|4}}|U osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashgan zotdir. U yerga kiradigan narsalarni ham, undan chiqadigan narsalarni ham, samodan tushadigan narsalarni ham, unga kötariladigan narsalarni ham bilur. Sizlar qayerda bölsangizlar, U sizlar bilan birgadir. Alloh qilayotgan amallaringizni körib turguvchidir.}}<br />
<br />
Bu yetti yer tangalar taxlami kabi bir-birining ustiga taxlangani xulosasiga olib keladi. Bu xulosa yana bir kosmologik boshqotirmani yechishga yordam qiladi.<br />
<br />
===Jannat va dözax qayerda?===<br />
<br />
Islom kosmologiyasi [[jannat]] va [[dözax]] borasida nasriy bölib, ularni osmonlar va yerdan iborat koinot ichiga soladi. Muhammadning "tungi sayohati" yetti osmonning har birida ötib ketgan va jannatda yashayotgan payğambarlar bilan ishğol ekanligini körsatadi. Bu Quronda berilgan jannat hajmiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|21}}|Parvardigoringiz tomonidan böladigan mağfiratga hamda Alloh va Uning payğambarlariga iymon keltirgan zotlar uchun tayyorlab qöyilgan, kengligi osmon va yerning kengligi kabi bölgan jannatga shoshilingiz! Bu Allohning fazlu marhamati bölib, uni Özi xoxlagan kishilarga ato etur. Alloh uluğ fazlu marhamat sohibidir.}}<br />
<br />
Agar osmonlarda (jumladan yettinchi va eng kattasida ham) jannatda yashovchilar istiqomat qilsa, jannat kengligi osmonlar va yer kengligi bilan bir xildir.<br />
<br />
Va agar jannat birinchi osmon tepasida ekanligidan, dözaxning birinchi yer ostida ekanligi, yetti yer orasidagi fazoni töldirib turishi kelib chiqadi. Bu dözaxning butunlay yopiq joy qilib tasvirlanishiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|41}}|Ular uchun jahannamdan töshak, ustlaridan esa choyshablar bölur. Zolimlarni mana shunday jazolagaymiz.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|9|49}}|Ularning orasida: "Menga izn bergin, meni fitnaga solmagin," deydigan kimsalar ham bordir. Ogoh bölingizkim, ular fitnaning öziga tushdilar. Shak-shubha yöqki, jahannam kofirlarii örab olguvchidir.}}<br />
<br />
Dözax zindon sifatida tasvirlanadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|17|8}}|shoyad Parvardigorlaringiz sizlarga rahm qilsa. Agar qaytsangizlar, biz ham qayturmiz. Biz kofirlar uchun jahannamni zindon qilib qöyganmiz.}}<br />
<br />
Quronning Yusufali va Shakir tarjimalarida kuzatuvchi dözaxda yashovchilarni körishi uchun "pastga qarashi" kerakligi aytiladi ({{Quran|37|55}} {{ingl}}).<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamni örgandik.<br />
<br />
==Xulosa==<br />
<br />
Quron ilmiy kitob emas. Olam tuzilishi haqida maktab darsligi Qurondan köproq va aniqroq axborot beradi.<br />
<br />
Quronda ochiq qilib, "olam shunday tuzilgan," deyilmasa ham, undagi ishoralardan yuqoridagi manzara kelib chiqadi. Bu manzara olam haqida 7-asr Arabistonida tarqalgan mifologik qarashlarga mos kelishi ajablanarli emas.<br />
<br />
Qurondagi butun olam yer va uning ustiga örnatilgan gumbazlardangina iborat tor joydir. Galaktikalar, yulduz tizimlar, kosmik fazo degan qamrovlar yöq.<br />
<br />
Yer ustma-ust taxlangan yetti yassi diskdan, osmon esa bir-biriga kiydirilgan yetti gumbazdan iborat. Quyosh, Oy, yulduz va sayyoralar kabi osmon jismlari esa mayda chiroqlar bölib, eng ichki gumbazga taqilgan. Quyosh loyqa suvga tushib, yer ostiga kirib ketsa, Allohdan ertaga yana qaytib chiqishga ruxsat söraydi. Jannat tepadagi gumbazlarda, dözax esa yer ostida joylashgan.<br />
<br />
Va bularning bari ustida Allohning taxti turgan kosmik dengiz ostida yotar ekan.<br />
<br />
==Qarang==<br />
*[[Ozbekcha maqolalar - Articles in Uzbek|Özbekcha maqolalar (Articles in Uzbek)]]<br />
<br />
'''Ingliz tilida'''<br />
<br />
{{Hub4|Cosmology|Cosmology}}<br />
* [[Quran Explains The Universe]] - ''Muslim article''<br />
<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Cosmology_of_the_Quran&diff=98559Cosmology of the Quran2013-10-16T10:52:22Z<p>Shrimp: /* See Also */ + Uzbek</p>
<hr />
<div>[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb]]<br />
This article uncovers and explains the state of [[Islam and Science|scientific]] knowledge that is presented to us in the [[Qur'an]] and the [[Sunnah]].<br />
==Introduction==<br />
<br />
This article is designed to uncover and explain the actual state of scientific knowledge that is represented in the Qur'an and the Sunnah. Specifically, we will explore Islamic [[Cosmology]], in particular the Qur'ans understanding of the nature and structure of the physical universe.<br />
<br />
To no surprise, “Islamic Cosmology” was not advanced beyond that of any of its ancient neighbors, and in fact is far less sophisticated and accurate in its understanding than the Greeks or Romans that had preceded them by centuries. While other civilizations had (for example) long before realized that the earth was a globe, the Qur'an betrays no understanding that the earth is [[Flat Earth and the Qur'an|anything but flat]]. <br />
<br />
Now, it is recognized up front that (as in almost every other ancient text), some of what is reflected in the Qur'an was meant to be taken literally, while some is allegorical or symbolic. But such recognition does not give the reader license to simply reject some descriptions which are obviously in error without good reason. In fact, the cosmology suggested by the Qur'an and the Sunnah is remarkably consistent, regardless of the specific purpose of the particular story being read.<br />
<br />
This is because at no point was the purpose of the Qur'an or the Sunnah to describe the structure of the universe. In almost every instance, such descriptions exist only as side affects of the other religious or ethical lessons that were the real objectives of the texts we consider. If a detail of cosmology is contained in an allegory, yet itself has no allegorical purpose, then it must be accepted as the actual understanding of the author. So, while we have only a handful of direct statements concerning cosmology, a lot can still be determined from the occasional intriguing detail accidentally dropped by the authors as part of other discussions.<br />
<br />
The wealth of such “hints” provide a compelling resource, and provide a clear picture of what [[Muhammad]] thought the universe looked like.<br />
<br />
==Cosmology of the Qur'an==<br />
<br />
===The Heavens and the Earth===<br />
<br />
Any accounting of the cosmology of the Qur'an must begin with the fact that the Islamic universe is extremely small and simple. It consists entirely of two (and only two) components; the [[heaven]]s and the earth.<br />
<br />
There is no recognition of any of the other features of the universe that modern peoples take for granted. There is no concept of solar systems, of galaxies, or of “space.” There is no hint that the earth is a planet like the other planets visible from it, or that stars are other suns, just very far away. Qur'anic cosmology is primarily limited to that which is visible to the naked eye, and where the authors attempt describe what is not actually visible, they are invariably wrong.<br />
<br />
The fundamental status of the “heavens and the earth” as the two key components of [[creation]] is emphasized repeatedly in the Qur'an, and it is the “separation” of the two that stands as the initial creative act of [[Allah]].<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|21|30}}|Do not the Unbelievers see that the heavens and the earth were joined together (as one unit of creation), before we clove them asunder? We made from water every living thing. Will they not then believe?}}<br />
<br />
The exclusivity of these two venues is also repeatedly stressed. There is (for example) no third place within which things might exist or conversations might take place. Whenever the authors of the Qur'an want to make a point concerning Allah’s omniscience, for example, the phrase “in heaven or on earth” is invariably used as shorthand for the entire universe.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|14|38}}|O our Lord! truly Thou dost know what we conceal and what we reveal: for nothing whatever is hidden from Allah, whether on earth or in heaven.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|21|4}}|Say: "My Lord knoweth (every) word (spoken) in the heavens and on earth: He is the One that heareth and knoweth (all things).}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|22|70}}|Knowest thou not that Allah knows all that is in heaven and on earth? Indeed it is all in a Record, and that is easy for Allah.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|31|26}}|To Allah belong all things in heaven and earth: verily Allah is He (that is) free of all wants, worthy of all praise.}}<br />
<br />
The “heavens and the earth” are also described as a sort of “container” within which the entire Universe (that man experiences) operates. There is only heaven, earth, and the things between them.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|21|16}}|Not for (idle) sport did We create the heavens and the earth and all that is between!}}<br />
<br />
Not surprisingly, the nature of this space “between the heavens and the earth” is described according to the straightforward (if false) perception of a human standing on the ground. Looking in all directions, the Earth appears to be basically flat, and the circular horizon gives the impression of standing at the center of a flat disc. Looking up, the sky (heaven) appears as a solid blue dome reaching its greatest height directly overhead, and anchored at or beyond the horizon. This is essentially (as we will discuss in detail) what we find in the Qur'an.<br />
<br />
Additionally, the Qur'an is clear that when Allah created the heavens and the earth, the earth came first.<br />
<br />
{{Quote|{{cite quran|41|9|end=11|style=ref}}|Say (O Muhammad, unto the idolaters): Disbelieve ye verily in Him Who created the earth in two Days, and ascribe ye unto Him rivals? He (and none else) is the Lord of the Worlds. He placed therein firm hills rising above it, and blessed it and measured therein its sustenance in four Days, alike for (all) who ask; Then turned He to the heaven when it was smoke, and said unto it and unto the earth: Come both of you, willingly or loth. They said: We come, obedient.}}<br />
<br />
And<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|2|29}}|He it is Who created for you all that is in the earth. Then turned He to the heaven, and fashioned it as seven heavens. And He is knower of all things.}}<br />
<br />
So there we have the basic framework. The earth is a flat disc, and the heavens are a solid dome (actually seven solid domes) overhead. For a look at more of the details, let us first consider the heavens.<br />
<br />
===The Heavens and their Denizens===<br />
<br />
As seen from the earth, the dome of the innermost heaven extends overhead, although in actuality they are more correctly described as seven concentric domes with the disk of the earth at their base.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|2|29}}|It is He Who hath created for you all things that are on earth; Moreover His design comprehended the heavens, for He gave order and perfection to the seven firmaments; and of all things He hath perfect knowledge.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|41|12}}|So He completed them as seven firmaments in two Days, and He assigned to each heaven its duty and command.}}<br />
<br />
These seven heavens are solid objects; this can be shown in several ways. For starters, they stand as barriers that both protect (as does a roof) and contain.<br />
<br />
The protective nature of this roof is shown in verses such as:<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|21|32}}|And We have made the heavens as a canopy well guarded: yet do they turn away from the Signs which these things (point to)!}}<br />
<br />
And the fact that they are solid is shown by references to pieces of the heavens falling and potentially injuring residents of the earth.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|34|9}}|See they not what is before them and behind them, of the sky and the earth? If We wished, We could cause the earth to swallow them up, or cause a piece of the sky to fall upon them. Verily in this is a Sign for every devotee that turns to Allah (in repentance).}}<br />
<br />
In fact, they are so substantial that it is even conceivable to climb up onto them using a ladder.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|6|35}}|If their spurning is hard on thy mind, yet if thou wert able to seek a tunnel in the ground or a ladder to the skies and bring them a sign,- (what good?).}}<br />
<br />
And finally, the heavens are apparently heavy enough to require physical supports of some sort. Contrary to some Muslim claims, the Qur'an acknowledges that such supports are required, but also explains that they are invisible.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|13|2}}|Allah is He Who raised the heavens without any pillars that ye can see; is firmly established on the throne (of authority); He has subjected the sun and the moon (to his Law)! Each one runs (its course) for a term appointed. He doth regulate all affairs, explaining the signs in detail, that ye may believe with certainty in the meeting with your Lord.}}<br />
<br />
The authors here take it as obvious that the heavens require support of some kind. But their emphasis is on their invisibility, not their actual absence.<br />
<br />
To further expound on the nature of the seven heavens, we need additional help from the [[hadith]]. Here we learn the distances between each heaven, as well as what is on the other side of the furthermost.<br />
<br />
{{Quote|{{Abu Dawud|2|475}}|Narrated Al-Abbas ibn AbdulMuttalib: I was sitting in al-Batha with a company among whom the Apostle of Allah (peace be upon him) was sitting, when a cloud passed above them. The Apostle of Allah (peace be upon him) looked at it and said: What do you call this?<br />
<br />
They said: Sahab.<br />
<br />
He said: And muzn? They said: And muzn. He said: And anan? They said: And anan. AbuDawud said: I am not quite confident about the word anan. He asked: Do you know the distance between Heaven and Earth? They replied: We do not know. He then said: The distance between them is seventy-one, seventy-two, or seventy-three years. The heaven which is above it is at a similar distance (going on till he counted seven heavens). Above the seventh heaven there is a sea, the distance between whose surface and bottom is like that between one heaven and the next. Above that there are eight mountain goats the distance between whose hoofs and haunches is like the distance between one heaven and the next. Then Allah, the Blessed and the Exalted, is above that.}}<br />
<br />
Ignoring the giant mountain goats which are never mentioned in the Qur'an itself, the outermost heaven lies beneath a sea that is as deep as the distances between adjacent heavens. That Allah’s “throne” is above such waters is mentioned in the Qur'an as well as the hadith.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|11|7}}|He it is Who created the heavens and the earth in six Days - and His Throne was over the waters - that He might try you, which of you is best in conduct. But if thou wert to say to them, "Ye shall indeed be raised up after death", the Unbelievers would be sure to say, "This is nothing but obvious sorcery!"}}<br />
<br />
There are however no mentions of galaxies, quasars, galaxy clusters or empty space. Simply water, a throne, and Allah himself.<br />
<br />
Additional details concerning the individual heavens are found in the accounts of Muhammad’s “night journey.” Rather than quoting at length, readers are referred to {{Bukhari|9|93|68}} for the long version. But here are the key points.<br />
<br />
Each of the seven heavens is populated by multiple angels and a few other folks as well. These heavens are entered through doors in the solid domes, each with an angelic guard and each populated by a resident prophet. For example, immediately above the dome of the first heaven is where Muhammad met Adam, and discovered (in the absence of true geographic knowledge) the sources of the Tigris and Euphrates rivers. The second heaven is the home of the Prophet Idris. Aaron is in the fourth heaven, Abraham the sixth, and Moses the seventh.<br />
<br />
===The Celestial Objects===<br />
Inside the nearest heaven (i.e. less than 73 years away) are the stars and (apparently) also the sun and [[moon]]. We can be certain that the stars are inside this closest heaven, as the Qur'an is quite explicit on this point.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|37|6}}|We have indeed decked the lower heaven with beauty (in) the stars.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|41|12}}|So He completed them as seven firmaments in two Days, and He assigned to each heaven its duty and command. And We adorned the lower heaven with lights, and (provided it) with guard. Such is the Decree of (Him) the Exalted in Might, Full of Knowledge.}}<br />
<br />
The idea that the stars might actually be objects on the scale of the sun, but much farther away was clearly missed by the authors of the Qur'an.<br />
<br />
===The Sun and the Moon===<br />
<br />
The sun and moon are a bit more ambiguous, as all we know is that they are in the “midst” of the heavens, and not explicitly inside the lowest of them.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|71|16}}|And made the moon a light in their midst, and made the sun as a (Glorious) Lamp?}}<br />
<br />
These two lights (along with the stars and planets) follow prescribed paths along the curved walls of the solid heavenly domes.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|21|33}}|It is He Who created the Night and the Day, and the sun and the moon: all (the celestial bodies) swim along, each in its rounded course.}}<br />
{{Quote|{{Quran|36|40}}|It is not permitted to the Sun to catch up the Moon, nor can the Night outstrip the Day: Each (just) swims along in (its own) orbit (according to Law).}}<br />
<br />
And at the end of their daily paths across the sky, the sun (and presumably also the moon and stars) pass through the earth’s flat disk near the far Western edge using openings filled with water.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|18|86}}|Until, when he reached the setting of the sun, he found it set in a spring of murky water: Near it he found a People: We said: "O Zul-qarnain! (thou hast authority,) either to punish them, or to treat them with kindness."}}<br />
<br />
Once out of view of the humans that populate the top of the earthly disc, their motion stops, and they rest for the night in particular resting places.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|36|38}}|And the sun runneth on unto a resting-place for him. That is the measuring of the Mighty, the Wise.}}<br />
<br />
At some point during the night, however (and here again we call to the hadith for details) the sun must negotiate its return the next day with a direct appeal for Allah’s permission.<br />
<br />
{{Quote|{{Bukhari|4|54|421}}|Narrated Abu Dhar:<br />
<br />
The Prophet asked me at sunset, "Do you know where the sun goes (at the time of sunset)?" I replied, "Allah and His Apostle know better." He said, "It goes (i.e. travels) till it prostrates Itself underneath the Throne and takes the permission to rise again, and it is permitted and then (a time will come when) it will be about to prostrate itself but its prostration will not be accepted, and it will ask permission to go on its course but it will not be permitted, but it will be ordered to return whence it has come and so it will rise in the west.}}<br />
<br />
And that is the interpretation of the Statement of Allah: <br />
<br />
{{Quote|{{Quran|36|38}}|And the sun Runs its fixed course For a term (decreed). that is The Decree of (Allah) The Exalted in Might, The All-Knowing.}}<br />
<br />
With permission to rise received, the sun passes back through the earthly disk near its Eastern edge to commence the next day. While no “muddy pools” are specifically mentioned for the sunrise, the description of people living nearby the exit point mirrors the description of the [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|place where the sun set]].<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|18|90}}|Until, when he came to the rising of the sun, he found it rising on a people for whom We had provided no covering protection against the sun.}}<br />
<br />
===Eclipses of the Sun or Moon===<br />
<br />
The Qur'an demonstrates no understanding whatsoever of eclipses. Perhaps this is understandable. The hadith claim that Muhammad only experienced one solar eclipse during his lifetime, an experience which frightened him into a spectacular act of piety. But the Qur'an only makes (as far as I have been able to find) a single reference to eclipses, and that is a lunar eclipse that will take place at the end of the world.<br />
<br />
In fact, the Qur'an actually makes a statement that would conceivably make eclipses impossible.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|36|40}}|It is not permitted to the Sun to catch up the Moon, nor can the Night outstrip the Day: Each (just) swims along in (its own) orbit (according to Law).}}<br />
<br />
For a solar eclipse to occur however, the sun and the moon actually must (from the perspective of the earth) "catch up" to each other in their "orbits." But since the moon itself is not visible at that time, the authors of the Quran never noticed this.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{cite quran|75|6|end=9|style=ref}}|He asketh: “When will be this Day of Resurrection?”<BR>But when sight is confounded <BR>And the moon is eclipsed <BR>And sun and moon are united,}}<br />
<br />
The “uniting” of the sun and the moon not only demonstrate a singular instance when they do “catch up” with each other, but also indicate that the authors of the Qur'an believed they were comparable in size. This is of course only an illusion of comparative distance.<br />
<br />
===Night and Day===<br />
<br />
The fact that the authors of the Qur'an did not realize that the sun and moon actually cause eclipses (as opposed to simply experiencing them) is similar to their failure to realize that the sun actually causes day and night. In the Qur'an, night is not simply the absence of day. Night and day are each specific, tangible creations of Allah, and they engage in a form of balanced conflict independent of the celestial bodies.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|3|27}}|Thou causest the night to gain on the day, and thou causest the day to gain on the night; Thou bringest the Living out of the dead, and Thou bringest the dead out of the Living; and Thou givest sustenance to whom Thou pleasest, without measure.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|3|190}}|Behold! in the creation of the heavens and the earth, and the alternation of night and day,- there are indeed Signs for men of understanding.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|13|3}}|He draweth the night as a veil o'er the Day. Behold, verily in these things there are signs for those who consider!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|22|61}}|That is because Allah merges night into day, and He merges day into night, and verily it is Allah Who hears and sees (all things).}}<br />
<br />
Day and night are clearly entities independent from the sun, moon or any other celestial objects. Even when considered in the same verse, night and day are independent of the sun, with no recognition that the sun causes either of them.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|7|54}}|Your Guardian-Lord is Allah, Who created the heavens and the earth in six days, and is firmly established on the throne (of authority): He draweth the night as a veil o'er the day, each seeking the other in rapid succession: He created the sun, the moon, and the stars, (all) governed by laws under His command. Is it not His to create and to govern? Blessed be Allah, the Cherisher and Sustainer of the worlds!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|14|33}}|And He hath made subject to you the sun and the moon, both diligently pursuing their courses; and the night and the day hath he (also) made subject to you.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|21|33}}|It is He Who created the Night and the Day, and the sun and the moon: all (the celestial bodies) swim along, each in its rounded course.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|31|29}}|’Seest thou not that Allah merges Night into Day and he merges Day into Night; that He has subjected the sun, and the moon (to his Law), each running its course for a term appointed; and that Allah is well-acquainted with all that ye do?}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|39|5}}|He created the heavens and the earth in true (proportions): He makes the Night overlap the Day, and the Day overlap the Night: He has subjected the sun and the moon (to His law): Each one follows a course for a time appointed. Is not He the Exalted in Power - He Who forgives again and again?}}<br />
<br />
So, if the sun does not cause day and night, what is its purpose other than merely being the brighter of the two major celestial lamps?<br />
<br />
Well, it turns out that the purpose of these objects is primarily time and calendar keeping.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|6|96}}|He it is that cleaveth the day-break (from the dark): He makes the night for rest and tranquillity, and the sun and moon for the reckoning (of time): Such is the judgment and ordering of (Him), the Exalted in Power, the Omniscient.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|10|5}}|It is He Who made the sun to be a shining glory and the moon to be a light (of beauty), and measured out stages for her; that ye might know the number of years and the count (of time). Nowise did Allah create this but in truth and righteousness. (Thus) doth He explain His Signs in detail, for those who understand.}}<br />
<br />
===The Stars, Planets and Meteors===<br />
<br />
It is not obvious from the [[Mistranslated Verses|translations]] of the Qur'an that the authors of the Qur'an actually distinguished between stars and planets, as the same word is often translated to mean either. But as ancient peoples generally knew that planets were different from ordinary stars (they moved) it is a safe assumption that the earliest Muslims were equally aware.<br />
<br />
But the mistaken (if understandable) belief that stars are very small nearby objects is not merely reflected in the placement of them inside the nearest dome. As with most other ancient people, the authors of the Qur'an believed that meteors literally were “falling stars.” Yet with the unmistakable flavor of Arab martial creativity, they do not fall without purpose. [[Deceptive Translations of Qur'an 67:5|Verse 67:5]] tells us they are weapons against devils and jinn.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|67|5}}|And we have, (from of old), adorned the lowest heaven with Lamps, and We have made such (Lamps) (as) missiles to drive away the Evil Ones, and have prepared for them the Penalty of the Blazing Fire.}}<br />
<br />
This appears to be part of the protective role of the heavens.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|72|8}}|And (the Jinn who had listened to the Quran said): We had sought the heaven but had found it filled with strong warders and meteors.}}<br />
<br />
===The Earth and its Denizens===<br />
<br />
The authors of the Qur'an felt a lesser need to describe the nature of the earth than the heavens, since much of the earth’s nature was obvious to the people that lived upon it. There was simply much less to explain. But the descriptions that do exist provide us with unassailable conclusions.<br />
<br />
First and foremost, the earth is flat. Repeatedly, the authors of the Qur'an use the same word to describe the “spreading out” of the earth that Arabs used to discuss the spreading out of a “carpet,” a usage that translators often make use of.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|15|19}}|And the earth We have spread out (like a carpet); set thereon mountains firm and immovable; and produced therein all kinds of things in due balance.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|20|53}}|"He Who has, made for you the earth like a carpet spread out; has enabled you to go about therein by roads (and channels); and has sent down water from the sky." With it have We produced diverse pairs of plants each separate from the others.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|43|10}}|(Yea, the same that) has made for you the earth (like a carpet) spread out, and has made for you roads (and channels) therein, in order that ye may find guidance (on the way);}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|50|7}}|And the earth- We have spread it out, and set thereon mountains standing firm, and produced therein every kind of beautiful growth (in pairs)-}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|51|48}}|And We have spread out the (spacious) earth: How excellently We do spread out!}}<br />
<br />
In fact, at one point the Qur'an even emphasizes how much flatter the earth would be were it not for the mountains that disrupt the view.<br />
<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|18|47}}|One Day We shall remove the mountains, and thou wilt see the earth as a level stretch, and We shall gather them, all together, nor shall We leave out any one of them.}}<br />
<br />
And in the same way one would stake down a tent or a carpet to keep it from shifting or blowing away, the mountains are described as serving [[The Qur'an and Mountains|this same purpose]].<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|16|15}}|And He has set up on the earth mountains standing firm, lest it should shake with you; and rivers and roads; that ye may guide yourselves;}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|78|7}}|And the mountains as pegs?}}<br />
<br />
Perhaps the one unclear facet of Islamic cosmology is the fact that the Qur'an mentions without explanation that there are (like the heavens), [[Earth Made of Seven Layers|seven earths]]:<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|65|12}}|Allah is He Who created seven Firmaments and of the earth a similar number. Through the midst of them (all) descends His Command: that ye may know that Allah has power over all things, and that Allah comprehends, all things in (His) Knowledge.}}<br />
<br />
The seven concentric domes of the heavens are fairly straightforward. The seven different earths are a bit more difficult to picture. One hint is given by the Qur'ans mention that in the same way “things” can “come down from” or “mount up to” the heavens, there are also things that can “come forth out of” or “enter within” the earth.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|57|4}}|He it is Who created the heavens and the earth in Six Days, and is moreover firmly established on the Throne (of Authority). He knows what enters within the earth and what comes forth out of it, what comes down from heaven and what mounts up to it. And He is with you wheresoever ye may be. And Allah sees well all that ye do.}}<br />
<br />
This leads to the conclusion that the seven earths are stacked one atop the other, similar to a stack of coins. This conclusion would certainly help us solve the one great remaining cosmological puzzle.<br />
<br />
===Where are Paradise and Hell?===<br />
<br />
Islamic cosmology takes a perfectly prosaic position in terms of Paradise and [[Hell]], and places them firmly within the cosmos that consists of the heavens and the earth. The description of Muhammad’s “night journey” shows each of the seven heavens already populated with the departed prophets in Paradise. This is consistent with the Qur'ans description of the size of Paradise.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|3|133}}|Be quick in the race for forgiveness from your Lord, and for a Garden whose width is that (of the whole) of the heavens and of the earth, prepared for the righteous,-}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|57|21}}|Be ye foremost (in seeking) Forgiveness from your Lord, and a Garden (of Bliss), the width whereof is as the width of heaven and earth, prepared for those who believe in Allah and His messengers: that is the Grace of Allah, which He bestows on whom he pleases: and Allah is the Lord of Grace abounding.}}<br />
<br />
If the heavens (to include the seventh and largest) are already populated with denizens of Paradise, the width of Paradise would be precisely that of heaven and earth.<br />
<br />
And since Paradise is on the other side of the first heaven, it follows that Hell is below the surface of the first earth, filling the spaces beneath and between the seven earths. This is consistent with the descriptions of hell as being a completely enclosed place.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|7|41}}|For them there is Hell, as a couch (below) and folds and folds of covering above: such is Our requital of those who do wrong.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|9|49}}|Among them is (many) a man who says: "Grant me exemption and draw me not into trial." Have they not fallen into trial already? and indeed Hell surrounds the Unbelievers (on all sides).}}<br />
<br />
Further, the direction of hell, when it is mentioned, is invariably “down.”''<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|52|13}}|That Day shall they be thrust down to the Fire of Hell, irresistibly.}}<br />
<br />
Elsewhere, it is described as an underground dungeon.<br />
<br />
{{Quote|{{Quran|17|8}}|It may be that your Lord will have mercy on you, but if ye repeat (the crime) We shall repeat (the punishment), and We have appointed hell a dungeon for the disbelievers.}}<br />
<br />
And in yet another reference, an observer is directed to “look down” in order to witness a denizen of hell.<br />
<br />
{{Quote|{{cite quran|37|54|end=55|style=ref}}|(A voice) said: "Would ye like to look down?"<br />
He looked down and saw him in the midst of the Fire.}}<br />
<br />
And so, we have the Islamic Universe in completion.<br />
<br />
==Conclusion==<br />
<br />
The Qur'an is not a book of science. As such, it makes no extended effort to describe the cosmos in the way a textbook might. Yet dealing as it does with universal questions of creation, purpose and fate it cannot avoid revealing its cosmological framework as it describes the workings of Allah.<br />
<br />
In so doing, while it never comes out and says “this is the form of the universe,” a consistent and comprehensive cosmology still reveals itself. And to no surprise, this proves to be the mythical cosmos of 7<sup>th</sup> century Arabia rather than an accurate description of the real universe.<br />
<br />
In the Qur'an, the entire universe is very small and contains simply the earth and its surrounding heavens. There are no galaxies, other solar systems, or such a thing as “outer space.”<br />
<br />
The earth is the top-most of seven, flat discs, surrounded by the seven solid concentric domes of the heavens. The celestial objects that do exist (sun, moon, stars and planets) are quite small, very close, and they follow semi-circular paths within the innermost of the seven heavenly domes. When they are not in the sky above the earth, they are resting somewhere underneath it, except while petitioning Allah’s permission to return the following day (or night). Paradise exists between the seven heavens, and hell exists between the seven earths.<br />
<br />
All of this is submerged in a cosmic sea, above which is the throne of Allah.<br />
<br />
{{Core Science}}<br />
==See Also==<br />
<br />
{{Hub4|Cosmology|Cosmology}}<br />
* [[Quran Explains The Universe]] - ''Muslim article''<br />
<br />
{{Translation-links-english|[[Olamning Qurondagi manzarasi|Uzbek]]}}<br />
<br />
[[Category:Qur'an]]<br />
[[Category:Islam and Science]]<br />
[[Category:Miracles]]<br />
[[Category:THHuxley]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98558Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T10:51:43Z<p>Shrimp: finished</p>
<hr />
<div>[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
===Yer va unda yashovchilar===<br />
<br />
Quron mualliflari Yer tabiatini tasvirlashga osmonlarga ajratilganidan kamroq diqqat qaratishgan, chunki Yer tabiati unda yashovchi odamlar uchun nisbatan ayonroq edi. Biroq berilgan izohlar bizni rad etilmas xulosalarga olib keladi.<br />
<br />
Birinchi va muhim xulosa Yerning yassiligidir. Quron mualliflari "yoyiq" manosini berish uchun arablar "gilam" töshashni bildiradigan sözni qöllashadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda moslangan turli-tuman narsalarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}|U zot yerni sizlar uchun beshik - qarorgoh qilib qöydi va unda yöllar paydo qildi hamda osmondan suv yoğdirdi. Bas, Biz u yordamida turli nabotot navlarini undirib chiqardik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}|Ösha zot sizlar uchun yerni beshik-qarorgoh qilib qöydi va yöl topishlaringiz uchun unda yöllarni qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda har turli gözal juftlarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}|Yerni esa yoyiq-keng qilib qöydik. Bas, naqadar yaxshi yoyguvchidirmiz.}}<br />
<br />
Bundan tashqari Quronda agar manzarani tösuvchi toğlar bölmaganida, Yerning tekisligi naqadar ayon bölishiga urğu beriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}|Biz toğlarni yurgizadigan va siz Yerni ochiq-yalanğoch köradigan Kunni! U Biz ulardan birontasini qöymay yiğdik.}}<br />
<br />
Yana gilamni surib yoki bukib yubormaslik uchun qoziq qoqilganidek, Yerga toğlar [[Quron va toğlar|qoziq qilib qoqilgani]] yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|16|15}}|U zot Yer sizlarni tebratmasligi uchun unda toğlarni barpo qildi, daryolarni va adashmasliklaringiz uchun yöllarni paydo qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|78|6}}-{{Quron-faqat-link|78|7}}|Biz yerni bir töshak, toğlarni esa qoziqlar qilib qöymadikmi?!}}<br />
<br />
Islom kosmologiyasining noaniq tomoni Quronning yetti osmon kabi [[Yer yetti qatlamdan iborat|yetti yer]] ham borligini hech qanday izohsiz eslatishidir:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|65|12}}|Alloh yetti osmonni va yerdan ham öshalarni mislini yaratgan zotdir. amri farmoni ularning örtasiga nozil bölib-tarqalib turur. Toki sizlar Allohning barcha narsaga qodir ekanligini va Alloh barcha narsani bilimi bilan ihota qilib olganini bilishlaringiz uchun.}}<br />
<br />
Osmonlarning yetti konsentrik gumbazi umuman olganda sodda bölsa, yetti yerni tasavvur qilish qiyinroqdir. Quronda bu haqida "samodan tushadigan" va "unga kötariladigan" narsalar bölganidek, "yerga kiradigan" va "undan chiqadigan" narsalar borligi bilan shunday ishora qilinadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|4}}|U osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashgan zotdir. U yerga kiradigan narsalarni ham, undan chiqadigan narsalarni ham, samodan tushadigan narsalarni ham, unga kötariladigan narsalarni ham bilur. Sizlar qayerda bölsangizlar, U sizlar bilan birgadir. Alloh qilayotgan amallaringizni körib turguvchidir.}}<br />
<br />
Bu yetti yer tangalar taxlami kabi bir-birining ustiga taxlangani xulosasiga olib keladi. Bu xulosa yana bir kosmologik boshqotirmani yechishga yordam qiladi.<br />
<br />
===Jannat va dözax qayerda?===<br />
<br />
Islom kosmologiyasi [[jannat]] va [[dözax]] borasida nasriy bölib, ularni osmonlar va yerdan iborat koinot ichiga soladi. Muhammadning "tungi sayohati" yetti osmonning har birida ötib ketgan va jannatda yashayotgan payğambarlar bilan ishğol ekanligini körsatadi. Bu Quronda berilgan jannat hajmiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|21}}|Parvardigoringiz tomonidan böladigan mağfiratga hamda Alloh va Uning payğambarlariga iymon keltirgan zotlar uchun tayyorlab qöyilgan, kengligi osmon va yerning kengligi kabi bölgan jannatga shoshilingiz! Bu Allohning fazlu marhamati bölib, uni Özi xoxlagan kishilarga ato etur. Alloh uluğ fazlu marhamat sohibidir.}}<br />
<br />
Agar osmonlarda (jumladan yettinchi va eng kattasida ham) jannatda yashovchilar istiqomat qilsa, jannat kengligi osmonlar va yer kengligi bilan bir xildir.<br />
<br />
Va agar jannat birinchi osmon tepasida ekanligidan, dözaxning birinchi yer ostida ekanligi, yetti yer orasidagi fazoni töldirib turishi kelib chiqadi. Bu dözaxning butunlay yopiq joy qilib tasvirlanishiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|41}}|Ular uchun jahannamdan töshak, ustlaridan esa choyshablar bölur. Zolimlarni mana shunday jazolagaymiz.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|9|49}}|Ularning orasida: "Menga izn bergin, meni fitnaga solmagin," deydigan kimsalar ham bordir. Ogoh bölingizkim, ular fitnaning öziga tushdilar. Shak-shubha yöqki, jahannam kofirlarii örab olguvchidir.}}<br />
<br />
Dözax zindon sifatida tasvirlanadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|17|8}}|shoyad Parvardigorlaringiz sizlarga rahm qilsa. Agar qaytsangizlar, biz ham qayturmiz. Biz kofirlar uchun jahannamni zindon qilib qöyganmiz.}}<br />
<br />
Quronning Yusufali va Shakir tarjimalarida kuzatuvchi dözaxda yashovchilarni körishi uchun "pastga qarashi" kerakligi aytiladi ({{Quran|37|55}} {{ingl}}).<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamni örgandik.<br />
<br />
==Xulosa==<br />
<br />
Quron ilmiy kitob emas. Olam tuzilishi haqida maktab darsligi Qurondan köproq va aniqroq axborot beradi.<br />
<br />
Quronda ochiq qilib, "olam shunday tuzilgan," deyilmasa ham, undagi ishoralardan yuqoridagi manzara kelib chiqadi. Bu manzara olam haqida 7-asr Arabistonida tarqalgan mifologik qarashlarga mos kelishi ajablanarli emas.<br />
<br />
Qurondagi butun olam yer va uning ustiga örnatilgan gumbazlardangina iborat tor joydir. Galaktikalar, yulduz tizimlar, kosmik fazo degan qamrovlar yöq.<br />
<br />
Yer ustma-ust taxlangan yetti yassi diskdan, osmon esa bir-biriga kiydirilgan yetti gumbazdan iborat. Quyosh, Oy, yulduz va sayyoralar kabi osmon jismlari esa mayda chiroqlar bölib, eng ichki gumbazga taqilgan. Quyosh loyqa suvga tushib, yer ostiga kirib ketsa, Allohdan ertaga yana qaytib chiqishga ruxsat söraydi. Jannat tepadagi gumbazlarda, dözax esa yer ostida joylashgan.<br />
<br />
Va bularning bari ustida Allohning taxti turgan kosmik dengiz ostida yotar ekan.<br />
<br />
==Qarang==<br />
*[[Ozbekcha maqolalar - Articles in Uzbek|Özbekcha maqolalar (Articles in Uzbek)]]<br />
<br />
'''Ingliz tilida'''<br />
<br />
{{Hub4|Cosmology|Cosmology}}<br />
* [[Quran Explains The Universe]] - ''Muslim article''<br />
<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98557Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T10:51:09Z<p>Shrimp: glitch removed all text</p>
<hr />
<div>{{Incompletetranslations}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
===Yer va unda yashovchilar===<br />
<br />
Quron mualliflari Yer tabiatini tasvirlashga osmonlarga ajratilganidan kamroq diqqat qaratishgan, chunki Yer tabiati unda yashovchi odamlar uchun nisbatan ayonroq edi. Biroq berilgan izohlar bizni rad etilmas xulosalarga olib keladi.<br />
<br />
Birinchi va muhim xulosa Yerning yassiligidir. Quron mualliflari "yoyiq" manosini berish uchun arablar "gilam" töshashni bildiradigan sözni qöllashadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda moslangan turli-tuman narsalarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}|U zot yerni sizlar uchun beshik - qarorgoh qilib qöydi va unda yöllar paydo qildi hamda osmondan suv yoğdirdi. Bas, Biz u yordamida turli nabotot navlarini undirib chiqardik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}|Ösha zot sizlar uchun yerni beshik-qarorgoh qilib qöydi va yöl topishlaringiz uchun unda yöllarni qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda har turli gözal juftlarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}|Yerni esa yoyiq-keng qilib qöydik. Bas, naqadar yaxshi yoyguvchidirmiz.}}<br />
<br />
Bundan tashqari Quronda agar manzarani tösuvchi toğlar bölmaganida, Yerning tekisligi naqadar ayon bölishiga urğu beriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}|Biz toğlarni yurgizadigan va siz Yerni ochiq-yalanğoch köradigan Kunni! U Biz ulardan birontasini qöymay yiğdik.}}<br />
<br />
Yana gilamni surib yoki bukib yubormaslik uchun qoziq qoqilganidek, Yerga toğlar [[Quron va toğlar|qoziq qilib qoqilgani]] yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|16|15}}|U zot Yer sizlarni tebratmasligi uchun unda toğlarni barpo qildi, daryolarni va adashmasliklaringiz uchun yöllarni paydo qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|78|6}}-{{Quron-faqat-link|78|7}}|Biz yerni bir töshak, toğlarni esa qoziqlar qilib qöymadikmi?!}}<br />
<br />
Islom kosmologiyasining noaniq tomoni Quronning yetti osmon kabi [[Yer yetti qatlamdan iborat|yetti yer]] ham borligini hech qanday izohsiz eslatishidir:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|65|12}}|Alloh yetti osmonni va yerdan ham öshalarni mislini yaratgan zotdir. amri farmoni ularning örtasiga nozil bölib-tarqalib turur. Toki sizlar Allohning barcha narsaga qodir ekanligini va Alloh barcha narsani bilimi bilan ihota qilib olganini bilishlaringiz uchun.}}<br />
<br />
Osmonlarning yetti konsentrik gumbazi umuman olganda sodda bölsa, yetti yerni tasavvur qilish qiyinroqdir. Quronda bu haqida "samodan tushadigan" va "unga kötariladigan" narsalar bölganidek, "yerga kiradigan" va "undan chiqadigan" narsalar borligi bilan shunday ishora qilinadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|4}}|U osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashgan zotdir. U yerga kiradigan narsalarni ham, undan chiqadigan narsalarni ham, samodan tushadigan narsalarni ham, unga kötariladigan narsalarni ham bilur. Sizlar qayerda bölsangizlar, U sizlar bilan birgadir. Alloh qilayotgan amallaringizni körib turguvchidir.}}<br />
<br />
Bu yetti yer tangalar taxlami kabi bir-birining ustiga taxlangani xulosasiga olib keladi. Bu xulosa yana bir kosmologik boshqotirmani yechishga yordam qiladi.<br />
<br />
===Jannat va dözax qayerda?===<br />
<br />
Islom kosmologiyasi [[jannat]] va [[dözax]] borasida nasriy bölib, ularni osmonlar va yerdan iborat koinot ichiga soladi. Muhammadning "tungi sayohati" yetti osmonning har birida ötib ketgan va jannatda yashayotgan payğambarlar bilan ishğol ekanligini körsatadi. Bu Quronda berilgan jannat hajmiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|21}}|Parvardigoringiz tomonidan böladigan mağfiratga hamda Alloh va Uning payğambarlariga iymon keltirgan zotlar uchun tayyorlab qöyilgan, kengligi osmon va yerning kengligi kabi bölgan jannatga shoshilingiz! Bu Allohning fazlu marhamati bölib, uni Özi xoxlagan kishilarga ato etur. Alloh uluğ fazlu marhamat sohibidir.}}<br />
<br />
Agar osmonlarda (jumladan yettinchi va eng kattasida ham) jannatda yashovchilar istiqomat qilsa, jannat kengligi osmonlar va yer kengligi bilan bir xildir.<br />
<br />
Va agar jannat birinchi osmon tepasida ekanligidan, dözaxning birinchi yer ostida ekanligi, yetti yer orasidagi fazoni töldirib turishi kelib chiqadi. Bu dözaxning butunlay yopiq joy qilib tasvirlanishiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|41}}|Ular uchun jahannamdan töshak, ustlaridan esa choyshablar bölur. Zolimlarni mana shunday jazolagaymiz.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|9|49}}|Ularning orasida: "Menga izn bergin, meni fitnaga solmagin," deydigan kimsalar ham bordir. Ogoh bölingizkim, ular fitnaning öziga tushdilar. Shak-shubha yöqki, jahannam kofirlarii örab olguvchidir.}}<br />
<br />
Dözax zindon sifatida tasvirlanadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|17|8}}|shoyad Parvardigorlaringiz sizlarga rahm qilsa. Agar qaytsangizlar, biz ham qayturmiz. Biz kofirlar uchun jahannamni zindon qilib qöyganmiz.}}<br />
<br />
Quronning Yusufali va Shakir tarjimalarida kuzatuvchi dözaxda yashovchilarni körishi uchun "pastga qarashi" kerakligi aytiladi ({{Quran|37|55}} {{ingl}}).<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamni örgandik.<br />
<br />
==Xulosa==<br />
<br />
Quron ilmiy kitob emas. Olam tuzilishi haqida maktab darsligi Qurondan köproq va aniqroq axborot beradi.<br />
<br />
Quronda ochiq qilib, "olam shunday tuzilgan," deyilmasa ham, undagi ishoralardan yuqoridagi manzara kelib chiqadi. Bu manzara olam haqida 7-asr Arabistonida tarqalgan mifologik qarashlarga mos kelishi ajablanarli emas.<br />
<br />
Qurondagi butun olam yer va uning ustiga örnatilgan gumbazlardangina iborat tor joydir. Galaktikalar, yulduz tizimlar, kosmik fazo degan qamrovlar yöq.<br />
<br />
Yer ustma-ust taxlangan yetti yassi diskdan, osmon esa bir-biriga kiydirilgan yetti gumbazdan iborat. Quyosh, Oy, yulduz va sayyoralar kabi osmon jismlari esa mayda chiroqlar bölib, eng ichki gumbazga taqilgan. Quyosh loyqa suvga tushib, yer ostiga kirib ketsa, Allohdan ertaga yana qaytib chiqishga ruxsat söraydi. Jannat tepadagi gumbazlarda, dözax esa yer ostida joylashgan.<br />
<br />
Va bularning bari ustida Allohning taxti turgan kosmik dengiz ostida yotar ekan.<br />
<br />
==Qarang==<br />
*[[Ozbekcha maqolalar - Articles in Uzbek|Özbekcha maqolalar (Articles in Uzbek)]]<br />
<br />
'''Ingliz tilida'''<br />
<br />
{{Hub4|Cosmology|Cosmology}}<br />
* [[Quran Explains The Universe]] - ''Muslim article''<br />
<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98556Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T10:49:52Z<p>Shrimp: </p>
<hr />
<div>===Jannat va dözax qayerda?===<br />
<br />
Islom kosmologiyasi [[jannat]] va [[dözax]] borasida nasriy bölib, ularni osmonlar va yerdan iborat koinot ichiga soladi. Muhammadning "tungi sayohati" yetti osmonning har birida ötib ketgan va jannatda yashayotgan payğambarlar bilan ishğol ekanligini körsatadi. Bu Quronda berilgan jannat hajmiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|21}}|Parvardigoringiz tomonidan böladigan mağfiratga hamda Alloh va Uning payğambarlariga iymon keltirgan zotlar uchun tayyorlab qöyilgan, kengligi osmon va yerning kengligi kabi bölgan jannatga shoshilingiz! Bu Allohning fazlu marhamati bölib, uni Özi xoxlagan kishilarga ato etur. Alloh uluğ fazlu marhamat sohibidir.}}<br />
<br />
Agar osmonlarda (jumladan yettinchi va eng kattasida ham) jannatda yashovchilar istiqomat qilsa, jannat kengligi osmonlar va yer kengligi bilan bir xildir.<br />
<br />
Va agar jannat birinchi osmon tepasida ekanligidan, dözaxning birinchi yer ostida ekanligi, yetti yer orasidagi fazoni töldirib turishi kelib chiqadi. Bu dözaxning butunlay yopiq joy qilib tasvirlanishiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|41}}|Ular uchun jahannamdan töshak, ustlaridan esa choyshablar bölur. Zolimlarni mana shunday jazolagaymiz.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|9|49}}|Ularning orasida: "Menga izn bergin, meni fitnaga solmagin," deydigan kimsalar ham bordir. Ogoh bölingizkim, ular fitnaning öziga tushdilar. Shak-shubha yöqki, jahannam kofirlarii örab olguvchidir.}}<br />
<br />
Dözax zindon sifatida tasvirlanadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|17|8}}|shoyad Parvardigorlaringiz sizlarga rahm qilsa. Agar qaytsangizlar, biz ham qayturmiz. Biz kofirlar uchun jahannamni zindon qilib qöyganmiz.}}<br />
<br />
Quronning Yusufali va Shakir tarjimalarida kuzatuvchi dözaxda yashovchilarni körishi uchun "pastga qarashi" kerakligi aytiladi ({{Quran|37|55}} {{ingl}}).<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamni örgandik.<br />
<br />
==Xulosa==<br />
<br />
Quron ilmiy kitob emas. Olam tuzilishi haqida maktab darsligi Qurondan köproq va aniqroq axborot beradi.<br />
<br />
Quronda ochiq qilib, "olam shunday tuzilgan," deyilmasa ham, undagi ishoralardan yuqoridagi manzara kelib chiqadi. Bu manzara olam haqida 7-asr Arabistonida tarqalgan mifologik qarashlarga mos kelishi ajablanarli emas.<br />
<br />
Qurondagi butun olam yer va uning ustiga örnatilgan gumbazlardangina iborat tor joydir. Galaktikalar, yulduz tizimlar, kosmik fazo degan qamrovlar yöq.<br />
<br />
Yer ustma-ust taxlangan yetti yassi diskdan, osmon esa bir-biriga kiydirilgan yetti gumbazdan iborat. Quyosh, Oy, yulduz va sayyoralar kabi osmon jismlari esa mayda chiroqlar bölib, eng ichki gumbazga taqilgan. Quyosh loyqa suvga tushib, yer ostiga kirib ketsa, Allohdan ertaga yana qaytib chiqishga ruxsat söraydi. Jannat tepadagi gumbazlarda, dözax esa yer ostida joylashgan.<br />
<br />
Va bularning bari ustida Allohning taxti turgan kosmik dengiz ostida yotar ekan.</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98543Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T08:29:12Z<p>Shrimp: /* Jannat va dözax qayerda? */</p>
<hr />
<div>{{Incompletetranslations}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
===Yer va unda yashovchilar===<br />
<br />
Quron mualliflari Yer tabiatini tasvirlashga osmonlarga ajratilganidan kamroq diqqat qaratishgan, chunki Yer tabiati unda yashovchi odamlar uchun nisbatan ayonroq edi. Biroq berilgan izohlar bizni rad etilmas xulosalarga olib keladi.<br />
<br />
Birinchi va muhim xulosa Yerning yassiligidir. Quron mualliflari "yoyiq" manosini berish uchun arablar "gilam" töshashni bildiradigan sözni qöllashadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda moslangan turli-tuman narsalarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}|U zot yerni sizlar uchun beshik - qarorgoh qilib qöydi va unda yöllar paydo qildi hamda osmondan suv yoğdirdi. Bas, Biz u yordamida turli nabotot navlarini undirib chiqardik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}|Ösha zot sizlar uchun yerni beshik-qarorgoh qilib qöydi va yöl topishlaringiz uchun unda yöllarni qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda har turli gözal juftlarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}|Yerni esa yoyiq-keng qilib qöydik. Bas, naqadar yaxshi yoyguvchidirmiz.}}<br />
<br />
Bundan tashqari Quronda agar manzarani tösuvchi toğlar bölmaganida, Yerning tekisligi naqadar ayon bölishiga urğu beriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}|Biz toğlarni yurgizadigan va siz Yerni ochiq-yalanğoch köradigan Kunni! U Biz ulardan birontasini qöymay yiğdik.}}<br />
<br />
Yana gilamni surib yoki bukib yubormaslik uchun qoziq qoqilganidek, Yerga toğlar [[Quron va toğlar|qoziq qilib qoqilgani]] yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|16|15}}|U zot Yer sizlarni tebratmasligi uchun unda toğlarni barpo qildi, daryolarni va adashmasliklaringiz uchun yöllarni paydo qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|78|6}}-{{Quron-faqat-link|78|7}}|Biz yerni bir töshak, toğlarni esa qoziqlar qilib qöymadikmi?!}}<br />
<br />
Islom kosmologiyasining noaniq tomoni Quronning yetti osmon kabi [[Yer yetti qatlamdan iborat|yetti yer]] ham borligini hech qanday izohsiz eslatishidir:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|65|12}}|Alloh yetti osmonni va yerdan ham öshalarni mislini yaratgan zotdir. amri farmoni ularning örtasiga nozil bölib-tarqalib turur. Toki sizlar Allohning barcha narsaga qodir ekanligini va Alloh barcha narsani bilimi bilan ihota qilib olganini bilishlaringiz uchun.}}<br />
<br />
Osmonlarning yetti konsentrik gumbazi umuman olganda sodda bölsa, yetti yerni tasavvur qilish qiyinroqdir. Quronda bu haqida "samodan tushadigan" va "unga kötariladigan" narsalar bölganidek, "yerga kiradigan" va "undan chiqadigan" narsalar borligi bilan shunday ishora qilinadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|4}}|U osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashgan zotdir. U yerga kiradigan narsalarni ham, undan chiqadigan narsalarni ham, samodan tushadigan narsalarni ham, unga kötariladigan narsalarni ham bilur. Sizlar qayerda bölsangizlar, U sizlar bilan birgadir. Alloh qilayotgan amallaringizni körib turguvchidir.}}<br />
<br />
Bu yetti yer tangalar taxlami kabi bir-birining ustiga taxlangani xulosasiga olib keladi. Bu xulosa yana bir kosmologik boshqotirmani yechishga yordam qiladi.<br />
<br />
===Jannat va dözax qayerda?===<br />
<br />
Islom kosmologiyasi [[jannat]] va [[dözax]] borasida nasriy bölib, ularni osmonlar va yerdan iborat koinot ichiga soladi. Muhammadning "tungi sayohati" yetti osmonning har birida ötib ketgan va jannatda yashayotgan payğambarlar bilan ishğol ekanligini körsatadi. Bu Quronda berilgan jannat hajmiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|21}}|Parvardigoringiz tomonidan böladigan mağfiratga hamda Alloh va Uning payğambarlariga iymon keltirgan zotlar uchun tayyorlab qöyilgan, kengligi osmon va yerning kengligi kabi bölgan jannatga shoshilingiz! Bu Allohning fazlu marhamati bölib, uni Özi xoxlagan kishilarga ato etur. Alloh uluğ fazlu marhamat sohibidir.}}<br />
<br />
Agar osmonlarda (jumladan yettinchi va eng kattasida ham) jannatda yashovchilar istiqomat qilsa, jannat kengligi osmonlar va yer kengligi bilan bir xildir.<br />
<br />
Va agar jannat birinchi osmon tepasida ekanligidan, dözaxning birinchi yer ostida ekanligi, yetti yer orasidagi fazoni töldirib turishi kelib chiqadi. Bu dözaxning butunlay yopiq joy qilib tasvirlanishiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|41}}|Ular uchun jahannamdan töshak, ustlaridan esa choyshablar bölur. Zolimlarni mana shunday jazolagaymiz.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|9|49}}|Ularning orasida: "Menga izn bergin, meni fitnaga solmagin," deydigan kimsalar ham bordir. Ogoh bölingizkim, ular fitnaning öziga tushdilar. Shak-shubha yöqki, jahannam kofirlarii örab olguvchidir.}}<br />
<br />
Dözax zindon sifatida tasvirlanadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|17|8}}|shoyad Parvardigorlaringiz sizlarga rahm qilsa. Agar qaytsangizlar, biz ham qayturmiz. Biz kofirlar uchun jahannamni zindon qilib qöyganmiz.}}<br />
<br />
Quronning Yusufali va Shakir tarjimalarida kuzatuvchi dözaxda yashovchilarni körishi uchun "pastga qarashi" kerakligi aytiladi ({{Quran|37|55}} {{ingl}}).<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamni örgandik.<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98542Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T08:03:49Z<p>Shrimp: /* Jannat va dözax qayerda? */</p>
<hr />
<div>{{Incompletetranslations}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
===Yer va unda yashovchilar===<br />
<br />
Quron mualliflari Yer tabiatini tasvirlashga osmonlarga ajratilganidan kamroq diqqat qaratishgan, chunki Yer tabiati unda yashovchi odamlar uchun nisbatan ayonroq edi. Biroq berilgan izohlar bizni rad etilmas xulosalarga olib keladi.<br />
<br />
Birinchi va muhim xulosa Yerning yassiligidir. Quron mualliflari "yoyiq" manosini berish uchun arablar "gilam" töshashni bildiradigan sözni qöllashadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda moslangan turli-tuman narsalarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}|U zot yerni sizlar uchun beshik - qarorgoh qilib qöydi va unda yöllar paydo qildi hamda osmondan suv yoğdirdi. Bas, Biz u yordamida turli nabotot navlarini undirib chiqardik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}|Ösha zot sizlar uchun yerni beshik-qarorgoh qilib qöydi va yöl topishlaringiz uchun unda yöllarni qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda har turli gözal juftlarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}|Yerni esa yoyiq-keng qilib qöydik. Bas, naqadar yaxshi yoyguvchidirmiz.}}<br />
<br />
Bundan tashqari Quronda agar manzarani tösuvchi toğlar bölmaganida, Yerning tekisligi naqadar ayon bölishiga urğu beriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}|Biz toğlarni yurgizadigan va siz Yerni ochiq-yalanğoch köradigan Kunni! U Biz ulardan birontasini qöymay yiğdik.}}<br />
<br />
Yana gilamni surib yoki bukib yubormaslik uchun qoziq qoqilganidek, Yerga toğlar [[Quron va toğlar|qoziq qilib qoqilgani]] yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|16|15}}|U zot Yer sizlarni tebratmasligi uchun unda toğlarni barpo qildi, daryolarni va adashmasliklaringiz uchun yöllarni paydo qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|78|6}}-{{Quron-faqat-link|78|7}}|Biz yerni bir töshak, toğlarni esa qoziqlar qilib qöymadikmi?!}}<br />
<br />
Islom kosmologiyasining noaniq tomoni Quronning yetti osmon kabi [[Yer yetti qatlamdan iborat|yetti yer]] ham borligini hech qanday izohsiz eslatishidir:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|65|12}}|Alloh yetti osmonni va yerdan ham öshalarni mislini yaratgan zotdir. amri farmoni ularning örtasiga nozil bölib-tarqalib turur. Toki sizlar Allohning barcha narsaga qodir ekanligini va Alloh barcha narsani bilimi bilan ihota qilib olganini bilishlaringiz uchun.}}<br />
<br />
Osmonlarning yetti konsentrik gumbazi umuman olganda sodda bölsa, yetti yerni tasavvur qilish qiyinroqdir. Quronda bu haqida "samodan tushadigan" va "unga kötariladigan" narsalar bölganidek, "yerga kiradigan" va "undan chiqadigan" narsalar borligi bilan shunday ishora qilinadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|4}}|U osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashgan zotdir. U yerga kiradigan narsalarni ham, undan chiqadigan narsalarni ham, samodan tushadigan narsalarni ham, unga kötariladigan narsalarni ham bilur. Sizlar qayerda bölsangizlar, U sizlar bilan birgadir. Alloh qilayotgan amallaringizni körib turguvchidir.}}<br />
<br />
Bu yetti yer tangalar taxlami kabi bir-birining ustiga taxlangani xulosasiga olib keladi. Bu xulosa yana bir kosmologik boshqotirmani yechishga yordam qiladi.<br />
<br />
===Jannat va dözax qayerda?===<br />
<br />
Islom kosmologiyasi [[jannat]] va [[dözax]] borasida nasriy bölib, ularni osmonlar va yerdan iborat koinot ichiga soladi. Muhammadning "tungi sayohati" yetti osmonning har birida ötib ketgan va jannatda yashayotgan payğambarlar bilan ishğol ekanligini körsatadi. Bu Quronda berilgan jannat hajmiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|21}}|Parvardigoringiz tomonidan böladigan mağfiratga hamda Alloh va Uning payğambarlariga iymon keltirgan zotlar uchun tayyorlab qöyilgan, kengligi osmon va yerning kengligi kabi bölgan jannatga shoshilingiz! Bu Allohning fazlu marhamati bölib, uni Özi xoxlagan kishilarga ato etur. Alloh uluğ fazlu marhamat sohibidir.}}<br />
<br />
Agar osmonlarda (jumladan yettinchi va eng kattasida ham) jannatda yashovchilar istiqomat qilsa, jannat kengligi osmonlar va yer kengligi bilan bir xildir.<br />
<br />
Va agar jannat birinchi osmon tepasida ekanligidan, dözaxning birinchi yer ostida ekanligi, yetti yer orasidagi fazoni töldirib turishi kelib chiqadi. Bu dözaxning butunlay yopiq joy qilib tasvirlanishiga mos keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|41}}|Ular uchun jahannamdan töshak, ustlaridan esa choyshablar bölur. Zolimlarni mana shunday jazolagaymiz.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|9|49}}|Ularning orasida: "Menga izn bergin, meni fitnaga solmagin," deydigan kimsalar ham bordir. Ogoh bölingizkim, ular fitnaning öziga tushdilar. Shak-shubha yöqki, jahannam kofirlarii örab olguvchidir.}}<br />
<br />
Further, the direction of hell, when it is mentioned, is invariably “down.”''<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|52|13}}|That Day shall they be thrust down to the Fire of Hell, irresistibly.}}<br />
<br />
Elsewhere, it is described as an underground dungeon.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|17|8}}|It may be that your Lord will have mercy on you, but if ye repeat (the crime) We shall repeat (the punishment), and We have appointed hell a dungeon for the disbelievers.}}<br />
<br />
And in yet another reference, an observer is directed to “look down” in order to witness a denizen of hell.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|54}}-{{Quron-faqat-link|37|55}}|(A voice) said: "Would ye like to look down?"<br />
He looked down and saw him in the midst of the Fire.}}<br />
<br />
And so, we have the Islamic Universe in completion.<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98541Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T07:46:53Z<p>Shrimp: /* Yer va unda yashovchilar */</p>
<hr />
<div>{{Incompletetranslations}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
===Yer va unda yashovchilar===<br />
<br />
Quron mualliflari Yer tabiatini tasvirlashga osmonlarga ajratilganidan kamroq diqqat qaratishgan, chunki Yer tabiati unda yashovchi odamlar uchun nisbatan ayonroq edi. Biroq berilgan izohlar bizni rad etilmas xulosalarga olib keladi.<br />
<br />
Birinchi va muhim xulosa Yerning yassiligidir. Quron mualliflari "yoyiq" manosini berish uchun arablar "gilam" töshashni bildiradigan sözni qöllashadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda moslangan turli-tuman narsalarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}|U zot yerni sizlar uchun beshik - qarorgoh qilib qöydi va unda yöllar paydo qildi hamda osmondan suv yoğdirdi. Bas, Biz u yordamida turli nabotot navlarini undirib chiqardik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}|Ösha zot sizlar uchun yerni beshik-qarorgoh qilib qöydi va yöl topishlaringiz uchun unda yöllarni qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda har turli gözal juftlarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}|Yerni esa yoyiq-keng qilib qöydik. Bas, naqadar yaxshi yoyguvchidirmiz.}}<br />
<br />
Bundan tashqari Quronda agar manzarani tösuvchi toğlar bölmaganida, Yerning tekisligi naqadar ayon bölishiga urğu beriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}|Biz toğlarni yurgizadigan va siz Yerni ochiq-yalanğoch köradigan Kunni! U Biz ulardan birontasini qöymay yiğdik.}}<br />
<br />
Yana gilamni surib yoki bukib yubormaslik uchun qoziq qoqilganidek, Yerga toğlar [[Quron va toğlar|qoziq qilib qoqilgani]] yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|16|15}}|U zot Yer sizlarni tebratmasligi uchun unda toğlarni barpo qildi, daryolarni va adashmasliklaringiz uchun yöllarni paydo qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|78|6}}-{{Quron-faqat-link|78|7}}|Biz yerni bir töshak, toğlarni esa qoziqlar qilib qöymadikmi?!}}<br />
<br />
Islom kosmologiyasining noaniq tomoni Quronning yetti osmon kabi [[Yer yetti qatlamdan iborat|yetti yer]] ham borligini hech qanday izohsiz eslatishidir:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|65|12}}|Alloh yetti osmonni va yerdan ham öshalarni mislini yaratgan zotdir. amri farmoni ularning örtasiga nozil bölib-tarqalib turur. Toki sizlar Allohning barcha narsaga qodir ekanligini va Alloh barcha narsani bilimi bilan ihota qilib olganini bilishlaringiz uchun.}}<br />
<br />
Osmonlarning yetti konsentrik gumbazi umuman olganda sodda bölsa, yetti yerni tasavvur qilish qiyinroqdir. Quronda bu haqida "samodan tushadigan" va "unga kötariladigan" narsalar bölganidek, "yerga kiradigan" va "undan chiqadigan" narsalar borligi bilan shunday ishora qilinadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|4}}|U osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashgan zotdir. U yerga kiradigan narsalarni ham, undan chiqadigan narsalarni ham, samodan tushadigan narsalarni ham, unga kötariladigan narsalarni ham bilur. Sizlar qayerda bölsangizlar, U sizlar bilan birgadir. Alloh qilayotgan amallaringizni körib turguvchidir.}}<br />
<br />
Bu yetti yer tangalar taxlami kabi bir-birining ustiga taxlangani xulosasiga olib keladi. Bu xulosa yana bir kosmologik boshqotirmani yechishga yordam qiladi.<br />
<br />
===Jannat va dözax qayerda?===<br />
<br />
Islamic cosmology takes a perfectly prosaic position in terms of Paradise and [[Hell]], and places them firmly within the cosmos that consists of the heavens and the earth. The description of Muhammad’s “night journey” shows each of the seven heavens already populated with the departed prophets in Paradise. This is consistent with the Qur'ans description of the size of Paradise.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|133}}|Be quick in the race for forgiveness from your Lord, and for a Garden whose width is that (of the whole) of the heavens and of the earth, prepared for the righteous,-}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|21}}|Be ye foremost (in seeking) Forgiveness from your Lord, and a Garden (of Bliss), the width whereof is as the width of heaven and earth, prepared for those who believe in Allah and His messengers: that is the Grace of Allah, which He bestows on whom he pleases: and Allah is the Lord of Grace abounding.}}<br />
<br />
If the heavens (to include the seventh and largest) are already populated with denizens of Paradise, the width of Paradise would be precisely that of heaven and earth.<br />
<br />
And since Paradise is on the other side of the first heaven, it follows that Hell is below the surface of the first earth, filling the spaces beneath and between the seven earths. This is consistent with the descriptions of hell as being a completely enclosed place.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|41}}|For them there is Hell, as a couch (below) and folds and folds of covering above: such is Our requital of those who do wrong.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|9|49}}|Among them is (many) a man who says: "Grant me exemption and draw me not into trial." Have they not fallen into trial already? and indeed Hell surrounds the Unbelievers (on all sides).}}<br />
<br />
Further, the direction of hell, when it is mentioned, is invariably “down.”''<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|52|13}}|That Day shall they be thrust down to the Fire of Hell, irresistibly.}}<br />
<br />
Elsewhere, it is described as an underground dungeon.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|17|8}}|It may be that your Lord will have mercy on you, but if ye repeat (the crime) We shall repeat (the punishment), and We have appointed hell a dungeon for the disbelievers.}}<br />
<br />
And in yet another reference, an observer is directed to “look down” in order to witness a denizen of hell.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|54}}-{{Quron-faqat-link|37|55}}|(A voice) said: "Would ye like to look down?"<br />
He looked down and saw him in the midst of the Fire.}}<br />
<br />
And so, we have the Islamic Universe in completion.<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98540Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T07:34:51Z<p>Shrimp: /* Yer va unda yashovchilar */</p>
<hr />
<div>{{Incompletetranslations}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
===Yer va unda yashovchilar===<br />
<br />
Quron mualliflari Yer tabiatini tasvirlashga osmonlarga ajratilganidan kamroq diqqat qaratishgan, chunki Yer tabiati unda yashovchi odamlar uchun nisbatan ayonroq edi. Biroq berilgan izohlar bizni rad etilmas xulosalarga olib keladi.<br />
<br />
Birinchi va muhim xulosa Yerning yassiligidir. Quron mualliflari "yoyiq" manosini berish uchun arablar "gilam" töshashni bildiradigan sözni qöllashadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda moslangan turli-tuman narsalarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}|U zot yerni sizlar uchun beshik - qarorgoh qilib qöydi va unda yöllar paydo qildi hamda osmondan suv yoğdirdi. Bas, Biz u yordamida turli nabotot navlarini undirib chiqardik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}|Ösha zot sizlar uchun yerni beshik-qarorgoh qilib qöydi va yöl topishlaringiz uchun unda yöllarni qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda har turli gözal juftlarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}|Yerni esa yoyiq-keng qilib qöydik. Bas, naqadar yaxshi yoyguvchidirmiz.}}<br />
<br />
Bundan tashqari Quronda agar manzarani tösuvchi toğlar bölmaganida, Yerning tekisligi naqadar ayon bölishiga urğu beriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}|Biz toğlarni yurgizadigan va siz Yerni ochiq-yalanğoch köradigan Kunni! U Biz ulardan birontasini qöymay yiğdik.}}<br />
<br />
Yana gilamni surib yoki bukib yubormaslik uchun qoziq qoqilganidek, Yerga toğlar [[Quron va toğlar|qoziq qilib qoqilgani]] yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|16|15}}|U zot Yer sizlarni tebratmasligi uchun unda toğlarni barpo qildi, daryolarni va adashmasliklaringiz uchun yöllarni paydo qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|78|6}}-{{Quron-faqat-link|78|7}}|Biz yerni bir töshak, toğlarni esa qoziqlar qilib qöymadikmi?!}}<br />
<br />
Islom kosmologiyasining noaniq tomoni Quronning yetti osmon kabi [[Yer yetti qatlamdan iborat|yetti yer]] ham borligini hech qanday izohsiz eslatishidir:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|65|12}}|Alloh yetti osmonni va yerdan ham öshalarni mislini yaratgan zotdir. amri farmoni ularning örtasiga nozil bölib-tarqalib turur. Toki sizlar Allohning barcha narsaga qodir ekanligini va Alloh barcha narsani bilimi bilan ihota qilib olganini bilishlaringiz uchun.}}<br />
<br />
Osmonlarning yetti konsentrik gumbazi umuman olganda sodda bölsa, yetti yerni tasavvur qilish qiyinroqdir. Quronda bu haqida "samodan tushadigan" va "unga kötariladigan" narsalar bölganidek, "yerga kiradigan" va "undan chiqadigan" narsalar borligi bilan shunday ishora qilinadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|4}}|U osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashgan zotdir. U yerga kiradigan narsalarni ham, undan chiqadigan narsalarni ham, samodan tushadigan narsalarni ham, unga kötariladigan narsalarni ham bilur. Sizlar qayerda bölsangizlar, U sizlar bilan birgadir. Alloh qilayotgan amallaringizni körib turguvchidir.}}<br />
<br />
Bu yetti yer tangalar taxlami kabi bir-birining ustiga taxlangani xulosasiga olib keladi. Bu xulosa yana bir kosmologik boshqotirmani yechishga yordam qiladi.<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98539Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T07:19:26Z<p>Shrimp: /* Yer va unda yashovchilar */</p>
<hr />
<div>{{Incompletetranslations}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
===Yer va unda yashovchilar===<br />
<br />
Quron mualliflari Yer tabiatini tasvirlashga osmonlarga ajratilganidan kamroq diqqat qaratishgan, chunki Yer tabiati unda yashovchi odamlar uchun nisbatan ayonroq edi. Biroq berilgan izohlar bizni rad etilmas xulosalarga olib keladi.<br />
<br />
Birinchi va muhim xulosa Yerning yassiligidir. Quron mualliflari "yoyiq" manosini berish uchun arablar "gilam" töshashni bildiradigan sözni qöllashadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda moslangan turli-tuman narsalarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}|U zot yerni sizlar uchun beshik - qarorgoh qilib qöydi va unda yöllar paydo qildi hamda osmondan suv yoğdirdi. Bas, Biz u yordamida turli nabotot navlarini undirib chiqardik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}|Ösha zot sizlar uchun yerni beshik-qarorgoh qilib qöydi va yöl topishlaringiz uchun unda yöllarni qildi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}|Yerni esa yoyiq - keng qildik va unda toğlarni örnatib qöydik hamda unda har turli gözal juftlarni undirib-östirdik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}|Yerni esa yoyiq-keng qilib qöydik. Bas, naqadar yaxshi yoyguvchidirmiz.}}<br />
<br />
Bundan tashqari Quronda agar manzarani tösuvchi toğlar bölmaganida, Yerning tekisligi naqadar ayon bölishiga urğu beriladi.<br />
<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}|One Day We shall remove the mountains, and thou wilt see the earth as a level stretch, and We shall gather them, all together, nor shall We leave out any one of them.}}<br />
<br />
Yana gilamni surib yoki bukib yubormaslik uchun qoziq qoqilganidek, Yerga toğlar [[Quron va toğlar|qoziq qilib qoqilgani]] yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|16|15}}|And He has set up on the earth mountains standing firm, lest it should shake with you; and rivers and roads; that ye may guide yourselves;}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|78|7}}|And the mountains as pegs?}}<br />
<br />
Islom kosmologiyasining noaniq tomoni Quronning yetti osmon kabi [[Yer yetti qatlamdan iborat|yetti yer]] ham borligini hech qanday izohsiz eslatishidir:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|65|12}}|Allah is He Who created seven Firmaments and of the earth a similar number. Through the midst of them (all) descends His Command: that ye may know that Allah has power over all things, and that Allah comprehends, all things in (His) Knowledge.}}<br />
<br />
Osmonlarning yetti konsentrik gumbazi umuman olganda sodda bölsa, yetti yerni tasavvur qilish qiyinroqdir. One hint is given by the Qur'ans mention that in the same way “things” can “come down from” or “mount up to” the heavens, there are also things that can “come forth out of” or “enter within” the earth.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|4}}|He it is Who created the heavens and the earth in Six Days, and is moreover firmly established on the Throne (of Authority). He knows what enters within the earth and what comes forth out of it, what comes down from heaven and what mounts up to it. And He is with you wheresoever ye may be. And Allah sees well all that ye do.}}<br />
<br />
This leads to the conclusion that the seven earths are stacked one atop the other, similar to a stack of coins. This conclusion would certainly help us solve the one great remaining cosmological puzzle.<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98538Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-16T06:58:06Z<p>Shrimp: /* Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar */</p>
<hr />
<div>{{Incompletetranslations}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
===Yer va unda yashovchilar===<br />
<br />
The authors of the Qur'an felt a lesser need to describe the nature of the earth than the heavens, since much of the earth’s nature was obvious to the people that lived upon it. There was simply much less to explain. But the descriptions that do exist provide us with unassailable conclusions.<br />
<br />
First and foremost, the earth is flat. Repeatedly, the authors of the Qur'an use the same word to describe the “spreading out” of the earth that Arabs used to discuss the spreading out of a “carpet,” a usage that translators often make use of.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|And the earth We have spread out (like a carpet); set thereon mountains firm and immovable; and produced therein all kinds of things in due balance.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}|"He Who has, made for you the earth like a carpet spread out; has enabled you to go about therein by roads (and channels); and has sent down water from the sky." With it have We produced diverse pairs of plants each separate from the others.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}|(Yea, the same that) has made for you the earth (like a carpet) spread out, and has made for you roads (and channels) therein, in order that ye may find guidance (on the way);}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}|And the earth- We have spread it out, and set thereon mountains standing firm, and produced therein every kind of beautiful growth (in pairs)-}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}|And We have spread out the (spacious) earth: How excellently We do spread out!}}<br />
<br />
In fact, at one point the Qur'an even emphasizes how much flatter the earth would be were it not for the mountains that disrupt the view.<br />
<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}|One Day We shall remove the mountains, and thou wilt see the earth as a level stretch, and We shall gather them, all together, nor shall We leave out any one of them.}}<br />
<br />
And in the same way one would stake down a tent or a carpet to keep it from shifting or blowing away, the mountains are described as serving [[The Qur'an and Mountains|this same purpose]].<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|16|15}}|And He has set up on the earth mountains standing firm, lest it should shake with you; and rivers and roads; that ye may guide yourselves;}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|78|7}}|And the mountains as pegs?}}<br />
<br />
Perhaps the one unclear facet of Islamic cosmology is the fact that the Qur'an mentions without explanation that there are (like the heavens), [[Earth Made of Seven Layers|seven earths]]:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|65|12}}|Allah is He Who created seven Firmaments and of the earth a similar number. Through the midst of them (all) descends His Command: that ye may know that Allah has power over all things, and that Allah comprehends, all things in (His) Knowledge.}}<br />
<br />
The seven concentric domes of the heavens are fairly straightforward. The seven different earths are a bit more difficult to picture. One hint is given by the Qur'ans mention that in the same way “things” can “come down from” or “mount up to” the heavens, there are also things that can “come forth out of” or “enter within” the earth.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|57|4}}|He it is Who created the heavens and the earth in Six Days, and is moreover firmly established on the Throne (of Authority). He knows what enters within the earth and what comes forth out of it, what comes down from heaven and what mounts up to it. And He is with you wheresoever ye may be. And Allah sees well all that ye do.}}<br />
<br />
This leads to the conclusion that the seven earths are stacked one atop the other, similar to a stack of coins. This conclusion would certainly help us solve the one great remaining cosmological puzzle.<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98506Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-14T12:19:50Z<p>Shrimp: /* Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar */</p>
<hr />
<div>{{Incompletetranslations}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
===Yulduzlar, sayyoralar va meteorlar===<br />
<br />
Quron [[xato tarjimalar|tarjimalaridan]] uning mualliflari yulduz va sayyoralarni bir-biridan farqlay olgani yoki olmagani aniq emas, chunki bir söz ham unday, ham bunday tarjima qilingan. Lekin qadimda odamlar sayyoralarni yulduzlardan farqlashganini (sayyoralar harakati sezilarli) nazarda tutib, ilk musulmonlar ham ularning farqiga borishgan, deb taxmin qilamiz.<br />
<br />
Biroq yulduzlarning yaqin joylashgan kichkina jismlar ekani haqidagi xato ishonch nafaqat ularning eng ichki gumbazda joylashgani haqidagi tasavvurda namoyon böladi. Boshqa qadimgi odamlar kabi, Quron mualliflari ham meteorlarni "qulayotgan yulduzlar" deb öylashgan. Ustiga ustak, arablarning harbiy fikrlashiga binoan, ular maqsadsiz qulamaydi. Ularning shayton va jinlarga qarshi qurol ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|67|5}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni chiroqlar bilan bezadik va ularni shaytonlarga otiladigan toshlar qilib qöydik. Biz ular uchun olov-dözax azobini ham tayyorlab qöygandirmiz.}}<br />
<br />
Bu osmonlarni himoyalash vositasi ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|72|8}}|Albatta bizlar osmonga taqilgan edik, uning kuchli qöriqchilar va yulduzlar bilan töla ekanligini kördik.}}<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98503Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-14T12:05:39Z<p>Shrimp: /* Kecha va kunduz */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|tongni chiqarguvchidir. U kechani sukunat - orom qilib qöydi, quyosh va oyni esa hisob ölchovi qildi. Bu qudratli va bilguvchi zotning ölchovidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|U quyoshni ziyo sochguvchi, oyni yoruğlik qilgan va sizlar yillarning sanoğini hamda hisobini bilishlaringiz uchun uni manzil-burjlarga bölib qöygan zotdir. Hech shak-shubhasiz, Alloh bu haq bilan yaratdi. U zot biladigan qavm uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98501Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-14T12:00:54Z<p>Shrimp: /* Kecha va kunduz */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Albatta, Parvardigoringiz - Alloh shunday zotdirki, osmonlar va yerni olti kunda yaratib, söngra Öz arshiga örnashdi. U kechani kunduzga örar shoshilgan holda quvib yurar. U quyosh, oy va yulduzlarni Öz amriga böysundirilgan holda. Ogoh bölingizkim, yaratish va buyurish faqat Unikidir. Barcha olamlar Parvardigori - Alloh buyukdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|U doimo aylanib turuvchi quyosh va oyni ham sizlar uchun böyinsundirdi. Yana kecha va kunduzni sizlar uchun böyinsundirdi.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|Alloh kechani kunduzga kiritishini, kunduzni kechaga kiritishini hamda quyosh va oyning har birini belgilangan muddatga joriy böladigan qilib böysundirib qöyganini va Alloh shak-shubhasiz qilayotgan amallaringizdan ogoh ekanini körmadingmizmi?!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|U osmonlar va yerni haq bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustiga örar, kunduzni kechaning ustiga örar. U quyoshni ham, oyni ham böysundirib qöygandir. har biri malum muddatgacha joriy bölur. Ogoh bölingizkim, U qudratli va benihoya mağfiratli zotdir.}}<br />
<br />
Shunday qilib Quyosh kunduz va kechaga sababchi emas ekan, uning ikki asosiy osmon chiroğidan biri bölishidan boshqa yana qanday vazifasi bor?<br />
<br />
Malum bölishicha, bu jismlarning vazifasi vaqt va taqvimni belgilash ekan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|He it is that cleaveth the day-break (from the dark): He makes the night for rest and tranquillity, and the sun and moon for the reckoning (of time): Such is the judgment and ordering of (Him), the Exalted in Power, the Omniscient.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|It is He Who made the sun to be a shining glory and the moon to be a light (of beauty), and measured out stages for her; that ye might know the number of years and the count (of time). Nowise did Allah create this but in truth and righteousness. (Thus) doth He explain His Signs in detail, for those who understand.}}<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98500Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-14T11:46:08Z<p>Shrimp: /* Kecha va kunduz */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|U Yerni yoyiq qilib yaratib, unda toğlar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi har mevani ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U kechani kunduz ustiga yoyar. Albatta, buda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar bordir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|Bunga sabab Alloh kechani kunduzga kiritishi va kunduzni esa kechaga kiritishi va shak-shubhasiz Alloh eshitguvchi, körguvchi ekanligidir.}}<br />
<br />
Kunduz va kecha Quyosh, Oy yoki boshqa biror osmon jismidan mustaqil xilqatligi ayon qilinadi. Bir oyatda birga eslatilishiga qaramay, kecha va kunduz Quyoshdan mustaqil körsatilib, bularga aslida Quyosh sababchiligi etiborga olinmaydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Your Guardian-Lord is Allah, Who created the heavens and the earth in six days, and is firmly established on the throne (of authority): He draweth the night as a veil o'er the day, each seeking the other in rapid succession: He created the sun, the moon, and the stars, (all) governed by laws under His command. Is it not His to create and to govern? Blessed be Allah, the Cherisher and Sustainer of the worlds!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|And He hath made subject to you the sun and the moon, both diligently pursuing their courses; and the night and the day hath he (also) made subject to you.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|It is He Who created the Night and the Day, and the sun and the moon: all (the celestial bodies) swim along, each in its rounded course.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|’Seest thou not that Allah merges Night into Day and he merges Day into Night; that He has subjected the sun, and the moon (to his Law), each running its course for a term appointed; and that Allah is well-acquainted with all that ye do?}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|He created the heavens and the earth in true (proportions): He makes the Night overlap the Day, and the Day overlap the Night: He has subjected the sun and the moon (to His law): Each one follows a course for a time appointed. Is not He the Exalted in Power - He Who forgives again and again?}}<br />
<br />
So, if the sun does not cause day and night, what is its purpose other than merely being the brighter of the two major celestial lamps?<br />
<br />
Well, it turns out that the purpose of these objects is primarily time and calendar keeping.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|He it is that cleaveth the day-break (from the dark): He makes the night for rest and tranquillity, and the sun and moon for the reckoning (of time): Such is the judgment and ordering of (Him), the Exalted in Power, the Omniscient.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|It is He Who made the sun to be a shining glory and the moon to be a light (of beauty), and measured out stages for her; that ye might know the number of years and the count (of time). Nowise did Allah create this but in truth and righteousness. (Thus) doth He explain His Signs in detail, for those who understand.}}<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98294Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-10T12:04:17Z<p>Shrimp: /* Osmonlar va Yer */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikki qism: yer va uning ustidagi osmonlardan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalar, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yerning koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa boshqa yulduzlar kabi bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|He draweth the night as a veil o'er the Day. Behold, verily in these things there are signs for those who consider!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|That is because Allah merges night into day, and He merges day into night, and verily it is Allah Who hears and sees (all things).}}<br />
<br />
Day and night are clearly entities independent from the sun, moon or any other celestial objects. Even when considered in the same verse, night and day are independent of the sun, with no recognition that the sun causes either of them.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Your Guardian-Lord is Allah, Who created the heavens and the earth in six days, and is firmly established on the throne (of authority): He draweth the night as a veil o'er the day, each seeking the other in rapid succession: He created the sun, the moon, and the stars, (all) governed by laws under His command. Is it not His to create and to govern? Blessed be Allah, the Cherisher and Sustainer of the worlds!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|And He hath made subject to you the sun and the moon, both diligently pursuing their courses; and the night and the day hath he (also) made subject to you.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|It is He Who created the Night and the Day, and the sun and the moon: all (the celestial bodies) swim along, each in its rounded course.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|’Seest thou not that Allah merges Night into Day and he merges Day into Night; that He has subjected the sun, and the moon (to his Law), each running its course for a term appointed; and that Allah is well-acquainted with all that ye do?}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|He created the heavens and the earth in true (proportions): He makes the Night overlap the Day, and the Day overlap the Night: He has subjected the sun and the moon (to His law): Each one follows a course for a time appointed. Is not He the Exalted in Power - He Who forgives again and again?}}<br />
<br />
So, if the sun does not cause day and night, what is its purpose other than merely being the brighter of the two major celestial lamps?<br />
<br />
Well, it turns out that the purpose of these objects is primarily time and calendar keeping.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|He it is that cleaveth the day-break (from the dark): He makes the night for rest and tranquillity, and the sun and moon for the reckoning (of time): Such is the judgment and ordering of (Him), the Exalted in Power, the Omniscient.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|It is He Who made the sun to be a shining glory and the moon to be a light (of beauty), and measured out stages for her; that ye might know the number of years and the count (of time). Nowise did Allah create this but in truth and righteousness. (Thus) doth He explain His Signs in detail, for those who understand.}}<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98280Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-10T10:08:44Z<p>Shrimp: /* Kecha va kunduz */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikkita qismdan: osmonlar va yerdan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalari, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yer koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Osmonlar va yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun oyat-alomatlar borligi shubhasizdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|He draweth the night as a veil o'er the Day. Behold, verily in these things there are signs for those who consider!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|That is because Allah merges night into day, and He merges day into night, and verily it is Allah Who hears and sees (all things).}}<br />
<br />
Day and night are clearly entities independent from the sun, moon or any other celestial objects. Even when considered in the same verse, night and day are independent of the sun, with no recognition that the sun causes either of them.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Your Guardian-Lord is Allah, Who created the heavens and the earth in six days, and is firmly established on the throne (of authority): He draweth the night as a veil o'er the day, each seeking the other in rapid succession: He created the sun, the moon, and the stars, (all) governed by laws under His command. Is it not His to create and to govern? Blessed be Allah, the Cherisher and Sustainer of the worlds!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|And He hath made subject to you the sun and the moon, both diligently pursuing their courses; and the night and the day hath he (also) made subject to you.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|It is He Who created the Night and the Day, and the sun and the moon: all (the celestial bodies) swim along, each in its rounded course.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|’Seest thou not that Allah merges Night into Day and he merges Day into Night; that He has subjected the sun, and the moon (to his Law), each running its course for a term appointed; and that Allah is well-acquainted with all that ye do?}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|He created the heavens and the earth in true (proportions): He makes the Night overlap the Day, and the Day overlap the Night: He has subjected the sun and the moon (to His law): Each one follows a course for a time appointed. Is not He the Exalted in Power - He Who forgives again and again?}}<br />
<br />
So, if the sun does not cause day and night, what is its purpose other than merely being the brighter of the two major celestial lamps?<br />
<br />
Well, it turns out that the purpose of these objects is primarily time and calendar keeping.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|He it is that cleaveth the day-break (from the dark): He makes the night for rest and tranquillity, and the sun and moon for the reckoning (of time): Such is the judgment and ordering of (Him), the Exalted in Power, the Omniscient.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|It is He Who made the sun to be a shining glory and the moon to be a light (of beauty), and measured out stages for her; that ye might know the number of years and the count (of time). Nowise did Allah create this but in truth and righteousness. (Thus) doth He explain His Signs in detail, for those who understand.}}<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98279Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-10T09:58:31Z<p>Shrimp: /* Quyosh yoki Oy tutilishi */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikkita qismdan: osmonlar va yerdan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalari, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yer koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
===Kecha va kunduz===<br />
<br />
Quron mualliflari Quyosh va Oy tutilishlarni faqatgina boshdan kechirmay, aslida ularga sababchiligini bilishmaganidek, kecha va kunduz almashinishiga ham Quyosh va Yerning öz öqi atrofida aylanishi sababchiligini bilishmagan. Quronda kecha shunchaki kunduzning yöqligi emas. Kecha va kunduz Alloh yaratgan maxsus mohiyat, vujud bölib, ular osmon jismlaridan mustaqil ravishda bir-biri bilan özaro hayot kechiradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|27}}|Kechani kunduzga kiritursan va kunduzni kechaga kiritursan, ölikdan tirikni chiqarursan va tirikdan ölikni chiqarursan hamda istagan kishingga behisob rizq berursan.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|3|190}}|Behold! in the creation of the heavens and the earth, and the alternation of night and day,- there are indeed Signs for men of understanding.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|3}}|He draweth the night as a veil o'er the Day. Behold, verily in these things there are signs for those who consider!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|61}}|That is because Allah merges night into day, and He merges day into night, and verily it is Allah Who hears and sees (all things).}}<br />
<br />
Day and night are clearly entities independent from the sun, moon or any other celestial objects. Even when considered in the same verse, night and day are independent of the sun, with no recognition that the sun causes either of them.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|7|54}}|Your Guardian-Lord is Allah, Who created the heavens and the earth in six days, and is firmly established on the throne (of authority): He draweth the night as a veil o'er the day, each seeking the other in rapid succession: He created the sun, the moon, and the stars, (all) governed by laws under His command. Is it not His to create and to govern? Blessed be Allah, the Cherisher and Sustainer of the worlds!}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|33}}|And He hath made subject to you the sun and the moon, both diligently pursuing their courses; and the night and the day hath he (also) made subject to you.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|It is He Who created the Night and the Day, and the sun and the moon: all (the celestial bodies) swim along, each in its rounded course.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|29}}|’Seest thou not that Allah merges Night into Day and he merges Day into Night; that He has subjected the sun, and the moon (to his Law), each running its course for a term appointed; and that Allah is well-acquainted with all that ye do?}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|39|5}}|He created the heavens and the earth in true (proportions): He makes the Night overlap the Day, and the Day overlap the Night: He has subjected the sun and the moon (to His law): Each one follows a course for a time appointed. Is not He the Exalted in Power - He Who forgives again and again?}}<br />
<br />
So, if the sun does not cause day and night, what is its purpose other than merely being the brighter of the two major celestial lamps?<br />
<br />
Well, it turns out that the purpose of these objects is primarily time and calendar keeping.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|96}}|He it is that cleaveth the day-break (from the dark): He makes the night for rest and tranquillity, and the sun and moon for the reckoning (of time): Such is the judgment and ordering of (Him), the Exalted in Power, the Omniscient.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|10|5}}|It is He Who made the sun to be a shining glory and the moon to be a light (of beauty), and measured out stages for her; that ye might know the number of years and the count (of time). Nowise did Allah create this but in truth and righteousness. (Thus) doth He explain His Signs in detail, for those who understand.}}<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Yassi_Yer_va_Quron&diff=98275Yassi Yer va Quron2013-10-10T08:20:30Z<p>Shrimp: Shrimp moved page Yass Yer va Quron to Yassi Yer va Quron: damn, error</p>
<hr />
<div>{{Quote||"Yer yassidir. Kimki uni shar shaklida deya ta'kidlasa u kofirdir va jazoga trtilmog'i lozim."<BR><br />
<br />
- '''Shayx Abdul Aziz Ibn Baaz, Saudiya Arabistonining 1993-1999-yillardagi bosh muftisi''' <ref>autorité religieuse suprême d'Arabie Saoudite, 1993 - édité dans "[{{Reference archive|1=http://www.nytimes.com/1995/02/12/world/muslim-edicts-take-on-new-force.html|2=2011-11-30}} Les édits musulmans prennent une nouvelle force]", New York Times, 12 février 1995.</ref><ref>Sheikh Abdul Aziz Ben Baz (1395 AH [1974 AD]), ''"Evidence that the Earth is Standing Still"'', Islamic University of Medina, Saudi Arabia. First edition, p. 23.</ref>}}<br />
[[File:Flat Earth The Wonders of Creation.jpg|right|thumb|175px| Ajab al-Maxluqat G'arib va al-Mavjudaat ("Mahluqotlar mo'jhizalari va g'aroyibotlar mavjudligi") Zakaryo Ibn al-Qozinining asari<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/%27Aja%27ib_al-makhluqat_wa-ghara%27ib_al-mawjudat</ref>{{ingl}} bo'lib, u arabchadan turkchaga 1553-yillarda Istanbulda tarjima qilingan. <BR> Ushbu dunyo xaritasi "o'rta asr Musulmon dunyosini yer haqidagi tasavvurining mahsuli bo'lib, unda Yer yassi disk shaklida, markazida quruqlik uni atrofini esa dengizlar, dengizlar esa Qof tog'lari bilan o'ralgan holatda tasvirlangan".<ref>[http://www.loc.gov/exhibits/world/earth.html Views of the Earth] - Trésors mondiaux de la Bibliothèque du Congrès, 29 juillet 2010</ref> ]]{{ingl}}<br />
<br />
== Kirish ==<br />
<br />
Yerning yassi tekislikdan iborat ekanligini bugungi kunda tasavvurga sig'dirish ancha mushkuldir. Chunki zamonaviy davrda su'niy yo'ldoshlardan olingan suratlar, kosmik missiyalar davomida o'z ko'zi bilan ko'rgan kosmonavtlarning guvohliklari va hakozolar yerning sharsimon shaklga ega ekanligini bir necha bor isbotlagan. Lekin bu zamonaviy asbob uskunalarni yaratilishidan oldin insonlarning Yer haqidagi tasavvurlari qanday bo'lgan? [[File:Charlemagneglobe.jpg|right|thumb|150px|Buyuk Karl, Karolinglar imperiyasining birinchi imperatori (742-814). Unga tegishli bo'lgan ushbu haykal IX-asrda yasalgan bo'lib, unda imperator qo'lida globusni ushlagan holda tasvirlangan, ushbu globus Yerning tasviridir, ya'ni Yerning sharsimon ekanligi o'sha davrdayoq kishilarga ma'lum bo'lgan]] Bizga Yerning sharsimon ekanligi faqatgina zamonaviy qurilmalar yordamida ma'lum qilinganmi? Bu savolga javob albatta "yo'q". <br />
<br />
Yerning yassi tekislikdan iborat emasligi insoniyatga ming yillardan beri ma'lumdir. Grek olimlari Pifagor (er. avv. 570 - 495), Aristotel (er. avv. 384 - 322) va Gipparx (er. avv. 190 - 120) buni eramizdan oldinoq bilgan edilar. Hind astronomi va matematigi Ariabhata (er. avv. 476 - 550 ) ham buni ta'kidlab o'tgan. Ilk Xristian olimlari Anisius Boes (480 - 524), Yepiskop Seviliyalik Isidor (560 - 636), Yepiskop Raban Mor (780 - 856), monax Bed (672 - 735), Yepiskop Virjil de Salzburg (700 - 784) va avliyo Akviniyalik Tomas (1225 - 1274) ham yerni shar shaklidaligini bilganlar. Aslida Yerning shar shaklida ekanligi Yevropaliklar uchun juda qadimdan ma'lum bo'lgan, Muqaddas Rim Imperiyasi 395-yillardanoq Yer sharini tasvirlash uchun sharsimon jismlardan foydalangan.<ref>{{cite web|url= http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Myth_of_the_Flat_Earth&oldid=556807448|title= Myth of the Flat Earth|publisher= Wikipedia|author= |date= accessed June 12, 2013|archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FMyth_of_the_Flat_Earth&date=2013-06-12|deadurl=no}}</ref><ref>[http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Globus_cruciger&oldid=312872920 Globus cruciger] - Wikipedia, accessed September 9, 2009</ref><br />
<br />
Albatta agar [[Quron]] haqiqatda [[Alloh]]ning o'zi tomonidan kelgan vahiylarga asoslanib so'zma so'z yozilgan bo'lganida, dunyodagi ko'pchilik xalqlar va sivilizatsiyalarga ma'lum bo'lgan Yerning sharsimon ekanligi haqidagi axborot keltirib o'tilib, Arab cho'llaridagi VII-asrlarda yashovchi badaviylarning Yer haqidagi tasavvurlarini xato ekanligi aytilgan bo'lardi. <br />
<br />
== Quron oyatlarining tahlili ==<br />
=== 15-sura 19-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|''' والارض مددناها''' والقينا فيها رواسي وانبتنا فيها من كل شئ موزون'''<br />
<br />
<br />
'''Yerni esa gilamkabi yoyib qo'ydik va unda tog'larni o'rnatib qo'ydik, hamda unda turli-tuman narsalarni undirib o'sdirdik'''}}<br />
مَدَدْ = yoymoq, cho'zmoq, kengaytirmoq, tortirmoq, taranglamoq<br />
<br />
=== 20-sura 53-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}| '''الذي جعل لكم الارض مهدا''' وسلك لكم فيها سبلا وانزل من السماء ماء فاخرجنا به ازواجا من نبات شتى<br />
<br />
<br />
'''U zot yerni sizlar uchun beshik qilib qo'ydi''', va unda yo'llar paydo qildi hamda osmondan suv yog'dirdi» Bas, biz u yordamida turli nabobat navlarini undirib chiqardik.}}<br />
مَهْدًا = (Ot) beshik yoki to'shak, (fe'l) yoymoq, tekislamoq, bosib yoymoq, kirgizmoq, dumalatmoq.<br />
<br />
=== 43-sura 10-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}| '''الذي جعل لكم الارض مهدا''' وجعل لكم فيها سبلا لعلكم تهتدون<br />
<br />
<br />
'''Ul zot sizlar uchun yerni yoyib beshik qilib qo'ydi, ''' va yo'l topishingiz uchun unda yo'llarni paydo qildi}}<br />
مَهْدًا = (Ot) beshik yoki to'shak, (fe'l) yoymoq, tekislamoq, bosib yoymoq, kirgizmoq, dumalatmoq.<br />
<br />
=== 50-sura 7-oyat === <br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}| '''والارض مددناها''' والقينا فيها رواسي وانبتنا فيها من كل زوج بهيج<br />
<br />
<br />
'''Yerni esa, yoyiq qildik!''' va unda tog'larni o'rnatib qo'ydik hamda unda har turli go'zal juftlarni undirib o'stirdik.}}<br />
مَدَدْ = yoymoq, cho'zmoq, kengaytirmoq, tortirmoq, taranglamoq<br />
<br />
=== 51-sura 48-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}| والارض فرشناها فنعم الماهدون<br />
<br />
<br />
<br />
Yerni esa yoyiq qilib qo'ydik. Bas naqadar yahshi yoyguvchidirmiz. }}<br />
فَرَشَْ = yoymoq, ezg'ilamoq, cho'zmoq, dumalatmoq, tahlamoq, r.<br />
<br />
الْمَهِدُونَ dan boshlab مَهِدُ = yoymoq, yumshatmoq, tekislamoq, ezg'ilamoq, dumalatmoq<br />
<br />
=== 71-sura 19-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|71|19}}| والله جعل لكم الارض بساطا<br />
<br />
Wa Allahu jaﻋala lakumu al-ardh[a] bisaṭan<br />
Et c'est Allah qui vous a assigné la terre comme tapis (étalé), }}<br />
بِسَاطًا = bisaṭan = droguet (étoffe de laine et de fil)<ref>http://fr.wiktionary.org/wiki/droguet</ref>, tapis, moquette,<br />
à partir du verbe بسط = étaler, aplatir, égaliser, écraser, mettre à niveau, rendre atteignable, paver, lisser, rouler, cimenter.<br />
<br />
=== 78-sura 6-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|78|6}}| الم نجعل الارض مهادا<br />
<br />
Al[a]m n[a]jﻋ[a]li al-ardha mihadan<br />
<br />
N'avons nous pas désigné la terre plate [et sans obstacle],}}<br />
مهاد = pays plat, plat, plain, aplati.<br />
<br />
=== 79-sura 30-oyat ===<br />
Beaucoup d'apologistes musulmans ont essayé de détourner la critique disant que le Coran promeut la croyance erronée que la terre est plate en se fixant sur le terme ''dahaha'' utilisé dans le verset 79:30 du Coran, communément traduit par "écarté", "étalé" ou "étiré". <br />
{{Quote|{{Quron|79|30}}| '''En arabe:''' والارض بعد ذلك دحاها<br />
<br />
'''Translittération:''' ''Wa al-ardh[a] baﻋd[a] dhalika dahaha'' <br />
'''Littéralement:''' Et la terre/planète Terre après qu'il souffla dessus et l'étala. <ref name="ia-79-30">[http://islamawakened.org/Quran/3/default.htm#003_054 Islam Awakened - Verset 79:30]</ref> }}<br />
==== Traductions du Coran ====<br />
{{quote || <br />
'''Hamidullah:''' Et quant à la terre, en plus de cela, Il l'a étendue: }}<br />
{{quote || <br />
'''Claude Savary:''' Il étendit la terre ; }}<br />
{{quote || <br />
'''Hisnulmuslim:''' de même qu’Il a, ensuite, étendu la terre, }}<br />
{{quote || <br />
'''André Chouraqui:''' Il déploie la terre <ref>http://nachouraqui.tripod.com/id16.htm</ref>}}<br />
{{quote || <br />
'''Coran de la Mosquée de Lyon:''' Et quant à la terre, après cela, Il l'a étendue: <ref>[http://www.mosquee-lyon.org/?cat=Coran Coran de la Mosquée de Lyon, sourate 79 verset 30.]</ref> }}<br />
<br />
Quelques traductions ont cherché à traduire le terme ''dahaha'' de manière à ce qu'il signifie "en forme d'œuf", ou encore "œuf d'autruche". <br />
{{quote || <br />
'''Khalifa:''' Il fit la terre en forme d'œuf. <ref name="ia-79-30"/> }}<br />
<br />
==== Apologistes musulmans ====<br />
{{quote || De toutes manières, pour répondre à votre question qui est "pourquoi Allah le Tout-puissant a-t-il utilisé le terme "dahaha" dans le noble Verset 79:30", est bien c'est parce que c'est le mot le plus précis de tous. Il décrit la rondeur et le caractère plat de la terre à la fois. <ref>[http://web.archive.org/web/20071227021224/http://www.answering-christianity.com/earth_in_islam.htm Answering Christianity sur l'usage du mot dahaha]</ref>}}<br />
D'autres clament aussi que la racine de dahaha est duhiya qui signifie "œuf d'autruche". <br />
{{quote || 4. La terre est géo-sphérique dans sa forme<br />
<br />
Le Coran mentionne la véritable forme de la terre dans le verset suivant:<br />
<br />
“Et Nous fîmes la terre en forme d'œuf”. [Al-Qur’an 79:30]<br />
<br />
Le mot arabe "dahaha" signifie "en forme d'œuf". Il veut dire aussi "une largeur". "Dahaha" dérive de "Duhiya" qui se réfère spécifiquement à l'œuf d'un autruche qui est sphérique dans sa forme, exactement comme la terre.<br />
<br />
<br />
Ainsi le Coran et la science établie actuelle sont en parfaite harmonie. <ref>[http://www.islamicvoice.com/February2006/QuestionHour-DrZakirNaik/?PHPSESSID=c30907389ab7486d8886b1a992e9ae1a Q & A (Questions et réponses) - Zakir Naik - dahaha]</ref>}}<br />
Cependant, beaucoup de musulmans s'accrochent toujours à la croyance que ''dahaha'' signifie "œuf d'autruche", malgré la fausseté scientifique que cela représente en ce que la terre est sphéroïde oblate alors que l'œuf d'autruche est un sphéroïde prolate. Ainsi la terre est l'œuf d'autruche sont dissemblables en trois dimensions.<br />
<br />
Une autre idée avancée par les apologistes consiste à parler d'un jeu joué par les Mecquois pour essayer de lier ''dahaha'' à la rondeur. <br />
<br />
{{quote || Au verset 79:30, Allah dit,<br />
<br />
[Translittération] Wa al-ardha baﻋda thalika dahaha [79:30]<br />
<br />
Le mot clé dans le verset ci-dessus est “dahaha”. En arabe, il y a une expression: “iza dahaha” ce qui signifie “quand il envoie les pierres par dessus le sol vers le trou”. Le trou est appelé “Udhiyatun”. “Almadahi” se réfère à des pierres rondes selon la taille du trou dans le sol dans lequel les pierres sont envoyées, dans ce jeu. “Almadahi” veut aussi dire quelque chose de rond fait par le travail d'un groupe de personnes. Il y a donc un sens de "RONDEUR" dans la racine du mot “dahaha”. D'après plusieurs étymologistes, le mot signifiant “œuf d'autruche” a la même racine que “dahaha”. Ils retirent de cela l'idée que la terre a la forme d'un œuf d'autruche. Les dernières découvertes scientifiques confirment que la terre n'est pas entièrement sphérique, mais qu'il s'agit d'un ellipsoïde, car aplati à ses pôles, [comme la forme d'un œuf d'autruche].<br />
<br />
Les mots arabes pour “plat” ou “nivelé” ou encore “de forme plate” sont “sawi” et “al-mustawi”. Il n'y a pas un seul endroit dans le Coran où il est indiqué que la terre est "plate" ou “de forme aplatie”. Le mot “farach” aux versets 2:22, 51:48; le mot “wasia” utilisé dans les versets 4:97, 29:56, 30:10; le terme “mahd” à 20:53, 43:10, 78:6; le mot “basaat” au verset 71:19; le mot “suttihat” à 88:20; et le terme “tahaha” au verset 91:6, tous ces mots peuvent signifier, “étaler”, “écarter” ou “se prolonger” avec des nuances dans leurs connotations mais aucun ne signifie que la terre est aplatie ou plate. <ref>[http://www.quranicteachings.co.uk/earth-shape.htm QuranTeachings.co.uk - 79:30]</ref>}}<br />
L'argument islamique disant qu'"almadahi" et qu'"udhiyatun" contiennent l'idée de rondeur qu'ils lient à la racine de ''dahaha'' est fausse parce que la "rondeur" d'"almadahi" et d'"udhiyatun" est seulement en deux dimensions. L'"almadahi" est rond comme un morceau de pain arabe (qui est souvent de la forme d'un disque) et l'"udhiyatun" est aussi rond en deux dimensions. Néanmoins, l'un des sens de "dahaha" est "envoyer", "jeter" et c'est de la que viennent les dérivés "almadahi" et "udhiyatun". <br />
<br />
==== Daha et Duhiya ====<br />
En arabe, chaque mot dérive d'une racine. La racine consiste habituellement en trois lettres et elle est modifiée par l'ajout de voyelles, de préfixes et de suffixes afin de produire différents mots avec des sens différents. Par exemple: "ka-ta-ba" (écrire) est la racine de nombreux mots tels que "kitab" (livre), "maktaba" (bibliothèque), "kàtib" (auteur), "maktub" (écrit), kitabat (écrits) etc.<br />
<br />
Prenons maintenant le terme mentionné signifiant "œuf d'autruche": "Duhiya". Ce mot n'est ''pas'' une racine. C'est un nom et il est dérivé de (la racine) "da-ha-wa", la racine dont vient le terme "dahaha". De plus, "Duhiya" ne signifie même pas "œuf d'autruche". Voici ce que disent les dictionnaires les plus respectables, sur ce sujet: <br />
<br />
===== Lissan Al 'Arab =====<br />
{{quote || الأُدْحِيُّ و الإدْحِيُّ و الأُدْحِيَّة و الإدْحِيَّة و الأُدْحُوّة مَبِيض النعام في الرمل , وزنه أُفْعُول من ذلك , لأَن النعامة تَدْحُوه برِجْلها ثم تَبِيض فيه وليس للنعام عُشٌّ . و مَدْحَى النعام : موضع بيضها , و أُدْحِيُّها موضعها الذي تُفَرِّخ فيه .ِ}}<br />
Traduction: Al-udhy, Al-idhy, Al-udhiyya, Al-idhiyya, Al-udhuwwa: La place dans le sable où l'autruche pond son œuf. L'autruche creuse la terre (ou le sable) avec ses pieds, quand elle va pondre: une autruche n'a pas de nid.<br />
<br />
{{quote || الدَّحْوُ البَسْطُ . دَحَا الأَرضَ يَدْحُوها دَحْواً بَسَطَها . وقال الفراء في قوله والأَرض بعد ذلك دَحاها قال : بَسَطَها ; قال شمر : وأَنشدتني أَعرابية : الحمدُ لله الذي أَطاقَا<br />
<br />
بَنَى السماءَ فَوْقَنا طِباقَا<br />
<br />
ثم دَحا الأَرضَ فما أَضاقا<br />
<br />
قال شمر : وفسرته فقالت دَحَا الأَرضَ أَوْسَعَها ; وأَنشد ابن بري لزيد بن عمرو بن نُفَيْل : دَحَاها , فلما رآها اسْتَوَتْ<br />
<br />
على الماء , أَرْسَى عليها الجِبالا<br />
<br />
و دَحَيْتُ الشيءَ أَدْحاهُ دَحْياً بَسَطْته , لغة في دَحَوْتُه ; حكاها اللحياني . وفي حديث عليّ وصلاتهِ , اللهم دَاحِيَ المَدْحُوَّاتِ يعني باسِطَ الأَرَضِينَ ومُوَسِّعَها , ويروى ; دَاحِيَ المَدْحِيَّاتِ . و الدَّحْوُ البَسْطُ . يقال : دَحَا يَدْحُو و يَدْحَى أَي بَسَطَ ووسع }}<br />
Traduction: Faire daha le sol: l'éparpiller, l'étendre (à l'extérieur).<br />
Le dictionnaire mentionne ensuite quelques poèmes arabes confirmant ce sens. Quiconque lit l'arabe comprendra que c'est la preuve définitive que "Daha" signifie "étendre [à l'extérieur]", "déployer".<br />
<br />
===== Al Qamoos Al Muhit ===== <br />
{{quote || (دَحَا): الله الأرضَ<br />
(يَدْحُوهَا وَيَدْحَاهَا دَحْواً) بَسَطَها}}<br />
Traduction: Allah daha la Terre: Il l'étala.<br />
<br />
===== Al Wasiit =====<br />
{{quote || دَحَا الشيءَ: بسطه ووسعه. يقال: دحا اللهُ الأَرض }}<br />
Traduction: Faire daha quelque chose: l'étaler, le déployer. Par exemple: Allah daha la Terre.<br />
<br />
===== Lexique de Lane =====<br />
{{quote ||2= Dhahilath voir ''dahl'', vers la fin du paragraphe. "dhahhal" Quelqu'un qui blesse, ou attrape [lors d'un] jeu, en utilisant le dhahool comme dans le vers cité voce dhahool l. (TA.) Dhahil Plein de rancœur, malveillant, malin, porteur de dépit; cachant l'inimitié, violent dans sa coiffure, dans son cœur, et porté à exercer cette violence. (Az, TA.)<br />
<br />
Dhahool (mot arabisé venant du persan ''Dhakhool'') Quelque chose que place le chasseur de gazelles (afin de les effrayer au lieu où elles vivent, ou dans ses environs), consistant en un ensemble de morceaux de bois: (S : ) ou quelque chose que pose le chasseur (dans l'intérêt d'effrayer) les ânes (sauvages), (K, TA,) et les gazelles, (TA,) consistant en morceaux de bois, échardes assez grosses (K,* TA) placées dans le sol, avec quelques tissus au dessus, et parfois placées la nuit, pour (effrayer) la gazelle, à côté d'une lampe allumée; (TA; ) (d'où) Dhu-r-Rummeh qui dit:<br />
<br />Wa Yashrabna Ajnan Wannujoomu Ka’annaha<br />
<br />Masabeeh dahhalin Yuzakkee Zubalaha<br />
<br />
(Et ils boivent de l'eau qui est rendue mauvaises dans le goût et la couleur, pendant que les étoiles sont comme les lampes du chasseur au moyen du dhahool quand il briller leurs mèches fort.): (TA : ) le pl. est dawaheel (K.)<br />
<br />
<br />
Dahw<br />
<br />
1. Daha (., MM_b;,, 1,) première personne. Dahouth aor, yad'hoo inf. N. dahoo Il étala; étaler vers l'extérieur ou au loin; élargi ou étendu; (S, Msb, K; ) une chose; (K; ) et, quand on mentionne Dieu, la terre; (Fr, S, Mb, 1V; ) Également daha première personne. dahaithu (K en art. daha) aor. yaad’heae inf. n. dahae: (Msb, et K en art. dahae : ) ou Il (Dieu) fit la Terre large, ou ample; comme expliqué à Ch. par une arabe du désert: (TA : ) aussi, quand on mentionne une autruche (S, TA,) elle étala ou élargit, (TA,) avec sa patte, ou jambe, le lieu où elle dépose ses œufs: (S, TA : ) et, dit d'un homme: il étala, &c., aplati ou lissa. (TA dans l'art. dhaha ) - Aussi, dit d'un homme, (K,,) aor. yad’hoo, inf. n. dahwu(TA,) i.q. Jamie et aussi daja; sous l'autorité de 1Abr. (TA.) (Vous dites, dhahaha Il la compressa; comme vous dites aussi, dhajaha.) _ Aussi il lança, ou jeta, et pousser, propulsé, retirer de sa place -une pierre, avec sa main (TA.) On dit aussi, de celui qui joue avec des noix, "abidil maddha wa adhhuhu", ce qui signifie (Prendre une grande distance, et) [les] lancer. (S,TA.: Voir aussi midh’hath, en deux endroits. Et d'un torrent on dit "dhaha bilbat’hai" Il se lance (sur la douce terre et les galets dans son cours; ou les fait circuler avec lui). (TA.) Et de la pluie, on dit, "dhaha Al hissa an waj’hil Ardhi" (S,Msb) Elle fait circuler les galets sur la surface de la terre; (Msb; ) ou les a fait bouger. (TA.) (Voir aussi dhaha, dans l'art. suivant.) Et "aldhahwu bilhijarathi" signifie aussi Le rival, [contre son rival], au lancer de pierres, essayant de le surpasser (en faisant ainsi); et aussi al-Midahath (inf. n- de dahee). (TA marra yad’hoo inf.n. dahow dit d'un cheval: Il vint s'élançant avec ses pattes de devant sans trop relever ses sabots du sol. (S,TA.) = dhahal bathan Le ventre était, ou devint, large, et pendant; (Kr, K; ) et Indhahee (le ventre) était, ou devin large, ou distendu: (MF : ) les deux signifient que (le ventre) se gonfla, ou s'enfla, ou grossit,. et pendait, à cause du gras ou d'une maladie; comme aussi Dhau et Indah (TA dans l'art. dooh.)<br />
<br />3. Dhahee inf.n. Mudahath: see 1.<br />
<br />5. Thud'hee Il [s']étala, ou s'étendit; syn. Thabassuth. (K: dans l'art. Daha.): Vous dites "nama fulan fathadhahha" Un tel [être] dormit, et (s'étendit de manière à ce qu'il) gise sur un espace vide de terre (TA dans cet art.) - Et "thadhahhathil ibilu fil ardhi" Les chameaux firent des trous dans le sol où ils se couchèrent, comme il était doux/maniable; y laissant des cavités comme (de la forme de) celles des ventres: ils ne font ainsi que s'ils sont gros. (El-'Itreefee, TA dans l'art. Daha. )<br />
<br />7. voir 1, dernière phrase.<br />
<br />9. id'havi (de la mesure if’alath pour if’alle comme Ar’awa) Cela (une chose, TA) était, ou devint, étalé, étendu vers l'extérieur ou l'avant, agrandi ou extendu. (K.)<br />
<br />
<br />
<br />
*Dhahin (act. part. n. de 1). "Allahumma dhahil Mad’huwwath" dans une prière de ‘Ali, signifie: "Ô Dieu Celui qui étale et agrandit les (sept) terres": (TA : ) al Mdhuwwath (littéralement) signifie les choses qui sont étalées, &c.; comme également Al Mudh’hiyyath. (TA dans l'art. dhaha ) _ "Al’Matharuddahi" La pluie qui déplace (ou fait couler) les galets de la surface de la terre. (TA.)<br />
<br />
Ud'hiyy (S.K) (Originellement ''od'huwa'' de la mesure Uf’ool de ''dhahaithu'' dans le S pour être de la mesure de ''dhahouthu'' le dial. var. dhahaithu n'y étant pas mentionné,) et id’hiyy et Ud’hiyyath et ud’huwwath (K) Le lieu où l'on pond ses œufs, (S, K,) et où ils éclosent, (S,) [les œufs] de l'autruche, (S. K. ) dans le sable; (K; ) parce que cet oiseau le creuse, et l'élargit, avec son pied, ou sa jambe; parce que l'autruche n'a pas (de nid proprement dit) Ush (S: ) pl. Adahin (TA dans le présent art.) et Adahi (c'est-à-dire, s'il ne s'agit pas d'une mauvaise transcription, Adahiyyu s'accordant avec le singulier.): (TA dans l'art. dhaha et mudhhiyya (de même) signifie le lieu des œufs de l'autruche. (S.) (De là,) binthu Adh’hiyyathun Une autruche femelle. (TA.)_(De là aussi,) Al Udkhiyyu et Al Id’hiyyu Une certaine étape dans la course de la lune, (K, TA,) (à savoir, la vingt-et-unième étape,) entre le Na’aai’m sa’dha zabih (plus communément) appelé Al Baldath lié à l'''Adhahhi'' de l'autruche. (TA.)<br />
<br />
Ud’huwwath et udh’hiyyath: Voir le paragraphe précédent en trois endroits: - et pour le deuxième voir aussi ''mid’hath'', ci-dessous.<br />
<br />
Mad’han voir ud’hiyy<br />
<br />
Mid’hath Une chose en bois avec laquelle un enfant marche (yud’ha), et laquelle, passée sur le sol, balaie tout ce qui vient contre elle (K, TA.) - D'apr. Sh, Une certaine chose avec laquelle les habitants de la Mecque jouent: il dit: "J'ai entendu El-Asadi la décrire ainsi: Almadahiyy et Almasadiyy signifient des pierres comme le (petit gâteau de pain rond appelé) qursath, selon la taille du trou qui est crevé, et étalé un petit peu: ils lancent ensuite les pierres (yad’hoona biha) vers le trou, et si la pierre y tombe, la personne gagne; mais sinon, elle est vaincue: on dit d'elle yad’hu et yasdu quand elle lance les pierres (Iza dhahaha) du sol vers le trou: et le trou est appelé ud'hiyyath. (TA.) (Selon Freytag, l'autorité de la Diwan El-Hudhaliyin, une chose ronde faite de plombe, par le lancement de laquelle les gens concourent.)<br />
<br />
Pour Almadhuwwath et almad’hiyyath voir Dahin,<br />
<br />
<br />
Dhaha<br />
<br />
<br />
1. Dhaha première pers. Dhahaithu, aor. yad’ha inf.n. dhah’ya: voir 1 art. Dhahoo.__ dhahaithul ibil (K,) inf. n. tel qu'au-dessus, (TA,) J'ai emmené le chameau,; (K; ) comme aussi dhahaithuha (TA.)<br />
<br />
(4 mentionné par Freytag comme étant l'autorité sur le K est une erreur du 5)<br />
<br />
5 (mentionné dans cet art. dans le V et TA): voir art. Dhahoo<br />
<br />
7 (mentionné dans cet art. par MF): voir art. Dhahoo.<br />
<br />
<br />
Dhah’yath Une seule action de dhahy, c'est-à-dire d'étalement, (Msb.) = Une guenon. (K.)<br />
dhihyath Un mode, ou une manière de dhahyu, c'est-à-dire d'étalement, &c. (Msb.) = Un chef, la tête (d'un mouvement, etc.), (R, K, TA,) dans un sens absolu, dans le dial. d'El-Yemen, (R, TA,) et particulièrement d'une armée, ou d'une force militaire. (K, TA.) AA dit que cela signifie "un seigneur", ou "un chef" en persan; mais cela semble venir de dhahahu aor. yadh’hoohu, signifiant "il l'étala, et le rendit plat ou lisse" parce que c'est au chef de le faire; l'a. étant changé en LS comme il en est dans swibyath et fith’yath; et si c'est ainsi, il appartient à l'art. dahoo. (TA.) (Selon Golius, le pl. est dihau; mais je pense que c'est plus probablement dhahan.) Il est dans une trad. que ce qui est appelé Albaithul Ma’emoor (q.v. dans l'art. Amr) est pénétré chaque jour par mille compagnies d'anges, chacune d'entre elles ayant avec elles un dhih’yath et étant composée de soixante-dix mille anges. (TA.).<br />
<br />
Ud’hiyyun et Id’hiyyun voir l'art. dhaha.<br />
<br />
Ud’hiyyath: voir ud’hiyyu, dans l'art. dahoo, en deux endroits.<ref>[http://www.studyquran.org/LaneLexicon/Volume3/00000023.pdf Lane's Lexicon - daha (PDF)] </ref>}}<br />
Notez qu'une note plus haut indique que Lane traduit aussi dahaha par "le lieu où l'autruche pond ses œufs", et non pas les œufs eux-mêmes.<br />
<br />
=== 88-sura 20-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|88|20}}| والى الارض كيف سطحت<br />
<br />
Wa-il[a] al-ardhi keyf[a] suṭih[a]t<br />
<br />
et la terre comme elle est nivelée?}}<br />
Remarquez-vous le mot سَطَّحَ ? Si vous recherchez le mot dans le texte arabe du Coran vous trouverez que le mot سطحت est le féminin de سَطَّحَ<br />
<br />
سَطَّحَ = étaler, déplier, dérouler, rouler, allonger, niveler, paver, se répandre, circuler, aplatir, atteindre, égaliser, étaler vers l'extérieur, aplanir, lisser.<br />
<br />
=== 91-sura 6-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|91|6}}| والارض وماطحاها<br />
<br />
Wa al-ardhi wama ṭ[a]haha <br />
<br />
Et par la terre comme il l'a étendue!}}<br />
<br />
== Preuves supplémentaires ==<br />
<br />
=== 2-sura 22-oyat ===<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|22}}| الذي جعل لكم الارض فراشا والسماء بناء وانزل من السماء ماء فاخرج به من الثمرات رزقا لكم فلا تجعلوا لله اندادا وانتم تعلمون<br />
<br />
Al-l[a]thi j[a]ﻋ[a]l[a] l[a]kumu al-ardh[a] firachan wa as-sama' binan wa anz[a]l[a] min[a] as-sama' man fakhr[a]j[a] bihi min[a} al-th[a]m[a]rati rizqan l[a]kum fal[a] t[a]jﻋ[a]lu lillahi andadan wa antum t[a]ﻋlamun[a]<br />
<br />
Celui-là qui vous a fait la terre comme un lit et le ciel comme une tente; et qui du ciel a fait descendre de l'eau; puis par elle Il a fait sortir des fruits, votre portion. Ne donnez donc pas de rivaux à Dieu, alors que vous savez }}<br />
<br />
Le mot traduit par "tente" est "binaa" ou "binan" ( بِنَاء ). Ce terme signifie "bâtiment". Les cieux sont un bâtiment à plusieurs étages au-dessus de la terre. Il y a cet niveaux ou étages à ce bâtiment appelé "ciel". Les cieux sont bâtis sur une fondation "plate" nommée "la terre". Le tafsir d'ibn Kathir confirme cette vision des choses:<br />
<br />
{{quote || Ces ayat indiquent qu'Allah a commencé la création en bâtissant la terre, puis Il fit les cieux en sept cieux. C'est ainsi que les construction commencent habituellement, avec les bas étages d'abord puis les étages du haut, <ref>[http://tafsir.com/default.asp?sid=2&tid=1494 Tafsir 'ibn Kathir]</ref> }}<br />
<br />
=== 18-sura 86-oyat ===<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}| حتى اذا بلغ مغرب الشمس وجدها تغرب في عين حمئة ووجد عندها قوما قلنا ياذا القرنين اما ان تعذب واما ان تتخذ فيهم حسنا <br />
<br />
Hatta itha b[a]lagha m[a]ghrib[a] ach-chamsi wa j[a]d[a]ha t[a]ghrubu fi ﻋaynin hami-atin wa waj[a]d[a] ﻋind[a]ha qawman qulna ye tha al-q[a]rn[a]yni imma an tuﻋathiba wa-imma an t[a]ttakhitha fihim husnan<br />
<br />
Et quand il eut atteint le Couchant, il trouva le soleil se couchant dans une source bouillonnante, et, près d'elle, une peuplade. Nous dîmes: « Ô Dhou'l-Qarnaïn, ou tu châties, ou tu adoptes de la bienveillance à leur égard.» }}<br />
<br />
Ce verset sur le [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|coucher du soleil]] dans une eau fangeuse supporte l'idée que la terre est plate. <br />
<br />
=== 18-sura 47-oyat ===<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}| ويوم نسير الجبال وترى الارض بارزة وحشرناهم فلم نغادر منهم احدا<br />
<br />
Wa yawm[a] nusayyiru al-jibala wa t[a]r[a] al-ardha bariz[a]t[a]n wa h[a]ch[a]rnahum f[a]l[a]m nughadir minhum ah[a]dan<br />
<br />
Et le jour où Nous ferons marcher les montagnes[!] et tu verras la terre devenir plaine! Et Nous les rassemblerons sans en abandonner aucun! }}<br />
<br />
Dans ce verset on nous explique que ce sont les montagnes qui font que la terre n'est pas totalement plate.<br />
<br />
=== 2-sura 144-oyat ===<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|144}}|Oui, nous te voyions le visage tourné vers le ciel. Eh bien, Nous te tournerons certainement vers une orientation qui te complaira. Tourne ton visage, donc, vers la sainte Mosquée. Où que vous soyez, tournez-y vos visages. Oui, et ceux à qui le Livre a été donné savent que voilà bien la vérité de la part de leur Seigneur. Et Dieu n'est pas inattentif à ce qu'ils font.}}<br />
<br />
Ce verset demande à tous les musulmans de prier en direction de la [[Ka'aba]] (la qibla étant la direction que l'on doit prendre pour faire ceci). Ceci n'est possible qu'avec un modèle de terre plate. À cause du caractère sphérique de la terre, une prière dans n'importe quelle direction serait en fait dirigée vers le ciel/l'espace, pas vers la Mecque.<br />
[[File:Verse 2-144.gif|right]]<br />
Pour les gens qui prient à grande distance de la Mecque, leur qibla serait quelque part en direction du sol, et les gens vivant de l'autre 'côté' de la terre auraient à prier verticalement, en bas, vers le centre de la terre. <br />
<br />
Comme remarqué par AIM, les musulmans situés dans les Îles Salomon blasphèment contre Allah, car ils défèquent en direction de la Ka'aba quand ils répondent à l'appel de la nature.<ref>Abu Taleb - [http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fislammonitor.org%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D1382%26Itemid%3D63&date=2011-03-26 <!-- http://islammonitor.org/index.php?option=com_content&task=view&id=1382&Itemid=63 -->The Earth is Flat] - Australian Islamist Monitor, May 22, 2008</ref><br />
<br />
Même si nous utilisions la méthode traditionnelle musulmane pour étudier la qibla (c'est-à-dire un [[W:Grand cercle|grand cercle]]) cela serait quand même un blasphème car nous prierons en face de la Ka'aba et nous lui tournerions le dos à la fois. <br />
<br />
En addition à toutes les preuves directes que nous avons donné, cela n'est qu'un des problèmes qui indiquent indirectement que le narrateur/écrivain du Coran croyait à un modèle de terre plate.<br />
<br />
=== 2-sura 187-oyat ===<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|187}}|On vous a permis, la nuit du jeûne, de vous approcher de vos femmes; elles sont un vêtement pour vous et vous êtes un vêtement pour elles. Dieu sait comme vous vous trahissiez vous-mêmes, vraiment! Aussi a-t-Il reçu votre repentir, et Il vous a donné rémission. Fréquentez-les donc, maintenant, et cherchez ce que Dieu a prescrit en votre faveur: mangez et buvez jusqu'à ce que se distingue, pour vous, du fait de l'aube, le fil blanc du fil noir. Puis, accomplissez le jeûne jusqu'à la nuit. Mais ne les fréquentez pas pendant que vous êtes en retraite rituelle dans les mosquées. Voilà les bornes de Dieu: n'en approchez donc pas! ainsi Dieu explique-t-Il aux gens Ses signes. Peut-être seraient-ils pieux!}}<br />
<br />
Ce verset dit aux musulmans que, pendant le ramadan, ils ne mangeront, ne boiront, ni n'auront de [[Reproduction|relations sexuelles]] durant les heures où brille le soleil. Cela peut causer un [[The Ramadan Pole Paradox|immense problème]] pour ceux vivant près des Pôles nord ou sud.<br />
<br />
Plus l'on s'approche des pôles, plus les jours ou les nuits s'allongent. Ils peuvent même durer plusieurs mois chacun, rendant ce verset, le quatrième [[Five Pillars of Islam|Pilier de l'islam]], impossible à pratiquer sans mourir de faim. Encore une fois, ce problème n'existerait pas sur une terre plate.<br />
<br />
== Apologies générales ==<br />
{{Quote|{{Quran|31|29}}| الم تر ان الله يولج الليل في النهار ويولج النهار في الليل وسخر الشمس والقمر كل يجري الى اجل مسمى وان الله بما تعملون خبير<br />
<br />
Al[a]m t[a]ra ann[a] Allah[a] yuliju al-leyla fi an-n[a]hari wayuliju an-n[a]hara fi al-leyli wa s[a]khkh[a]r[a] ach-chamsa wa al-qamara kullun yajri ila ajalin musamman wa anna Allaha bima taﻋmaloona kh[a]beerun<br />
<br />
N'as-tu pas vu que Dieu fait que la nuit pénètre dans le jour, et que le jour pénètre dans la nuit? et qu'Il a assujetti le soleil et la lune à couler chacun jusqu'à un terme dénommé? et que Dieu est bien informé vraiment de ce que vous faites?}}<br />
{{Quote|{{Quran|39|5}}| خلق السماوات والارض بالحق يكور الليل على النهار ويكور النهار على الليل وسخر الشمس والقمر كل يجري لاجل مسمى الا هو العزيز الغفار<br />
<br />
Khalaqa as-samawati wa al-ardha bialhaqqi yukawiru al-leyla ﻋala an-nahari wa yukawiru an-nahara ﻋala al-leyli wa s[a]khkh[a]r[a] ach-chamsa wa alqamara kullun yajri li-ajalin musamman ala huwa alﻋazizu al-ghaffaru<br />
<br />
Avec vérité Il a créé les cieux et la terre. Il enroule la nuit au jour, et enroule le jour à la nuit, tandis qu'Il a assujetti le soleil et la lune à couler chacun vers un terme dénommé. N'est-ce pas Lui le puissant, le grand pardonneur?}}<br />
{{Quote|{{Quran|22|61}}| ذلك بان الله يولج الليل في النهار ويولج النهار في الليل وان الله سميع بصير<br />
<br />
Dhalika bi-ann[a] Allah[a] yuliju al-leyla fi an-n[a]hari wa-yuliju an-n[a]hara fi al-leyli wa ann[a] Allaha samiﻋain basirun<br />
C'est qu'en Vérité Dieu fait que la nuit pénètre dans le jour, et que le jour pénètre dans la nuit. Dieu, cependant, entend, Il observe, vraiment!}}<br />
<br />
Les musulmans clament parfois que "Enrouler signifie ici que la nuit se transforme graduellement en jour et vice-versa. Ce phénomène ne peut avoir lieu que si la terre est sphérique. Si la terre était plate, il y aurait un changement soudain de la nuit au jour et du jour à la nuit." <br />
<br />
Cet argument est faux. Le mouvement graduel du jour à la nuit et vice-versa arriverait quand même dans le modèle d'une terre plate. La seule différence serait que la terre plate serait éclairée partout, il n'y aurait pas de zones que le soleil n'éclairerait pas, seulement la même nuit et le même jour pour tous.<br />
<br />
Vous pouvez faire l'expérience vous-mêmes. Tout ce dont vous avez besoin est une chambre sombre, une table et une lampe torche. Laissez la lumière de la lampe torche naître doucement au dessus d'un côté de la table, comme un lever de soleil, (puis continuez) et vous verrez ensuite un passage progressif de la nuit au jour. Les versets 31:29, 39:5 et 22:61 ne nous disent rien sur la forme de la terre. Ce sont de simples observations que n'importe qui pourrait faire.<br />
<br />
De plus ces versets se réfèrent de manière erronée à la lumière et à l'obscurité comme étant deux choses différents. Elles sont en fait la même chose. La nuit ne "chevauche" pas le jour, ne s'y "enroule" pas autour parce qu'il n'y a que de la lumière, et l'obscurité n'est que l'absence de lumière.<br />
<br />
== Conclusion == <br />
<br />
Comme cité au début de cet article, le Cheik 'Abdul-'Aziz Ibn Baaz, l'autorité religieuse suprême de l'Arabie Saoudite, croit que la terre est plate, comme le chercheur en astronomie musulman Fadhel Al-Sa'd, qui a déclaré dans un débat télévisé sur Iraqi Al-Fayhaa TV (le 31 octobre 2007) que la terre est plate comme cela est prouvé par les versets coraniques et que le soleil est bien plus petit que la terre et tourne autour d'elle.<ref>[http://www.memritv.org/clip/en/1684.htm Iraqi Researcher Defies Scientific Axioms: The Earth Is Flat and Much Larger than the Sun (Which Is Also Flat)] - MEMRI TV, Video No. 1684</ref> En tant que musulmans dévots, ils ont de bonnes raisons de conclure que la terre est plate; les versets coraniques 15:19, 20:53, 43:10, 50:7, 51:48, 71:19, 78:6, 79:30, 88:20 et 91:6 font clairement état de cela et il n'y a pas un seul verset dans le Coran qui pourrait faire penser à une terre sphérique. Alors que beaucoup on tenté d'expliquer cette 'bizarrerie' à d'autres musulmans et aux Occidentaux, ils se basent sur l'ignorance présumée de la langue arabe de leur audience. Bref, il n'y a aucune échappatoire au fait que, selon le Coran, la terre est plate comme une crêpe.<br />
<br />
{{Core Science}}<br />
<br />
== Voir aussi ==<br />
<br />
* [[Les articles en francais - Articles in French|Les articles en français (Articles in French)]]<br />
<br />
'''En anglais'''<br />
<br />
* [[Islamic Prophecies]]<br />
{{Hub4|Cosmology|Cosmology}}<br />
<br />
{{Translation-links-francais|[[Flat Earth and the Qur'an|anglaise]]}}<br />
<br />
==Liens externes (en anglais)==<br />
<br />
*[http://www.answering-islam.org/Quran/Science/earth_egg.html Is the Earth Egg-Shaped?] ''- [[Answering Islam]]''<br />
*[http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fislammonitor.org%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D1382%26Itemid%3D63&date=2011-03-26 <!-- http://islammonitor.org/index.php?option=com_content&task=view&id=1382&Itemid=63 -->The Earth is Flat] - ''Islam Monitor''<br />
*[{{Reference archive|1=http://www.islam-watch.org/SujitDas/MuslimGenius.htm|2=2011-03-26}} A Tribute to a Muslim Genius (Sheik Abdul-Aziz Ibn Baaz)] ''- [[Islam Watch]]''<br />
<br />
== Références ==<br />
{{reflist}}<br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Yassi_Yer_va_Quron&diff=98273Yassi Yer va Quron2013-10-10T08:20:11Z<p>Shrimp: Shrimp moved page Quron va Yerning yassiligi to Yass Yer va Quron: see User talk:Axmed#Quron va Yerning yassiligi</p>
<hr />
<div>{{Quote||"Yer yassidir. Kimki uni shar shaklida deya ta'kidlasa u kofirdir va jazoga trtilmog'i lozim."<BR><br />
<br />
- '''Shayx Abdul Aziz Ibn Baaz, Saudiya Arabistonining 1993-1999-yillardagi bosh muftisi''' <ref>autorité religieuse suprême d'Arabie Saoudite, 1993 - édité dans "[{{Reference archive|1=http://www.nytimes.com/1995/02/12/world/muslim-edicts-take-on-new-force.html|2=2011-11-30}} Les édits musulmans prennent une nouvelle force]", New York Times, 12 février 1995.</ref><ref>Sheikh Abdul Aziz Ben Baz (1395 AH [1974 AD]), ''"Evidence that the Earth is Standing Still"'', Islamic University of Medina, Saudi Arabia. First edition, p. 23.</ref>}}<br />
[[File:Flat Earth The Wonders of Creation.jpg|right|thumb|175px| Ajab al-Maxluqat G'arib va al-Mavjudaat ("Mahluqotlar mo'jhizalari va g'aroyibotlar mavjudligi") Zakaryo Ibn al-Qozinining asari<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/%27Aja%27ib_al-makhluqat_wa-ghara%27ib_al-mawjudat</ref>{{ingl}} bo'lib, u arabchadan turkchaga 1553-yillarda Istanbulda tarjima qilingan. <BR> Ushbu dunyo xaritasi "o'rta asr Musulmon dunyosini yer haqidagi tasavvurining mahsuli bo'lib, unda Yer yassi disk shaklida, markazida quruqlik uni atrofini esa dengizlar, dengizlar esa Qof tog'lari bilan o'ralgan holatda tasvirlangan".<ref>[http://www.loc.gov/exhibits/world/earth.html Views of the Earth] - Trésors mondiaux de la Bibliothèque du Congrès, 29 juillet 2010</ref> ]]{{ingl}}<br />
<br />
== Kirish ==<br />
<br />
Yerning yassi tekislikdan iborat ekanligini bugungi kunda tasavvurga sig'dirish ancha mushkuldir. Chunki zamonaviy davrda su'niy yo'ldoshlardan olingan suratlar, kosmik missiyalar davomida o'z ko'zi bilan ko'rgan kosmonavtlarning guvohliklari va hakozolar yerning sharsimon shaklga ega ekanligini bir necha bor isbotlagan. Lekin bu zamonaviy asbob uskunalarni yaratilishidan oldin insonlarning Yer haqidagi tasavvurlari qanday bo'lgan? [[File:Charlemagneglobe.jpg|right|thumb|150px|Buyuk Karl, Karolinglar imperiyasining birinchi imperatori (742-814). Unga tegishli bo'lgan ushbu haykal IX-asrda yasalgan bo'lib, unda imperator qo'lida globusni ushlagan holda tasvirlangan, ushbu globus Yerning tasviridir, ya'ni Yerning sharsimon ekanligi o'sha davrdayoq kishilarga ma'lum bo'lgan]] Bizga Yerning sharsimon ekanligi faqatgina zamonaviy qurilmalar yordamida ma'lum qilinganmi? Bu savolga javob albatta "yo'q". <br />
<br />
Yerning yassi tekislikdan iborat emasligi insoniyatga ming yillardan beri ma'lumdir. Grek olimlari Pifagor (er. avv. 570 - 495), Aristotel (er. avv. 384 - 322) va Gipparx (er. avv. 190 - 120) buni eramizdan oldinoq bilgan edilar. Hind astronomi va matematigi Ariabhata (er. avv. 476 - 550 ) ham buni ta'kidlab o'tgan. Ilk Xristian olimlari Anisius Boes (480 - 524), Yepiskop Seviliyalik Isidor (560 - 636), Yepiskop Raban Mor (780 - 856), monax Bed (672 - 735), Yepiskop Virjil de Salzburg (700 - 784) va avliyo Akviniyalik Tomas (1225 - 1274) ham yerni shar shaklidaligini bilganlar. Aslida Yerning shar shaklida ekanligi Yevropaliklar uchun juda qadimdan ma'lum bo'lgan, Muqaddas Rim Imperiyasi 395-yillardanoq Yer sharini tasvirlash uchun sharsimon jismlardan foydalangan.<ref>{{cite web|url= http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Myth_of_the_Flat_Earth&oldid=556807448|title= Myth of the Flat Earth|publisher= Wikipedia|author= |date= accessed June 12, 2013|archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FMyth_of_the_Flat_Earth&date=2013-06-12|deadurl=no}}</ref><ref>[http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Globus_cruciger&oldid=312872920 Globus cruciger] - Wikipedia, accessed September 9, 2009</ref><br />
<br />
Albatta agar [[Quron]] haqiqatda [[Alloh]]ning o'zi tomonidan kelgan vahiylarga asoslanib so'zma so'z yozilgan bo'lganida, dunyodagi ko'pchilik xalqlar va sivilizatsiyalarga ma'lum bo'lgan Yerning sharsimon ekanligi haqidagi axborot keltirib o'tilib, Arab cho'llaridagi VII-asrlarda yashovchi badaviylarning Yer haqidagi tasavvurlarini xato ekanligi aytilgan bo'lardi. <br />
<br />
== Quron oyatlarining tahlili ==<br />
=== 15-sura 19-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|15|19}}|''' والارض مددناها''' والقينا فيها رواسي وانبتنا فيها من كل شئ موزون'''<br />
<br />
<br />
'''Yerni esa gilamkabi yoyib qo'ydik va unda tog'larni o'rnatib qo'ydik, hamda unda turli-tuman narsalarni undirib o'sdirdik'''}}<br />
مَدَدْ = yoymoq, cho'zmoq, kengaytirmoq, tortirmoq, taranglamoq<br />
<br />
=== 20-sura 53-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|20|53}}| '''الذي جعل لكم الارض مهدا''' وسلك لكم فيها سبلا وانزل من السماء ماء فاخرجنا به ازواجا من نبات شتى<br />
<br />
<br />
'''U zot yerni sizlar uchun beshik qilib qo'ydi''', va unda yo'llar paydo qildi hamda osmondan suv yog'dirdi» Bas, biz u yordamida turli nabobat navlarini undirib chiqardik.}}<br />
مَهْدًا = (Ot) beshik yoki to'shak, (fe'l) yoymoq, tekislamoq, bosib yoymoq, kirgizmoq, dumalatmoq.<br />
<br />
=== 43-sura 10-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|43|10}}| '''الذي جعل لكم الارض مهدا''' وجعل لكم فيها سبلا لعلكم تهتدون<br />
<br />
<br />
'''Ul zot sizlar uchun yerni yoyib beshik qilib qo'ydi, ''' va yo'l topishingiz uchun unda yo'llarni paydo qildi}}<br />
مَهْدًا = (Ot) beshik yoki to'shak, (fe'l) yoymoq, tekislamoq, bosib yoymoq, kirgizmoq, dumalatmoq.<br />
<br />
=== 50-sura 7-oyat === <br />
{{Quote|{{Quron|50|7}}| '''والارض مددناها''' والقينا فيها رواسي وانبتنا فيها من كل زوج بهيج<br />
<br />
<br />
'''Yerni esa, yoyiq qildik!''' va unda tog'larni o'rnatib qo'ydik hamda unda har turli go'zal juftlarni undirib o'stirdik.}}<br />
مَدَدْ = yoymoq, cho'zmoq, kengaytirmoq, tortirmoq, taranglamoq<br />
<br />
=== 51-sura 48-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|51|48}}| والارض فرشناها فنعم الماهدون<br />
<br />
<br />
<br />
Yerni esa yoyiq qilib qo'ydik. Bas naqadar yahshi yoyguvchidirmiz. }}<br />
فَرَشَْ = yoymoq, ezg'ilamoq, cho'zmoq, dumalatmoq, tahlamoq, r.<br />
<br />
الْمَهِدُونَ dan boshlab مَهِدُ = yoymoq, yumshatmoq, tekislamoq, ezg'ilamoq, dumalatmoq<br />
<br />
=== 71-sura 19-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|71|19}}| والله جعل لكم الارض بساطا<br />
<br />
Wa Allahu jaﻋala lakumu al-ardh[a] bisaṭan<br />
Et c'est Allah qui vous a assigné la terre comme tapis (étalé), }}<br />
بِسَاطًا = bisaṭan = droguet (étoffe de laine et de fil)<ref>http://fr.wiktionary.org/wiki/droguet</ref>, tapis, moquette,<br />
à partir du verbe بسط = étaler, aplatir, égaliser, écraser, mettre à niveau, rendre atteignable, paver, lisser, rouler, cimenter.<br />
<br />
=== 78-sura 6-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|78|6}}| الم نجعل الارض مهادا<br />
<br />
Al[a]m n[a]jﻋ[a]li al-ardha mihadan<br />
<br />
N'avons nous pas désigné la terre plate [et sans obstacle],}}<br />
مهاد = pays plat, plat, plain, aplati.<br />
<br />
=== 79-sura 30-oyat ===<br />
Beaucoup d'apologistes musulmans ont essayé de détourner la critique disant que le Coran promeut la croyance erronée que la terre est plate en se fixant sur le terme ''dahaha'' utilisé dans le verset 79:30 du Coran, communément traduit par "écarté", "étalé" ou "étiré". <br />
{{Quote|{{Quron|79|30}}| '''En arabe:''' والارض بعد ذلك دحاها<br />
<br />
'''Translittération:''' ''Wa al-ardh[a] baﻋd[a] dhalika dahaha'' <br />
'''Littéralement:''' Et la terre/planète Terre après qu'il souffla dessus et l'étala. <ref name="ia-79-30">[http://islamawakened.org/Quran/3/default.htm#003_054 Islam Awakened - Verset 79:30]</ref> }}<br />
==== Traductions du Coran ====<br />
{{quote || <br />
'''Hamidullah:''' Et quant à la terre, en plus de cela, Il l'a étendue: }}<br />
{{quote || <br />
'''Claude Savary:''' Il étendit la terre ; }}<br />
{{quote || <br />
'''Hisnulmuslim:''' de même qu’Il a, ensuite, étendu la terre, }}<br />
{{quote || <br />
'''André Chouraqui:''' Il déploie la terre <ref>http://nachouraqui.tripod.com/id16.htm</ref>}}<br />
{{quote || <br />
'''Coran de la Mosquée de Lyon:''' Et quant à la terre, après cela, Il l'a étendue: <ref>[http://www.mosquee-lyon.org/?cat=Coran Coran de la Mosquée de Lyon, sourate 79 verset 30.]</ref> }}<br />
<br />
Quelques traductions ont cherché à traduire le terme ''dahaha'' de manière à ce qu'il signifie "en forme d'œuf", ou encore "œuf d'autruche". <br />
{{quote || <br />
'''Khalifa:''' Il fit la terre en forme d'œuf. <ref name="ia-79-30"/> }}<br />
<br />
==== Apologistes musulmans ====<br />
{{quote || De toutes manières, pour répondre à votre question qui est "pourquoi Allah le Tout-puissant a-t-il utilisé le terme "dahaha" dans le noble Verset 79:30", est bien c'est parce que c'est le mot le plus précis de tous. Il décrit la rondeur et le caractère plat de la terre à la fois. <ref>[http://web.archive.org/web/20071227021224/http://www.answering-christianity.com/earth_in_islam.htm Answering Christianity sur l'usage du mot dahaha]</ref>}}<br />
D'autres clament aussi que la racine de dahaha est duhiya qui signifie "œuf d'autruche". <br />
{{quote || 4. La terre est géo-sphérique dans sa forme<br />
<br />
Le Coran mentionne la véritable forme de la terre dans le verset suivant:<br />
<br />
“Et Nous fîmes la terre en forme d'œuf”. [Al-Qur’an 79:30]<br />
<br />
Le mot arabe "dahaha" signifie "en forme d'œuf". Il veut dire aussi "une largeur". "Dahaha" dérive de "Duhiya" qui se réfère spécifiquement à l'œuf d'un autruche qui est sphérique dans sa forme, exactement comme la terre.<br />
<br />
<br />
Ainsi le Coran et la science établie actuelle sont en parfaite harmonie. <ref>[http://www.islamicvoice.com/February2006/QuestionHour-DrZakirNaik/?PHPSESSID=c30907389ab7486d8886b1a992e9ae1a Q & A (Questions et réponses) - Zakir Naik - dahaha]</ref>}}<br />
Cependant, beaucoup de musulmans s'accrochent toujours à la croyance que ''dahaha'' signifie "œuf d'autruche", malgré la fausseté scientifique que cela représente en ce que la terre est sphéroïde oblate alors que l'œuf d'autruche est un sphéroïde prolate. Ainsi la terre est l'œuf d'autruche sont dissemblables en trois dimensions.<br />
<br />
Une autre idée avancée par les apologistes consiste à parler d'un jeu joué par les Mecquois pour essayer de lier ''dahaha'' à la rondeur. <br />
<br />
{{quote || Au verset 79:30, Allah dit,<br />
<br />
[Translittération] Wa al-ardha baﻋda thalika dahaha [79:30]<br />
<br />
Le mot clé dans le verset ci-dessus est “dahaha”. En arabe, il y a une expression: “iza dahaha” ce qui signifie “quand il envoie les pierres par dessus le sol vers le trou”. Le trou est appelé “Udhiyatun”. “Almadahi” se réfère à des pierres rondes selon la taille du trou dans le sol dans lequel les pierres sont envoyées, dans ce jeu. “Almadahi” veut aussi dire quelque chose de rond fait par le travail d'un groupe de personnes. Il y a donc un sens de "RONDEUR" dans la racine du mot “dahaha”. D'après plusieurs étymologistes, le mot signifiant “œuf d'autruche” a la même racine que “dahaha”. Ils retirent de cela l'idée que la terre a la forme d'un œuf d'autruche. Les dernières découvertes scientifiques confirment que la terre n'est pas entièrement sphérique, mais qu'il s'agit d'un ellipsoïde, car aplati à ses pôles, [comme la forme d'un œuf d'autruche].<br />
<br />
Les mots arabes pour “plat” ou “nivelé” ou encore “de forme plate” sont “sawi” et “al-mustawi”. Il n'y a pas un seul endroit dans le Coran où il est indiqué que la terre est "plate" ou “de forme aplatie”. Le mot “farach” aux versets 2:22, 51:48; le mot “wasia” utilisé dans les versets 4:97, 29:56, 30:10; le terme “mahd” à 20:53, 43:10, 78:6; le mot “basaat” au verset 71:19; le mot “suttihat” à 88:20; et le terme “tahaha” au verset 91:6, tous ces mots peuvent signifier, “étaler”, “écarter” ou “se prolonger” avec des nuances dans leurs connotations mais aucun ne signifie que la terre est aplatie ou plate. <ref>[http://www.quranicteachings.co.uk/earth-shape.htm QuranTeachings.co.uk - 79:30]</ref>}}<br />
L'argument islamique disant qu'"almadahi" et qu'"udhiyatun" contiennent l'idée de rondeur qu'ils lient à la racine de ''dahaha'' est fausse parce que la "rondeur" d'"almadahi" et d'"udhiyatun" est seulement en deux dimensions. L'"almadahi" est rond comme un morceau de pain arabe (qui est souvent de la forme d'un disque) et l'"udhiyatun" est aussi rond en deux dimensions. Néanmoins, l'un des sens de "dahaha" est "envoyer", "jeter" et c'est de la que viennent les dérivés "almadahi" et "udhiyatun". <br />
<br />
==== Daha et Duhiya ====<br />
En arabe, chaque mot dérive d'une racine. La racine consiste habituellement en trois lettres et elle est modifiée par l'ajout de voyelles, de préfixes et de suffixes afin de produire différents mots avec des sens différents. Par exemple: "ka-ta-ba" (écrire) est la racine de nombreux mots tels que "kitab" (livre), "maktaba" (bibliothèque), "kàtib" (auteur), "maktub" (écrit), kitabat (écrits) etc.<br />
<br />
Prenons maintenant le terme mentionné signifiant "œuf d'autruche": "Duhiya". Ce mot n'est ''pas'' une racine. C'est un nom et il est dérivé de (la racine) "da-ha-wa", la racine dont vient le terme "dahaha". De plus, "Duhiya" ne signifie même pas "œuf d'autruche". Voici ce que disent les dictionnaires les plus respectables, sur ce sujet: <br />
<br />
===== Lissan Al 'Arab =====<br />
{{quote || الأُدْحِيُّ و الإدْحِيُّ و الأُدْحِيَّة و الإدْحِيَّة و الأُدْحُوّة مَبِيض النعام في الرمل , وزنه أُفْعُول من ذلك , لأَن النعامة تَدْحُوه برِجْلها ثم تَبِيض فيه وليس للنعام عُشٌّ . و مَدْحَى النعام : موضع بيضها , و أُدْحِيُّها موضعها الذي تُفَرِّخ فيه .ِ}}<br />
Traduction: Al-udhy, Al-idhy, Al-udhiyya, Al-idhiyya, Al-udhuwwa: La place dans le sable où l'autruche pond son œuf. L'autruche creuse la terre (ou le sable) avec ses pieds, quand elle va pondre: une autruche n'a pas de nid.<br />
<br />
{{quote || الدَّحْوُ البَسْطُ . دَحَا الأَرضَ يَدْحُوها دَحْواً بَسَطَها . وقال الفراء في قوله والأَرض بعد ذلك دَحاها قال : بَسَطَها ; قال شمر : وأَنشدتني أَعرابية : الحمدُ لله الذي أَطاقَا<br />
<br />
بَنَى السماءَ فَوْقَنا طِباقَا<br />
<br />
ثم دَحا الأَرضَ فما أَضاقا<br />
<br />
قال شمر : وفسرته فقالت دَحَا الأَرضَ أَوْسَعَها ; وأَنشد ابن بري لزيد بن عمرو بن نُفَيْل : دَحَاها , فلما رآها اسْتَوَتْ<br />
<br />
على الماء , أَرْسَى عليها الجِبالا<br />
<br />
و دَحَيْتُ الشيءَ أَدْحاهُ دَحْياً بَسَطْته , لغة في دَحَوْتُه ; حكاها اللحياني . وفي حديث عليّ وصلاتهِ , اللهم دَاحِيَ المَدْحُوَّاتِ يعني باسِطَ الأَرَضِينَ ومُوَسِّعَها , ويروى ; دَاحِيَ المَدْحِيَّاتِ . و الدَّحْوُ البَسْطُ . يقال : دَحَا يَدْحُو و يَدْحَى أَي بَسَطَ ووسع }}<br />
Traduction: Faire daha le sol: l'éparpiller, l'étendre (à l'extérieur).<br />
Le dictionnaire mentionne ensuite quelques poèmes arabes confirmant ce sens. Quiconque lit l'arabe comprendra que c'est la preuve définitive que "Daha" signifie "étendre [à l'extérieur]", "déployer".<br />
<br />
===== Al Qamoos Al Muhit ===== <br />
{{quote || (دَحَا): الله الأرضَ<br />
(يَدْحُوهَا وَيَدْحَاهَا دَحْواً) بَسَطَها}}<br />
Traduction: Allah daha la Terre: Il l'étala.<br />
<br />
===== Al Wasiit =====<br />
{{quote || دَحَا الشيءَ: بسطه ووسعه. يقال: دحا اللهُ الأَرض }}<br />
Traduction: Faire daha quelque chose: l'étaler, le déployer. Par exemple: Allah daha la Terre.<br />
<br />
===== Lexique de Lane =====<br />
{{quote ||2= Dhahilath voir ''dahl'', vers la fin du paragraphe. "dhahhal" Quelqu'un qui blesse, ou attrape [lors d'un] jeu, en utilisant le dhahool comme dans le vers cité voce dhahool l. (TA.) Dhahil Plein de rancœur, malveillant, malin, porteur de dépit; cachant l'inimitié, violent dans sa coiffure, dans son cœur, et porté à exercer cette violence. (Az, TA.)<br />
<br />
Dhahool (mot arabisé venant du persan ''Dhakhool'') Quelque chose que place le chasseur de gazelles (afin de les effrayer au lieu où elles vivent, ou dans ses environs), consistant en un ensemble de morceaux de bois: (S : ) ou quelque chose que pose le chasseur (dans l'intérêt d'effrayer) les ânes (sauvages), (K, TA,) et les gazelles, (TA,) consistant en morceaux de bois, échardes assez grosses (K,* TA) placées dans le sol, avec quelques tissus au dessus, et parfois placées la nuit, pour (effrayer) la gazelle, à côté d'une lampe allumée; (TA; ) (d'où) Dhu-r-Rummeh qui dit:<br />
<br />Wa Yashrabna Ajnan Wannujoomu Ka’annaha<br />
<br />Masabeeh dahhalin Yuzakkee Zubalaha<br />
<br />
(Et ils boivent de l'eau qui est rendue mauvaises dans le goût et la couleur, pendant que les étoiles sont comme les lampes du chasseur au moyen du dhahool quand il briller leurs mèches fort.): (TA : ) le pl. est dawaheel (K.)<br />
<br />
<br />
Dahw<br />
<br />
1. Daha (., MM_b;,, 1,) première personne. Dahouth aor, yad'hoo inf. N. dahoo Il étala; étaler vers l'extérieur ou au loin; élargi ou étendu; (S, Msb, K; ) une chose; (K; ) et, quand on mentionne Dieu, la terre; (Fr, S, Mb, 1V; ) Également daha première personne. dahaithu (K en art. daha) aor. yaad’heae inf. n. dahae: (Msb, et K en art. dahae : ) ou Il (Dieu) fit la Terre large, ou ample; comme expliqué à Ch. par une arabe du désert: (TA : ) aussi, quand on mentionne une autruche (S, TA,) elle étala ou élargit, (TA,) avec sa patte, ou jambe, le lieu où elle dépose ses œufs: (S, TA : ) et, dit d'un homme: il étala, &c., aplati ou lissa. (TA dans l'art. dhaha ) - Aussi, dit d'un homme, (K,,) aor. yad’hoo, inf. n. dahwu(TA,) i.q. Jamie et aussi daja; sous l'autorité de 1Abr. (TA.) (Vous dites, dhahaha Il la compressa; comme vous dites aussi, dhajaha.) _ Aussi il lança, ou jeta, et pousser, propulsé, retirer de sa place -une pierre, avec sa main (TA.) On dit aussi, de celui qui joue avec des noix, "abidil maddha wa adhhuhu", ce qui signifie (Prendre une grande distance, et) [les] lancer. (S,TA.: Voir aussi midh’hath, en deux endroits. Et d'un torrent on dit "dhaha bilbat’hai" Il se lance (sur la douce terre et les galets dans son cours; ou les fait circuler avec lui). (TA.) Et de la pluie, on dit, "dhaha Al hissa an waj’hil Ardhi" (S,Msb) Elle fait circuler les galets sur la surface de la terre; (Msb; ) ou les a fait bouger. (TA.) (Voir aussi dhaha, dans l'art. suivant.) Et "aldhahwu bilhijarathi" signifie aussi Le rival, [contre son rival], au lancer de pierres, essayant de le surpasser (en faisant ainsi); et aussi al-Midahath (inf. n- de dahee). (TA marra yad’hoo inf.n. dahow dit d'un cheval: Il vint s'élançant avec ses pattes de devant sans trop relever ses sabots du sol. (S,TA.) = dhahal bathan Le ventre était, ou devint, large, et pendant; (Kr, K; ) et Indhahee (le ventre) était, ou devin large, ou distendu: (MF : ) les deux signifient que (le ventre) se gonfla, ou s'enfla, ou grossit,. et pendait, à cause du gras ou d'une maladie; comme aussi Dhau et Indah (TA dans l'art. dooh.)<br />
<br />3. Dhahee inf.n. Mudahath: see 1.<br />
<br />5. Thud'hee Il [s']étala, ou s'étendit; syn. Thabassuth. (K: dans l'art. Daha.): Vous dites "nama fulan fathadhahha" Un tel [être] dormit, et (s'étendit de manière à ce qu'il) gise sur un espace vide de terre (TA dans cet art.) - Et "thadhahhathil ibilu fil ardhi" Les chameaux firent des trous dans le sol où ils se couchèrent, comme il était doux/maniable; y laissant des cavités comme (de la forme de) celles des ventres: ils ne font ainsi que s'ils sont gros. (El-'Itreefee, TA dans l'art. Daha. )<br />
<br />7. voir 1, dernière phrase.<br />
<br />9. id'havi (de la mesure if’alath pour if’alle comme Ar’awa) Cela (une chose, TA) était, ou devint, étalé, étendu vers l'extérieur ou l'avant, agrandi ou extendu. (K.)<br />
<br />
<br />
<br />
*Dhahin (act. part. n. de 1). "Allahumma dhahil Mad’huwwath" dans une prière de ‘Ali, signifie: "Ô Dieu Celui qui étale et agrandit les (sept) terres": (TA : ) al Mdhuwwath (littéralement) signifie les choses qui sont étalées, &c.; comme également Al Mudh’hiyyath. (TA dans l'art. dhaha ) _ "Al’Matharuddahi" La pluie qui déplace (ou fait couler) les galets de la surface de la terre. (TA.)<br />
<br />
Ud'hiyy (S.K) (Originellement ''od'huwa'' de la mesure Uf’ool de ''dhahaithu'' dans le S pour être de la mesure de ''dhahouthu'' le dial. var. dhahaithu n'y étant pas mentionné,) et id’hiyy et Ud’hiyyath et ud’huwwath (K) Le lieu où l'on pond ses œufs, (S, K,) et où ils éclosent, (S,) [les œufs] de l'autruche, (S. K. ) dans le sable; (K; ) parce que cet oiseau le creuse, et l'élargit, avec son pied, ou sa jambe; parce que l'autruche n'a pas (de nid proprement dit) Ush (S: ) pl. Adahin (TA dans le présent art.) et Adahi (c'est-à-dire, s'il ne s'agit pas d'une mauvaise transcription, Adahiyyu s'accordant avec le singulier.): (TA dans l'art. dhaha et mudhhiyya (de même) signifie le lieu des œufs de l'autruche. (S.) (De là,) binthu Adh’hiyyathun Une autruche femelle. (TA.)_(De là aussi,) Al Udkhiyyu et Al Id’hiyyu Une certaine étape dans la course de la lune, (K, TA,) (à savoir, la vingt-et-unième étape,) entre le Na’aai’m sa’dha zabih (plus communément) appelé Al Baldath lié à l'''Adhahhi'' de l'autruche. (TA.)<br />
<br />
Ud’huwwath et udh’hiyyath: Voir le paragraphe précédent en trois endroits: - et pour le deuxième voir aussi ''mid’hath'', ci-dessous.<br />
<br />
Mad’han voir ud’hiyy<br />
<br />
Mid’hath Une chose en bois avec laquelle un enfant marche (yud’ha), et laquelle, passée sur le sol, balaie tout ce qui vient contre elle (K, TA.) - D'apr. Sh, Une certaine chose avec laquelle les habitants de la Mecque jouent: il dit: "J'ai entendu El-Asadi la décrire ainsi: Almadahiyy et Almasadiyy signifient des pierres comme le (petit gâteau de pain rond appelé) qursath, selon la taille du trou qui est crevé, et étalé un petit peu: ils lancent ensuite les pierres (yad’hoona biha) vers le trou, et si la pierre y tombe, la personne gagne; mais sinon, elle est vaincue: on dit d'elle yad’hu et yasdu quand elle lance les pierres (Iza dhahaha) du sol vers le trou: et le trou est appelé ud'hiyyath. (TA.) (Selon Freytag, l'autorité de la Diwan El-Hudhaliyin, une chose ronde faite de plombe, par le lancement de laquelle les gens concourent.)<br />
<br />
Pour Almadhuwwath et almad’hiyyath voir Dahin,<br />
<br />
<br />
Dhaha<br />
<br />
<br />
1. Dhaha première pers. Dhahaithu, aor. yad’ha inf.n. dhah’ya: voir 1 art. Dhahoo.__ dhahaithul ibil (K,) inf. n. tel qu'au-dessus, (TA,) J'ai emmené le chameau,; (K; ) comme aussi dhahaithuha (TA.)<br />
<br />
(4 mentionné par Freytag comme étant l'autorité sur le K est une erreur du 5)<br />
<br />
5 (mentionné dans cet art. dans le V et TA): voir art. Dhahoo<br />
<br />
7 (mentionné dans cet art. par MF): voir art. Dhahoo.<br />
<br />
<br />
Dhah’yath Une seule action de dhahy, c'est-à-dire d'étalement, (Msb.) = Une guenon. (K.)<br />
dhihyath Un mode, ou une manière de dhahyu, c'est-à-dire d'étalement, &c. (Msb.) = Un chef, la tête (d'un mouvement, etc.), (R, K, TA,) dans un sens absolu, dans le dial. d'El-Yemen, (R, TA,) et particulièrement d'une armée, ou d'une force militaire. (K, TA.) AA dit que cela signifie "un seigneur", ou "un chef" en persan; mais cela semble venir de dhahahu aor. yadh’hoohu, signifiant "il l'étala, et le rendit plat ou lisse" parce que c'est au chef de le faire; l'a. étant changé en LS comme il en est dans swibyath et fith’yath; et si c'est ainsi, il appartient à l'art. dahoo. (TA.) (Selon Golius, le pl. est dihau; mais je pense que c'est plus probablement dhahan.) Il est dans une trad. que ce qui est appelé Albaithul Ma’emoor (q.v. dans l'art. Amr) est pénétré chaque jour par mille compagnies d'anges, chacune d'entre elles ayant avec elles un dhih’yath et étant composée de soixante-dix mille anges. (TA.).<br />
<br />
Ud’hiyyun et Id’hiyyun voir l'art. dhaha.<br />
<br />
Ud’hiyyath: voir ud’hiyyu, dans l'art. dahoo, en deux endroits.<ref>[http://www.studyquran.org/LaneLexicon/Volume3/00000023.pdf Lane's Lexicon - daha (PDF)] </ref>}}<br />
Notez qu'une note plus haut indique que Lane traduit aussi dahaha par "le lieu où l'autruche pond ses œufs", et non pas les œufs eux-mêmes.<br />
<br />
=== 88-sura 20-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|88|20}}| والى الارض كيف سطحت<br />
<br />
Wa-il[a] al-ardhi keyf[a] suṭih[a]t<br />
<br />
et la terre comme elle est nivelée?}}<br />
Remarquez-vous le mot سَطَّحَ ? Si vous recherchez le mot dans le texte arabe du Coran vous trouverez que le mot سطحت est le féminin de سَطَّحَ<br />
<br />
سَطَّحَ = étaler, déplier, dérouler, rouler, allonger, niveler, paver, se répandre, circuler, aplatir, atteindre, égaliser, étaler vers l'extérieur, aplanir, lisser.<br />
<br />
=== 91-sura 6-oyat ===<br />
{{Quote|{{Quron|91|6}}| والارض وماطحاها<br />
<br />
Wa al-ardhi wama ṭ[a]haha <br />
<br />
Et par la terre comme il l'a étendue!}}<br />
<br />
== Preuves supplémentaires ==<br />
<br />
=== 2-sura 22-oyat ===<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|22}}| الذي جعل لكم الارض فراشا والسماء بناء وانزل من السماء ماء فاخرج به من الثمرات رزقا لكم فلا تجعلوا لله اندادا وانتم تعلمون<br />
<br />
Al-l[a]thi j[a]ﻋ[a]l[a] l[a]kumu al-ardh[a] firachan wa as-sama' binan wa anz[a]l[a] min[a] as-sama' man fakhr[a]j[a] bihi min[a} al-th[a]m[a]rati rizqan l[a]kum fal[a] t[a]jﻋ[a]lu lillahi andadan wa antum t[a]ﻋlamun[a]<br />
<br />
Celui-là qui vous a fait la terre comme un lit et le ciel comme une tente; et qui du ciel a fait descendre de l'eau; puis par elle Il a fait sortir des fruits, votre portion. Ne donnez donc pas de rivaux à Dieu, alors que vous savez }}<br />
<br />
Le mot traduit par "tente" est "binaa" ou "binan" ( بِنَاء ). Ce terme signifie "bâtiment". Les cieux sont un bâtiment à plusieurs étages au-dessus de la terre. Il y a cet niveaux ou étages à ce bâtiment appelé "ciel". Les cieux sont bâtis sur une fondation "plate" nommée "la terre". Le tafsir d'ibn Kathir confirme cette vision des choses:<br />
<br />
{{quote || Ces ayat indiquent qu'Allah a commencé la création en bâtissant la terre, puis Il fit les cieux en sept cieux. C'est ainsi que les construction commencent habituellement, avec les bas étages d'abord puis les étages du haut, <ref>[http://tafsir.com/default.asp?sid=2&tid=1494 Tafsir 'ibn Kathir]</ref> }}<br />
<br />
=== 18-sura 86-oyat ===<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}| حتى اذا بلغ مغرب الشمس وجدها تغرب في عين حمئة ووجد عندها قوما قلنا ياذا القرنين اما ان تعذب واما ان تتخذ فيهم حسنا <br />
<br />
Hatta itha b[a]lagha m[a]ghrib[a] ach-chamsi wa j[a]d[a]ha t[a]ghrubu fi ﻋaynin hami-atin wa waj[a]d[a] ﻋind[a]ha qawman qulna ye tha al-q[a]rn[a]yni imma an tuﻋathiba wa-imma an t[a]ttakhitha fihim husnan<br />
<br />
Et quand il eut atteint le Couchant, il trouva le soleil se couchant dans une source bouillonnante, et, près d'elle, une peuplade. Nous dîmes: « Ô Dhou'l-Qarnaïn, ou tu châties, ou tu adoptes de la bienveillance à leur égard.» }}<br />
<br />
Ce verset sur le [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|coucher du soleil]] dans une eau fangeuse supporte l'idée que la terre est plate. <br />
<br />
=== 18-sura 47-oyat ===<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|47}}| ويوم نسير الجبال وترى الارض بارزة وحشرناهم فلم نغادر منهم احدا<br />
<br />
Wa yawm[a] nusayyiru al-jibala wa t[a]r[a] al-ardha bariz[a]t[a]n wa h[a]ch[a]rnahum f[a]l[a]m nughadir minhum ah[a]dan<br />
<br />
Et le jour où Nous ferons marcher les montagnes[!] et tu verras la terre devenir plaine! Et Nous les rassemblerons sans en abandonner aucun! }}<br />
<br />
Dans ce verset on nous explique que ce sont les montagnes qui font que la terre n'est pas totalement plate.<br />
<br />
=== 2-sura 144-oyat ===<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|144}}|Oui, nous te voyions le visage tourné vers le ciel. Eh bien, Nous te tournerons certainement vers une orientation qui te complaira. Tourne ton visage, donc, vers la sainte Mosquée. Où que vous soyez, tournez-y vos visages. Oui, et ceux à qui le Livre a été donné savent que voilà bien la vérité de la part de leur Seigneur. Et Dieu n'est pas inattentif à ce qu'ils font.}}<br />
<br />
Ce verset demande à tous les musulmans de prier en direction de la [[Ka'aba]] (la qibla étant la direction que l'on doit prendre pour faire ceci). Ceci n'est possible qu'avec un modèle de terre plate. À cause du caractère sphérique de la terre, une prière dans n'importe quelle direction serait en fait dirigée vers le ciel/l'espace, pas vers la Mecque.<br />
[[File:Verse 2-144.gif|right]]<br />
Pour les gens qui prient à grande distance de la Mecque, leur qibla serait quelque part en direction du sol, et les gens vivant de l'autre 'côté' de la terre auraient à prier verticalement, en bas, vers le centre de la terre. <br />
<br />
Comme remarqué par AIM, les musulmans situés dans les Îles Salomon blasphèment contre Allah, car ils défèquent en direction de la Ka'aba quand ils répondent à l'appel de la nature.<ref>Abu Taleb - [http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fislammonitor.org%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D1382%26Itemid%3D63&date=2011-03-26 <!-- http://islammonitor.org/index.php?option=com_content&task=view&id=1382&Itemid=63 -->The Earth is Flat] - Australian Islamist Monitor, May 22, 2008</ref><br />
<br />
Même si nous utilisions la méthode traditionnelle musulmane pour étudier la qibla (c'est-à-dire un [[W:Grand cercle|grand cercle]]) cela serait quand même un blasphème car nous prierons en face de la Ka'aba et nous lui tournerions le dos à la fois. <br />
<br />
En addition à toutes les preuves directes que nous avons donné, cela n'est qu'un des problèmes qui indiquent indirectement que le narrateur/écrivain du Coran croyait à un modèle de terre plate.<br />
<br />
=== 2-sura 187-oyat ===<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|187}}|On vous a permis, la nuit du jeûne, de vous approcher de vos femmes; elles sont un vêtement pour vous et vous êtes un vêtement pour elles. Dieu sait comme vous vous trahissiez vous-mêmes, vraiment! Aussi a-t-Il reçu votre repentir, et Il vous a donné rémission. Fréquentez-les donc, maintenant, et cherchez ce que Dieu a prescrit en votre faveur: mangez et buvez jusqu'à ce que se distingue, pour vous, du fait de l'aube, le fil blanc du fil noir. Puis, accomplissez le jeûne jusqu'à la nuit. Mais ne les fréquentez pas pendant que vous êtes en retraite rituelle dans les mosquées. Voilà les bornes de Dieu: n'en approchez donc pas! ainsi Dieu explique-t-Il aux gens Ses signes. Peut-être seraient-ils pieux!}}<br />
<br />
Ce verset dit aux musulmans que, pendant le ramadan, ils ne mangeront, ne boiront, ni n'auront de [[Reproduction|relations sexuelles]] durant les heures où brille le soleil. Cela peut causer un [[The Ramadan Pole Paradox|immense problème]] pour ceux vivant près des Pôles nord ou sud.<br />
<br />
Plus l'on s'approche des pôles, plus les jours ou les nuits s'allongent. Ils peuvent même durer plusieurs mois chacun, rendant ce verset, le quatrième [[Five Pillars of Islam|Pilier de l'islam]], impossible à pratiquer sans mourir de faim. Encore une fois, ce problème n'existerait pas sur une terre plate.<br />
<br />
== Apologies générales ==<br />
{{Quote|{{Quran|31|29}}| الم تر ان الله يولج الليل في النهار ويولج النهار في الليل وسخر الشمس والقمر كل يجري الى اجل مسمى وان الله بما تعملون خبير<br />
<br />
Al[a]m t[a]ra ann[a] Allah[a] yuliju al-leyla fi an-n[a]hari wayuliju an-n[a]hara fi al-leyli wa s[a]khkh[a]r[a] ach-chamsa wa al-qamara kullun yajri ila ajalin musamman wa anna Allaha bima taﻋmaloona kh[a]beerun<br />
<br />
N'as-tu pas vu que Dieu fait que la nuit pénètre dans le jour, et que le jour pénètre dans la nuit? et qu'Il a assujetti le soleil et la lune à couler chacun jusqu'à un terme dénommé? et que Dieu est bien informé vraiment de ce que vous faites?}}<br />
{{Quote|{{Quran|39|5}}| خلق السماوات والارض بالحق يكور الليل على النهار ويكور النهار على الليل وسخر الشمس والقمر كل يجري لاجل مسمى الا هو العزيز الغفار<br />
<br />
Khalaqa as-samawati wa al-ardha bialhaqqi yukawiru al-leyla ﻋala an-nahari wa yukawiru an-nahara ﻋala al-leyli wa s[a]khkh[a]r[a] ach-chamsa wa alqamara kullun yajri li-ajalin musamman ala huwa alﻋazizu al-ghaffaru<br />
<br />
Avec vérité Il a créé les cieux et la terre. Il enroule la nuit au jour, et enroule le jour à la nuit, tandis qu'Il a assujetti le soleil et la lune à couler chacun vers un terme dénommé. N'est-ce pas Lui le puissant, le grand pardonneur?}}<br />
{{Quote|{{Quran|22|61}}| ذلك بان الله يولج الليل في النهار ويولج النهار في الليل وان الله سميع بصير<br />
<br />
Dhalika bi-ann[a] Allah[a] yuliju al-leyla fi an-n[a]hari wa-yuliju an-n[a]hara fi al-leyli wa ann[a] Allaha samiﻋain basirun<br />
C'est qu'en Vérité Dieu fait que la nuit pénètre dans le jour, et que le jour pénètre dans la nuit. Dieu, cependant, entend, Il observe, vraiment!}}<br />
<br />
Les musulmans clament parfois que "Enrouler signifie ici que la nuit se transforme graduellement en jour et vice-versa. Ce phénomène ne peut avoir lieu que si la terre est sphérique. Si la terre était plate, il y aurait un changement soudain de la nuit au jour et du jour à la nuit." <br />
<br />
Cet argument est faux. Le mouvement graduel du jour à la nuit et vice-versa arriverait quand même dans le modèle d'une terre plate. La seule différence serait que la terre plate serait éclairée partout, il n'y aurait pas de zones que le soleil n'éclairerait pas, seulement la même nuit et le même jour pour tous.<br />
<br />
Vous pouvez faire l'expérience vous-mêmes. Tout ce dont vous avez besoin est une chambre sombre, une table et une lampe torche. Laissez la lumière de la lampe torche naître doucement au dessus d'un côté de la table, comme un lever de soleil, (puis continuez) et vous verrez ensuite un passage progressif de la nuit au jour. Les versets 31:29, 39:5 et 22:61 ne nous disent rien sur la forme de la terre. Ce sont de simples observations que n'importe qui pourrait faire.<br />
<br />
De plus ces versets se réfèrent de manière erronée à la lumière et à l'obscurité comme étant deux choses différents. Elles sont en fait la même chose. La nuit ne "chevauche" pas le jour, ne s'y "enroule" pas autour parce qu'il n'y a que de la lumière, et l'obscurité n'est que l'absence de lumière.<br />
<br />
== Conclusion == <br />
<br />
Comme cité au début de cet article, le Cheik 'Abdul-'Aziz Ibn Baaz, l'autorité religieuse suprême de l'Arabie Saoudite, croit que la terre est plate, comme le chercheur en astronomie musulman Fadhel Al-Sa'd, qui a déclaré dans un débat télévisé sur Iraqi Al-Fayhaa TV (le 31 octobre 2007) que la terre est plate comme cela est prouvé par les versets coraniques et que le soleil est bien plus petit que la terre et tourne autour d'elle.<ref>[http://www.memritv.org/clip/en/1684.htm Iraqi Researcher Defies Scientific Axioms: The Earth Is Flat and Much Larger than the Sun (Which Is Also Flat)] - MEMRI TV, Video No. 1684</ref> En tant que musulmans dévots, ils ont de bonnes raisons de conclure que la terre est plate; les versets coraniques 15:19, 20:53, 43:10, 50:7, 51:48, 71:19, 78:6, 79:30, 88:20 et 91:6 font clairement état de cela et il n'y a pas un seul verset dans le Coran qui pourrait faire penser à une terre sphérique. Alors que beaucoup on tenté d'expliquer cette 'bizarrerie' à d'autres musulmans et aux Occidentaux, ils se basent sur l'ignorance présumée de la langue arabe de leur audience. Bref, il n'y a aucune échappatoire au fait que, selon le Coran, la terre est plate comme une crêpe.<br />
<br />
{{Core Science}}<br />
<br />
== Voir aussi ==<br />
<br />
* [[Les articles en francais - Articles in French|Les articles en français (Articles in French)]]<br />
<br />
'''En anglais'''<br />
<br />
* [[Islamic Prophecies]]<br />
{{Hub4|Cosmology|Cosmology}}<br />
<br />
{{Translation-links-francais|[[Flat Earth and the Qur'an|anglaise]]}}<br />
<br />
==Liens externes (en anglais)==<br />
<br />
*[http://www.answering-islam.org/Quran/Science/earth_egg.html Is the Earth Egg-Shaped?] ''- [[Answering Islam]]''<br />
*[http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fislammonitor.org%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D1382%26Itemid%3D63&date=2011-03-26 <!-- http://islammonitor.org/index.php?option=com_content&task=view&id=1382&Itemid=63 -->The Earth is Flat] - ''Islam Monitor''<br />
*[{{Reference archive|1=http://www.islam-watch.org/SujitDas/MuslimGenius.htm|2=2011-03-26}} A Tribute to a Muslim Genius (Sheik Abdul-Aziz Ibn Baaz)] ''- [[Islam Watch]]''<br />
<br />
== Références ==<br />
{{reflist}}<br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=User_talk:Axmed&diff=98272User talk:Axmed2013-10-10T08:19:29Z<p>Shrimp: /* Quron va Yerning yassiligi */ rewording and reply</p>
<hr />
<div><s>hi, the page you made is a copy of [[Jacques_Cousteau_-_Conversion_a_l_Islam]]. I made that title a redirect to the existing page -> [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:10, 8 October 2013 (PDT)</s><br />
:Nevermind I restored the page to your version: [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:20, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Kusto - "Musulmon" ==<br />
<br />
<br />
Hi Axmed. From what I can gather, your title for this page is "Cousteau - Muslim". Could you please change the title to read "Jacques Cousteau - Conversion to Islam" in Uzbek, like the other translations? We like the tone, style and content of initial translations to be as close to the original articles as humanly possible. Thanks! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:02, 9 October 2013 (PDT)<br />
:We can move to "Jacques Cousteau - Islomni qabul qilishi"; or since many Uzbeks recognize the name as Jak Kusto better: "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi". I still don't like that title, shouldn't it be something like "rumours about conversion to Islam" than "conversion to Islam"? --[[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:14, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
::Hi Shrimp. Thanks for the translation. The reason why it's named like that is because articles like that are supposed to start off with the assumption that the claim is true. We then analyze them, thus reveal they were false rumors/hoaxes. I think if the article was called something like "Jacques Cousteau ''Converted'' to Islam", then it would be misleading. As it is, it's kind of a neutral title. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:20, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::Ok, I got it. You can move to "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" then. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:26, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::: Ok for "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 04:33, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::::Thanks guys! I've made the hub page for Uzbek now and will add it to the sidebar and add new Uzbek trans. to the front page so new people who come on the site can see it. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:38, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Hormang ==<br />
<br />
Yordam qölini chözganingizdan xursandman! Bazi foydali andozalar: <nowiki>{{Quron|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> va <nowiki>{{Quron-faqat-link|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> (uzislam'dagi Quron tarjimasiga link yasaydi). <nowiki>{{ingl}}</nowiki> andozasi {{ingl}} yasaydi. Darvoqe, bu yerda hadislar ham kerak bölyapti, özbekcha yaxshi hadis saytlari bormi? [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:54, 9 October 2013 (PDT)<br />
: Arzimaydi, lekin bu yordammas shaxsiy kurash ;) Andozalar uchun ham raxmat. Hadislar to'plamini man ham anchadan beri qidiraman, umumiy saytga to'planmagan o'zbek tilida, lekin quyidagi saytlarda bor : [http://www.hadislar.org/] , [http://islam.okis.ru/hadis.html] , [http://forum.islom.uz/smf/index.php?topic=25489.0] . Kstati yangi maqolalarni Uzbek atheists gruppasida e'lon qilib borsangiz, man tez orada qaytaman )) [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 05:18, 9 October 2013 (PDT)<br />
::Saytlar uchun rahmat. Ha, maqolalarni elon qilib boryapmiz :) [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 05:25, 9 October 2013 (PDT)<br />
::: Bir fikr tug'ildi agar iloji bo'lsa Quron suralari andozalarini o'zgartirish kiritsak, chunki uzislam.com saytidagi Quron tarjimasi ko'pincha qo'shimchalar bilan to'ldirilgan, ya'ni bir vaqtni o'zida sharx berilgan. Bu esa oyatni asl ma'nosini o'zgartirib yuboryapti, [[Quron va Yerning yassiligi]] ushbu maqolani yozayotganimda bunga yana bir bor amin bo'ldim. Chunki u yerda yerni to'shak kabi yoki gilam kabi yoyib qo'ydik degan oyatlarga " - " belgisi qo'yilib -qarorgoh, kenglik deb izohg berilgan, bu esa oyatni ma'nosini burib yuboryapti. U saytdagi Quron tarjimasi, oyatlarni zamonaviy ilm fanga moslashtirishga harakat qilinganligi bilan ajralib turibdi. Uni ustiga u sayt O'zbekiston musulmonlar idorasi tomonidan ro'yhatga olinmagan ko'rinadi. Taklif: uzislam.com dagi Quron tarjimasidan ko'ra [http://www.quran.uz/tarjima quran.uz] tarjimasini olsak va uni andozaga moslasak, ham legitimniy bo'lardi, ham tarjima hech qanday tarafga burilmasdan sof tarzda ko'rsatilar edi [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 07:57, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::: Uzislam.com tarjimasi konservativroq, faqat qavs ichida va "izoh:" dan keyin qöshimchalari bor, xolos. Nusxalaganda bu qöshimchalarni olmaymiz, shunda arabcha originaliga yaqin keladi. Quran.uz tarjimasiga esa xato aralashgan, masalan [[Arabic Terms#Dahaha|dahaha]] degan sözni qanday ögirishganiga etibor qiling: {{Quron|79|30}} va [http://www.quran.uz/tarjima/quran/79 quran.uz:79:30]. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 00:17, 10 October 2013 (PDT)<br />
::::: To'g'ri aytasiz, haqiqatdan ham ikkalasida ham ma'noni buzish bor ekan, lekin agar uzislam.com dagini "izoh"larisiz tarjima qilsak asliga yaqinlashadi. Quran.uz variantini esdan chiqaramiz [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 00:52, 10 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== [[Quron va Yerning yassiligi]] ==<br />
<br />
Bu maqolani [[Flat Earth and the Qur'an|inglizchadaka]] '''Yassi Yer va Quron''' deb nomlasak-chi? Hozirgi sarlavhadan xuddi Yer rostdan ham yassi, degan mano chiqmayaptimi? / English: Shouldn't we rename the article as '''Yassi Yer va Quron''' (Flat Earth and the Quran)? Doesn't current title - '''Quron va Yerning yassiligi''' (Quran and the Earth's flatness) - imply that the Earth ''is'' flat? [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 00:21, 10 October 2013 (PDT)<br />
: Ok for '''Yassi Yer va Quron''' (Flat Earth and the Quran), [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 00:54, 10 October 2013 (PDT)<br />
:: I'll move the page. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 01:19, 10 October 2013 (PDT)</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98270Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-10T08:02:23Z<p>Shrimp: /* Qarang */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikkita qismdan: osmonlar va yerdan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalari, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yer koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
===Quyosh yoki Oy tutilishi===<br />
<br />
Quron tutilish haqida tushunchasi yöqligini namoyon qiladi. Hadislarda Muhammad butun umri davomida faqat bitta Quyosh tutilishini körganini, bu manzara uni qörqitib, taqvosini oshirgani haqida yoziladi. Lekin Quron faqat Oy tutilishi haqida yozadi, u ham qiyomat kuni röy berar emish.<br />
<br />
Aslida Quron tutilishlarning iloji yöqligi haqidagi xulosaga olib keladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Quyosh tutilishi uchun Quyosh va Oy (Yerdan qaralganda) bir-biriga "yetib olishi" kerak. Biroq tutilish vaqtida oy körinmaganligi sabab, Quron mualliflari bunga etibor qaratishmagan.<br />
<br />
But then, when discussing the end of time the Qur'an assumes that a lunar eclipse (which can only occur when the sun and moon are on opposite sides of the earth) can occur at the same time the sun and moon finally do “catch up” to each other.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|75|5}}-{{Quron-faqat-link|75|10}}|Balki inson oldinda fisq-fujur qilmoqni istab:<br> "Qiyomat kuni qachon özi?" deb sörar?!<br>Bas, köz qamashib,<br>oy ham tutilgan holda<br>quyosh va oy birlashtirilgan vaqtda<br> – ana ösha Kunda u inson "qayerga qochib-qutulish mumkin?" deb qolur!}}<br />
<br />
Quyosh va Oyning "birlashtirilgani" haqidagi oyatlardan nafaqat bu jismlarning bir-biriga "yetib olishi" faqat qiyomat kunida bölishi, balki Quron mualliflarining Quyosh va Oy kattaligi bir xil, deb öylashganidan ham xabar beradi. Aslida ularning hajmi teng emas, bu ularning Yergacha masofalari har xil ekanligidan kelib chiqqan illuziyadir.<br />
<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=User_talk:Axmed&diff=98267User talk:Axmed2013-10-10T07:21:59Z<p>Shrimp: /* Quron va Yerning yassiligi */ new section</p>
<hr />
<div><s>hi, the page you made is a copy of [[Jacques_Cousteau_-_Conversion_a_l_Islam]]. I made that title a redirect to the existing page -> [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:10, 8 October 2013 (PDT)</s><br />
:Nevermind I restored the page to your version: [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:20, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Kusto - "Musulmon" ==<br />
<br />
<br />
Hi Axmed. From what I can gather, your title for this page is "Cousteau - Muslim". Could you please change the title to read "Jacques Cousteau - Conversion to Islam" in Uzbek, like the other translations? We like the tone, style and content of initial translations to be as close to the original articles as humanly possible. Thanks! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:02, 9 October 2013 (PDT)<br />
:We can move to "Jacques Cousteau - Islomni qabul qilishi"; or since many Uzbeks recognize the name as Jak Kusto better: "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi". I still don't like that title, shouldn't it be something like "rumours about conversion to Islam" than "conversion to Islam"? --[[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:14, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
::Hi Shrimp. Thanks for the translation. The reason why it's named like that is because articles like that are supposed to start off with the assumption that the claim is true. We then analyze them, thus reveal they were false rumors/hoaxes. I think if the article was called something like "Jacques Cousteau ''Converted'' to Islam", then it would be misleading. As it is, it's kind of a neutral title. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:20, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::Ok, I got it. You can move to "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" then. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:26, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::: Ok for "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 04:33, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::::Thanks guys! I've made the hub page for Uzbek now and will add it to the sidebar and add new Uzbek trans. to the front page so new people who come on the site can see it. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:38, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Hormang ==<br />
<br />
Yordam qölini chözganingizdan xursandman! Bazi foydali andozalar: <nowiki>{{Quron|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> va <nowiki>{{Quron-faqat-link|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> (uzislam'dagi Quron tarjimasiga link yasaydi). <nowiki>{{ingl}}</nowiki> andozasi {{ingl}} yasaydi. Darvoqe, bu yerda hadislar ham kerak bölyapti, özbekcha yaxshi hadis saytlari bormi? [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:54, 9 October 2013 (PDT)<br />
: Arzimaydi, lekin bu yordammas shaxsiy kurash ;) Andozalar uchun ham raxmat. Hadislar to'plamini man ham anchadan beri qidiraman, umumiy saytga to'planmagan o'zbek tilida, lekin quyidagi saytlarda bor : [http://www.hadislar.org/] , [http://islam.okis.ru/hadis.html] , [http://forum.islom.uz/smf/index.php?topic=25489.0] . Kstati yangi maqolalarni Uzbek atheists gruppasida e'lon qilib borsangiz, man tez orada qaytaman )) [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 05:18, 9 October 2013 (PDT)<br />
::Saytlar uchun rahmat. Ha, maqolalarni elon qilib boryapmiz :) [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 05:25, 9 October 2013 (PDT)<br />
::: Bir fikr tug'ildi agar iloji bo'lsa Quron suralari andozalarini o'zgartirish kiritsak, chunki uzislam.com saytidagi Quron tarjimasi ko'pincha qo'shimchalar bilan to'ldirilgan, ya'ni bir vaqtni o'zida sharx berilgan. Bu esa oyatni asl ma'nosini o'zgartirib yuboryapti, [[Quron va Yerning yassiligi]] ushbu maqolani yozayotganimda bunga yana bir bor amin bo'ldim. Chunki u yerda yerni to'shak kabi yoki gilam kabi yoyib qo'ydik degan oyatlarga " - " belgisi qo'yilib -qarorgoh, kenglik deb izohg berilgan, bu esa oyatni ma'nosini burib yuboryapti. U saytdagi Quron tarjimasi, oyatlarni zamonaviy ilm fanga moslashtirishga harakat qilinganligi bilan ajralib turibdi. Uni ustiga u sayt O'zbekiston musulmonlar idorasi tomonidan ro'yhatga olinmagan ko'rinadi. Taklif: uzislam.com dagi Quron tarjimasidan ko'ra [http://www.quran.uz/tarjima quran.uz] tarjimasini olsak va uni andozaga moslasak, ham legitimniy bo'lardi, ham tarjima hech qanday tarafga burilmasdan sof tarzda ko'rsatilar edi [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 07:57, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::: Uzislam.com tarjimasi konservativroq, faqat qavs ichida va "izoh:" dan keyin qöshimchalari bor, xolos. Nusxalaganda bu qöshimchalarni olmaymiz, shunda arabcha originaliga yaqin keladi. Quran.uz tarjimasiga esa xato aralashgan, masalan [[Arabic Terms#Dahaha|dahaha]] degan sözni qanday ögirishganiga etibor qiling: {{Quron|79|30}} va [http://www.quran.uz/tarjima/quran/79 quran.uz:79:30]. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 00:17, 10 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== [[Quron va Yerning yassiligi]] ==<br />
<br />
Bu maqolani [[Flat Earth and the Qur'an|inglizchadaka]] '''Yassi Yer va Quron''' deb nomlasak-chi? Hozirgi sarlavhadan xuddi Yer rostdan ham yassi, degan mano chiqmayaptimi? / English: Shouldn't we rename the article as '''Yassi Yer va Quron''' (Flat Earth and the Quran)? Doesn't current title - '''Quron va Yerning yassiligi''' (Quran and the Earth's flatness) - sounds like that the Earth ''is'' flat? [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 00:21, 10 October 2013 (PDT)</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=User_talk:Axmed&diff=98266User talk:Axmed2013-10-10T07:17:46Z<p>Shrimp: /* Hormang */</p>
<hr />
<div><s>hi, the page you made is a copy of [[Jacques_Cousteau_-_Conversion_a_l_Islam]]. I made that title a redirect to the existing page -> [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:10, 8 October 2013 (PDT)</s><br />
:Nevermind I restored the page to your version: [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:20, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Kusto - "Musulmon" ==<br />
<br />
<br />
Hi Axmed. From what I can gather, your title for this page is "Cousteau - Muslim". Could you please change the title to read "Jacques Cousteau - Conversion to Islam" in Uzbek, like the other translations? We like the tone, style and content of initial translations to be as close to the original articles as humanly possible. Thanks! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:02, 9 October 2013 (PDT)<br />
:We can move to "Jacques Cousteau - Islomni qabul qilishi"; or since many Uzbeks recognize the name as Jak Kusto better: "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi". I still don't like that title, shouldn't it be something like "rumours about conversion to Islam" than "conversion to Islam"? --[[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:14, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
::Hi Shrimp. Thanks for the translation. The reason why it's named like that is because articles like that are supposed to start off with the assumption that the claim is true. We then analyze them, thus reveal they were false rumors/hoaxes. I think if the article was called something like "Jacques Cousteau ''Converted'' to Islam", then it would be misleading. As it is, it's kind of a neutral title. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:20, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::Ok, I got it. You can move to "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" then. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:26, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::: Ok for "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 04:33, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::::Thanks guys! I've made the hub page for Uzbek now and will add it to the sidebar and add new Uzbek trans. to the front page so new people who come on the site can see it. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:38, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Hormang ==<br />
<br />
Yordam qölini chözganingizdan xursandman! Bazi foydali andozalar: <nowiki>{{Quron|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> va <nowiki>{{Quron-faqat-link|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> (uzislam'dagi Quron tarjimasiga link yasaydi). <nowiki>{{ingl}}</nowiki> andozasi {{ingl}} yasaydi. Darvoqe, bu yerda hadislar ham kerak bölyapti, özbekcha yaxshi hadis saytlari bormi? [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:54, 9 October 2013 (PDT)<br />
: Arzimaydi, lekin bu yordammas shaxsiy kurash ;) Andozalar uchun ham raxmat. Hadislar to'plamini man ham anchadan beri qidiraman, umumiy saytga to'planmagan o'zbek tilida, lekin quyidagi saytlarda bor : [http://www.hadislar.org/] , [http://islam.okis.ru/hadis.html] , [http://forum.islom.uz/smf/index.php?topic=25489.0] . Kstati yangi maqolalarni Uzbek atheists gruppasida e'lon qilib borsangiz, man tez orada qaytaman )) [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 05:18, 9 October 2013 (PDT)<br />
::Saytlar uchun rahmat. Ha, maqolalarni elon qilib boryapmiz :) [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 05:25, 9 October 2013 (PDT)<br />
::: Bir fikr tug'ildi agar iloji bo'lsa Quron suralari andozalarini o'zgartirish kiritsak, chunki uzislam.com saytidagi Quron tarjimasi ko'pincha qo'shimchalar bilan to'ldirilgan, ya'ni bir vaqtni o'zida sharx berilgan. Bu esa oyatni asl ma'nosini o'zgartirib yuboryapti, [[Quron va Yerning yassiligi]] ushbu maqolani yozayotganimda bunga yana bir bor amin bo'ldim. Chunki u yerda yerni to'shak kabi yoki gilam kabi yoyib qo'ydik degan oyatlarga " - " belgisi qo'yilib -qarorgoh, kenglik deb izohg berilgan, bu esa oyatni ma'nosini burib yuboryapti. U saytdagi Quron tarjimasi, oyatlarni zamonaviy ilm fanga moslashtirishga harakat qilinganligi bilan ajralib turibdi. Uni ustiga u sayt O'zbekiston musulmonlar idorasi tomonidan ro'yhatga olinmagan ko'rinadi. Taklif: uzislam.com dagi Quron tarjimasidan ko'ra [http://www.quran.uz/tarjima quran.uz] tarjimasini olsak va uni andozaga moslasak, ham legitimniy bo'lardi, ham tarjima hech qanday tarafga burilmasdan sof tarzda ko'rsatilar edi [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 07:57, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::: Uzislam.com tarjimasi konservativroq, faqat qavs ichida va "izoh:" dan keyin qöshimchalari bor, xolos. Nusxalaganda bu qöshimchalarni olmaymiz, shunda arabcha originaliga yaqin keladi. Quran.uz tarjimasiga esa xato aralashgan, masalan [[Arabic Terms#Dahaha|dahaha]] degan sözni qanday ögirishganiga etibor qiling: {{Quron|79|30}} va [http://www.quran.uz/tarjima/quran/79 quran.uz:79:30]. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 00:17, 10 October 2013 (PDT)</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=User_talk:Axmed&diff=98220User talk:Axmed2013-10-09T12:25:48Z<p>Shrimp: /* Hormang */</p>
<hr />
<div><s>hi, the page you made is a copy of [[Jacques_Cousteau_-_Conversion_a_l_Islam]]. I made that title a redirect to the existing page -> [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:10, 8 October 2013 (PDT)</s><br />
:Nevermind I restored the page to your version: [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:20, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Kusto - "Musulmon" ==<br />
<br />
<br />
Hi Axmed. From what I can gather, your title for this page is "Cousteau - Muslim". Could you please change the title to read "Jacques Cousteau - Conversion to Islam" in Uzbek, like the other translations? We like the tone, style and content of initial translations to be as close to the original articles as humanly possible. Thanks! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:02, 9 October 2013 (PDT)<br />
:We can move to "Jacques Cousteau - Islomni qabul qilishi"; or since many Uzbeks recognize the name as Jak Kusto better: "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi". I still don't like that title, shouldn't it be something like "rumours about conversion to Islam" than "conversion to Islam"? --[[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:14, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
::Hi Shrimp. Thanks for the translation. The reason why it's named like that is because articles like that are supposed to start off with the assumption that the claim is true. We then analyze them, thus reveal they were false rumors/hoaxes. I think if the article was called something like "Jacques Cousteau ''Converted'' to Islam", then it would be misleading. As it is, it's kind of a neutral title. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:20, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::Ok, I got it. You can move to "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" then. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:26, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::: Ok for "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 04:33, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::::Thanks guys! I've made the hub page for Uzbek now and will add it to the sidebar and add new Uzbek trans. to the front page so new people who come on the site can see it. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:38, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Hormang ==<br />
<br />
Yordam qölini chözganingizdan xursandman! Bazi foydali andozalar: <nowiki>{{Quron|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> va <nowiki>{{Quron-faqat-link|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> (uzislam'dagi Quron tarjimasiga link yasaydi). <nowiki>{{ingl}}</nowiki> andozasi {{ingl}} yasaydi. Darvoqe, bu yerda hadislar ham kerak bölyapti, özbekcha yaxshi hadis saytlari bormi? [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:54, 9 October 2013 (PDT)<br />
: Arzimaydi, lekin bu yordammas shaxsiy kurash ;) Andozalar uchun ham raxmat. Hadislar to'plamini man ham anchadan beri qidiraman, umumiy saytga to'planmagan o'zbek tilida, lekin quyidagi saytlarda bor : [http://www.hadislar.org/] , [http://islam.okis.ru/hadis.html] , [http://forum.islom.uz/smf/index.php?topic=25489.0] . Kstati yangi maqolalarni Uzbek atheists gruppasida e'lon qilib borsangiz, man tez orada qaytaman )) [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 05:18, 9 October 2013 (PDT)<br />
::Saytlar uchun rahmat. Ha, maqolalarni elon qilib boryapmiz :) [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 05:25, 9 October 2013 (PDT)</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Eng_janjalli_10_oyat&diff=98210Eng janjalli 10 oyat2013-10-09T12:07:28Z<p>Shrimp: /* 4. Asrandi bolaning xotiniga uylanish mumkin */</p>
<hr />
<div>Ushbu maqolada [[Quron]]dagi eng janjalli, bahsli 10 oyat keltirilgan. Bu sahifa faqat qisqa malumot berib, na Islom apologetlari, na tanqidchilari fikrlarini öz ichiga olgan. Har oyat ostida mavzuni batafsil yorituvchi maqolalarga ishoratlar berilgan.<br />
<br />
==10. "Uringlar"==<br />
Bu oyat itoat etmagan xotinlarni urishni buyuradi:<br />
{{Quote|{{Quron|4|34}}|Erkaklar xotinlari ustida rahbardurlar. Bunga sabab Alloh ularning birovlarini birovlaridan ortiq qilgani va erkaklar öz mol-mulklaridan sarf-xarajat qilganlaridir. Bas, ibodat-itoatli va erlari yöqligida Allohning hifzu himoyati bilan saqlovchi xotinlar - yaxshi xotinlardir. Xotinlaringizning itoatsizligidan qörqsangiz, avvalo ularga pand-nasihat qilinglar, söng ularni yotoqlarda tark qilingiz, söngra uringlar. Ammo sizlarga itoat qilsalar, ularga qarshi boshqa yöl axtarmanglar. Albatta, Alloh eng yuksak va buyuk bölgan zotdir.}}<br />
[[Image:Hands-cut.jpg|thumb|120px|right|{{Quron|5|38}} öğri qölini kesishni buyuradi.]]<br />
Qarang: [[Wife Beating in Islam|Islomda xotin urish]] {{ingl}}<br />
<br />
==9. "Qöllarini kesinglar"==<br />
Bu oyat öğrilarga vahshiy va tuzatib bölmas jazo berishni buyurib, ularni xulqi tuzalishi va jamiyatning foydali azosi bölish imkonidan mahrum etadi. Masalan, Terrence Barkley 16 yoshiga kirgan kuni avtomobil öğrilagani uchun hibsga olindi, biroq u keyinchalik jinoiy tödadan uzoqlashib, Markaziy Missouri Universitetiga jinoiy huquqni örganish uchun kirdi.<ref>[http://www.wibw.com/nationalnews/headlines/55032682.html Teen Offenders Find A Future In Missouri] - CNN, August 26, 2009</ref> Agar shariatga böysunib, Terrence'ning qöllarini kesishganida edi, bunday bölmas edi.<br />
{{Quote|{{Quron|5|38}}|Öğri erkakni ham, öğri ayolni ham qilmishlariga jazo bölsin uchun, Alloh tomonidan azob bölsin uchun qöllarini kesinglar! Alloh qudrat va hikmat egasidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|5|33}}|Albatta, Alloh va payğambariga qarshi urushadigan va yerda buzğunchlik qilish harakatida yuradigan kimsalarning jazosi - öldirilish yo dorga osilish, yoki oyoq-qöllari teskarisiga kesilishi, yoxud öz yerlaridan surgun qilinishlaridir. Bu jazo ular uchun bu dunyoda rasvolik - sharmandalik bölur. Oxiratda esa ular uchun uluğ azob bordir.}} <br />
<br />
Qarang: [[Amputation|Amputatsiya]] {{ingl}}. Boshqa islomiy jazolar: [[Punishments|Jazolar]] {{ingl}}<br />
<br />
==8. Tört xotin olish mumkin==<br />
Bu oyat erkakka törttagacha xotin olishga ruxsat beradi:<br />
{{Quote|{{Quron|4|3}}|Agar yetim qizlarga adolat qila olmaslikdan qörqsangiz, sizlar uchun nikohi halol bölgan ayollarga ikkita, uchta, törttadan uylanaveringlar. Endi agar adolat qila olmaslikdan qörqsangiz, bir ayolga yoki qöl ostingizdagi chöri bilan. Mana shu jabru zulmga ötib ketmasligingizga yaqinroq ishdir.}} <br />
Köpxotinlik zamonaviy dunyoning köp joylarida qabul qilinmaydi. Qarang: [[Polygamy|Köpxotinlik]] {{ingl}}<br />
<br />
==7. Voyaga yetmagan qizga uylanish mumkin==<br />
Nihoyatda janjalli bu oyatda voyaga yetmagan qizlar bilan yotishdan avval uch oy kutish kerakligi buyuriladi:<br />
{{Quote|{{Quron|65|4}}|Ayollaringiz orasidagi hayz körishdan umid uzganlari, agar sizlar shubhalansangizlar, bas, ularning iddalari uch oydir, yana hayz körmaganning ham uch oydir. Homiladorlarning muddatlari homilalarini qöyishlari. Kim Allohdan qörqsa uning ishini oson qilir.}} <br />
Qarang: [[Pedophilia in the Qur'an|Quronda pedofiliya]] {{ingl}}<br />
<br />
==6. Asirlar bilan jinsiy aloqa qilish mumkin==<br />
Bu oyat erkaklarga asir ayollar bilan jinsiy aloqa qilish mumkinligini aytadi:<br />
{{Quote|{{Quron|33|50}}|Ey payğambar, albatta Biz siz uchun haqqi-mahrlarini bergan juftlaringizni, Alloh sizga ölja qilib bergan qöl ostingizdagi chörilaringiz, siz bilan birga hijrat qilgan amakingizning qizlarini va ammalaringizning qizlarini, toğangizning qizlarini va xolalaringizning qizlarini yana mömina ayolni - agar u özini payğambarga hadya etsayu, payğambar uni öz nikohiga olishni istasa halol qildik. Möminlar uchun emas, xolis siz uchundir. Biz juftlari va qöl ostilaridagi chörilari haqida farz qilgan hukmlarimiz esa aniq malumdir. Toki sizga tanglik bölmasligi uchun. Alloh mağfiratli va mehribon bölgan zotdir.}} <br />
Qarang: [[Rape in Islam|Islomda nomusga tegish]] {{ingl}}<br />
[[Image:Ape-face.jpg|left|120px|thumb|{{Quron|2|65}} shabbatni buzgan yahudiylar maymunlarga aylantirilgani haqida aytadi.]]<br />
<br />
==5. "Maymunlarga aylaningiz"==<br />
[[w:Sabbath|Shabbatni]] buzganlar maymunlarga aylantirilgan:<br />
{{Quote|{{Quron|2|65}}|Orangizdan shanba kunida haddan oshgan kimsalarni bildingiz. Bas, Biz ularga: "Badbaxt maymunlarga aylaningiz," dedik.}}<br />
Qarang: [[Islamic Antisemitism|Islomiy antisemitizm]] {{ingl}}<br />
<br />
==4. Asrandi bolaning xotiniga uylanish mumkin==<br />
Muhammad asrandi öğlining xotini Zaynabga uylangan. Bu oyat bunga ruxsat beradi:<br />
{{Quote|{{Quron|33|4}}|Alloh biron kishining ichida ikki yurak qilgan emasdir, sizlar zihor qiladigan xotinlaringizni ham sizlarga ona qilgan emas va asrandi bolalaringizni öz bolalaringiz qilgan emasdir. Bu sizlarning oğizlaringizdagi sözingizdir. Yolğiz Alloh haqiqatni aytur va Uning Özi hidoyat qilur.}}<br />
Qarang: [[Concerns with Islam: Adoption|Islomiy xavotir: Bola asrab olish]] {{ingl}}<br />
[[Image:In Islam 1 man equals 2 women.jpg|thumb|150px|right|{{Quron|2|282}} va {{Quron-faqat-link|4|11}} guvohlik va meros masalalarida ayolning qiymati erkak qiymatining atigi yarmiga teng deydi.]]<br />
<br />
==3. Ayol guvohligi erkak guvohligi yarmiga teng==<br />
Bu oyat bir erkak guvohligi ikki ayol guvohligiga teng deydi:<br />
{{Quote|{{Quron|2|282}}|Ey möminlar, bir-birlaringiz bilan qarz muomalasini qilsangiz, yozib qöyinglar! Oralaringizda bir kotib adolat bilan yozsin! Hech bir kotib Alloh bildirgan yozishdan bosh tortmasin, albatta yozsin! Zimmasida qarzi bölgan kishi yozdirsin - Parvardigori bölmish Allohdan qörqsin va u qarzdan biron narsa kamaytirib yozmasin! Agar zimmasida qarzi bölgan kishi aqlsiz yo ojiz bölsa, yoki yozdirishga qodir bölmasa, uning homiy vakili adolat bilan yozdirsin! Va sizlar rozi böladigan ''guvohlardan ikki erkak kishini, agar ikki erkak topilmasa, bir erkak va ikki ayolni'' - biri unutib adashsa, yana biri unga eslatadi - guvoh qilinglar! Guvohlar chaqirilganda bosh tortmasinlar! Xoh katta, xoh kichik qarz bölsin, muddati kelgunicha yozib qöyishdan erinmanglar. Mana shu Alloh nazdida adolatliroq, guvohlik uchun töğriroq va shak-shubha qilmaslikka yaqinroq bölgan. Lekin agar oralaringizda yurgizib turgan naqd savdo bölsa, uni yozmasangiz-da, sizlar uchun gunoh yöqdir. Va bir-biringiz bilan savdo qilganda guvoh keltiring! Va na kotib, na guvohga zarar yetmasin. Agar shunday qilsangiz, bu Allohga itoatsizligingizdir. Allohdan qörqingiz! Alloh sizlarga bildiradi. Alloh hamma narsani bilguvchidir.}} <br />
Qarang: [[Women are Deficient in Intelligence|Ayollar aqli]] {{ingl}}<br />
<br />
==2. Ayolga erkak oladigan merosning yarmiga teng ulush tegadi==<br />
Bu oyat ayolga tegadigan meros erkak oladigan meros ulushidan ikka marta kam bölishi kerakligini aytadi:<br />
{{Quote|{{Quron|4|11}}|Alloh farzandlaringizga haqida bir öğil uchun ikki qiz ulushi barobarida meros berishni amr qilur. Agar merosxörlar ikkidan ortiq ayol bölsa, ularga er qoldirgan narsaning uchdan ikkisi, agar yakka qiz bölsa, unga yarmi tegur. Agar marhumning farzandi bölsa, ota-onasining har biriga qoldirgan merosidan oltidan biri tegur. Endi agar farzand bölmay, faqat ota-onasi bölsa, u holda onasiga uchdan bir tegur. Agar uning aka-ukalari bölsa, onasiga oltidan bir tegur, marhum qilgan vasiyat va uning qarzlari ado etilganidan keyin bölur. Ota-onalaringiz va farzandlaringizning qaysi birlari siz uchun foydasi teguvchiroq ekanini bilmaysizlar. Alloh tomonidan qatiy farz qilib qöyildi. Albatta Alloh bilim va hikmat egasi bölgan zotdir.}} <br />
[[Image:Crusades27.jpg|left|120px|thumb|{{Quron|9|29}} kabi oyatlar islomiy qöporuvchilikni dastaklaydi.]]<br />
<br />
==1. "Jang qilingiz!"==<br />
Bu oyat musulmonlarga islomga etiqod qilmaydiganlar bilan jang qilishni buyuradi:<br />
{{Quote|{{Quron|9|29}}|Allohga va oxirat kuniga ishonmaydigan, Alloh va Uning payğambari harom degan narsani harom deb bilmaydigan, Haq diniga etiqod qilmaydigan axli kitoblardan iborat bölgan kimsalarga qarshi to ular xorlangan hollarida öz qöllari bilan soliqni tölamagunlaricha, jang qilingiz!}}<br />
Shuningdek "Qilich oyati" ham bor:<br />
{{Quote|{{Quron|9|5}}|Bas, qachon urush harom qilingan oylar chiqsa, mushriklarni topgan joyingizda öldiringiz, olingiz, qamal qilingiz va barcha yöllarda ularni kuzatib turingiz! Endi agar tavba qilsalar va namozni tökis ado qilishib, zakotni bersalar, ularning yöllarini tösmangiz! Albatta, Alloh mağfiratli, mehribondir.}}<br />
Bu ikki oyat boshqa, tinchlikparvar 122 oyatni [[Bekor qilingan oyatlar|bekor qilgan]].<ref>Ibn Xuzaymaning ''An-Nasih val-Mansuh'' kitobida yozilishicha, Qilich oyati (9:5) 113 oyatni, Jang oyati (9:29) esa 9 oyatni bekor qilgan.</ref><br />
<br />
Qarang: [[Terrorism|Terrorizm]] {{ingl}}<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[Top 10 Controversial Verses in the Qur'an|inglizcha]], [[10 Versets les plus polémiques du Coran|fransuzcha]]}}<br />
<br />
==Manbalar==<br />
{{reflist}}<br />
<br />
[[ru:Десять самых спорных аятов]]<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Template:Translation-links-uzbek&diff=98208Template:Translation-links-uzbek2013-10-09T12:06:12Z<p>Shrimp: </p>
<hr />
<div>'''Tarjimalar'''<br />
<br />
* ''Bu sahifa shuningdek bu tillarda ham mavjud: {{{1}}}. Boshqa tillar uchun chapdagi panelga qarang.''<noinclude><br />
<nowiki>{{Translation-links-uzbek|}}</nowiki><br />
[[Category:Uzbek Templates]]</noinclude></div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Template:Translation-links-uzbek&diff=98206Template:Translation-links-uzbek2013-10-09T12:05:06Z<p>Shrimp: </p>
<hr />
<div>'''Tarjimalar'''<br />
<br />
* ''Bu sahifa shuningdek bu tillarda ham mavjud: {{{1}}}. Boshqa tillar uchun chapdagi panelga qarang.''<noinclude><br />
<nowiki>{{Translation-links-uzbek|}}</nowiki><br />
<noinclude>[[Category:Uzbek Templates]]</noinclude></div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Eng_janjalli_10_oyat&diff=98204Eng janjalli 10 oyat2013-10-09T12:03:10Z<p>Shrimp: /* Qarang */</p>
<hr />
<div>Ushbu maqolada [[Quron]]dagi eng janjalli, bahsli 10 oyat keltirilgan. Bu sahifa faqat qisqa malumot berib, na Islom apologetlari, na tanqidchilari fikrlarini öz ichiga olgan. Har oyat ostida mavzuni batafsil yorituvchi maqolalarga ishoratlar berilgan.<br />
<br />
==10. "Uringlar"==<br />
Bu oyat itoat etmagan xotinlarni urishni buyuradi:<br />
{{Quote|{{Quron|4|34}}|Erkaklar xotinlari ustida rahbardurlar. Bunga sabab Alloh ularning birovlarini birovlaridan ortiq qilgani va erkaklar öz mol-mulklaridan sarf-xarajat qilganlaridir. Bas, ibodat-itoatli va erlari yöqligida Allohning hifzu himoyati bilan saqlovchi xotinlar - yaxshi xotinlardir. Xotinlaringizning itoatsizligidan qörqsangiz, avvalo ularga pand-nasihat qilinglar, söng ularni yotoqlarda tark qilingiz, söngra uringlar. Ammo sizlarga itoat qilsalar, ularga qarshi boshqa yöl axtarmanglar. Albatta, Alloh eng yuksak va buyuk bölgan zotdir.}}<br />
[[Image:Hands-cut.jpg|thumb|120px|right|{{Quron|5|38}} öğri qölini kesishni buyuradi.]]<br />
Qarang: [[Wife Beating in Islam|Islomda xotin urish]] {{ingl}}<br />
<br />
==9. "Qöllarini kesinglar"==<br />
Bu oyat öğrilarga vahshiy va tuzatib bölmas jazo berishni buyurib, ularni xulqi tuzalishi va jamiyatning foydali azosi bölish imkonidan mahrum etadi. Masalan, Terrence Barkley 16 yoshiga kirgan kuni avtomobil öğrilagani uchun hibsga olindi, biroq u keyinchalik jinoiy tödadan uzoqlashib, Markaziy Missouri Universitetiga jinoiy huquqni örganish uchun kirdi.<ref>[http://www.wibw.com/nationalnews/headlines/55032682.html Teen Offenders Find A Future In Missouri] - CNN, August 26, 2009</ref> Agar shariatga böysunib, Terrence'ning qöllarini kesishganida edi, bunday bölmas edi.<br />
{{Quote|{{Quron|5|38}}|Öğri erkakni ham, öğri ayolni ham qilmishlariga jazo bölsin uchun, Alloh tomonidan azob bölsin uchun qöllarini kesinglar! Alloh qudrat va hikmat egasidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|5|33}}|Albatta, Alloh va payğambariga qarshi urushadigan va yerda buzğunchlik qilish harakatida yuradigan kimsalarning jazosi - öldirilish yo dorga osilish, yoki oyoq-qöllari teskarisiga kesilishi, yoxud öz yerlaridan surgun qilinishlaridir. Bu jazo ular uchun bu dunyoda rasvolik - sharmandalik bölur. Oxiratda esa ular uchun uluğ azob bordir.}} <br />
<br />
Qarang: [[Amputation|Amputatsiya]] {{ingl}}. Boshqa islomiy jazolar: [[Punishments|Jazolar]] {{ingl}}<br />
<br />
==8. Tört xotin olish mumkin==<br />
Bu oyat erkakka törttagacha xotin olishga ruxsat beradi:<br />
{{Quote|{{Quron|4|3}}|Agar yetim qizlarga adolat qila olmaslikdan qörqsangiz, sizlar uchun nikohi halol bölgan ayollarga ikkita, uchta, törttadan uylanaveringlar. Endi agar adolat qila olmaslikdan qörqsangiz, bir ayolga yoki qöl ostingizdagi chöri bilan. Mana shu jabru zulmga ötib ketmasligingizga yaqinroq ishdir.}} <br />
Köpxotinlik zamonaviy dunyoning köp joylarida qabul qilinmaydi. Qarang: [[Polygamy|Köpxotinlik]] {{ingl}}<br />
<br />
==7. Voyaga yetmagan qizga uylanish mumkin==<br />
Nihoyatda janjalli bu oyatda voyaga yetmagan qizlar bilan yotishdan avval uch oy kutish kerakligi buyuriladi:<br />
{{Quote|{{Quron|65|4}}|Ayollaringiz orasidagi hayz körishdan umid uzganlari, agar sizlar shubhalansangizlar, bas, ularning iddalari uch oydir, yana hayz körmaganning ham uch oydir. Homiladorlarning muddatlari homilalarini qöyishlari. Kim Allohdan qörqsa uning ishini oson qilir.}} <br />
Qarang: [[Pedophilia in the Qur'an|Quronda pedofiliya]] {{ingl}}<br />
<br />
==6. Asirlar bilan jinsiy aloqa qilish mumkin==<br />
Bu oyat erkaklarga asir ayollar bilan jinsiy aloqa qilish mumkinligini aytadi:<br />
{{Quote|{{Quron|33|50}}|Ey payğambar, albatta Biz siz uchun haqqi-mahrlarini bergan juftlaringizni, Alloh sizga ölja qilib bergan qöl ostingizdagi chörilaringiz, siz bilan birga hijrat qilgan amakingizning qizlarini va ammalaringizning qizlarini, toğangizning qizlarini va xolalaringizning qizlarini yana mömina ayolni - agar u özini payğambarga hadya etsayu, payğambar uni öz nikohiga olishni istasa halol qildik. Möminlar uchun emas, xolis siz uchundir. Biz juftlari va qöl ostilaridagi chörilari haqida farz qilgan hukmlarimiz esa aniq malumdir. Toki sizga tanglik bölmasligi uchun. Alloh mağfiratli va mehribon bölgan zotdir.}} <br />
Qarang: [[Rape in Islam|Islomda nomusga tegish]] {{ingl}}<br />
[[Image:Ape-face.jpg|left|120px|thumb|{{Quron|2|65}} shabbatni buzgan yahudiylar maymunlarga aylantirilgani haqida aytadi.]]<br />
<br />
==5. "Maymunlarga aylaningiz"==<br />
[[w:Sabbath|Shabbatni]] buzganlar maymunlarga aylantirilgan:<br />
{{Quote|{{Quron|2|65}}|Orangizdan shanba kunida haddan oshgan kimsalarni bildingiz. Bas, Biz ularga: "Badbaxt maymunlarga aylaningiz," dedik.}}<br />
Qarang: [[Islamic Antisemitism|Islomiy antisemitizm]] {{ingl}}<br />
<br />
==4. Asrandi bolaning xotiniga uylanish mumkin==<br />
Muhammad asrandi öğlining xotini Zaynabga uylangan. Bu oyat bunga ruxsat beradi:<br />
{{Quote|{{Quron|33|4}}|Alloh biron kishining ichida ikki yurak qilgan emasdir, sizlar zihor qiladigan xotinlaringizni ham sizlarga ona qilgan emas va asrandi bolalaringizni öz bolalaringiz qilgan emasdir. Bu sizlarning oğizlaringizdagi sözingizdir. Yolğiz Alloh haqiqatni aytur va Uning Özi hidoyat qilur.}}<br />
Qarang: [[Concerns with Islam: Adoption|Islomiy xavotir: Bola asrab olish]] {{ingl}}<br />
[[Image:In Islam 1 man equals 2 women.jpg|thumb|150px|right|{{Quron|2|282}} va {{Quron|4|11}} guvohlik va meros masalalarida ayolning qiymati erkak qiymatining atigi yarmiga teng deydi.]]<br />
<br />
==3. Ayol guvohligi erkak guvohligi yarmiga teng==<br />
Bu oyat bir erkak guvohligi ikki ayol guvohligiga teng deydi:<br />
{{Quote|{{Quron|2|282}}|Ey möminlar, bir-birlaringiz bilan qarz muomalasini qilsangiz, yozib qöyinglar! Oralaringizda bir kotib adolat bilan yozsin! Hech bir kotib Alloh bildirgan yozishdan bosh tortmasin, albatta yozsin! Zimmasida qarzi bölgan kishi yozdirsin - Parvardigori bölmish Allohdan qörqsin va u qarzdan biron narsa kamaytirib yozmasin! Agar zimmasida qarzi bölgan kishi aqlsiz yo ojiz bölsa, yoki yozdirishga qodir bölmasa, uning homiy vakili adolat bilan yozdirsin! Va sizlar rozi böladigan ''guvohlardan ikki erkak kishini, agar ikki erkak topilmasa, bir erkak va ikki ayolni'' - biri unutib adashsa, yana biri unga eslatadi - guvoh qilinglar! Guvohlar chaqirilganda bosh tortmasinlar! Xoh katta, xoh kichik qarz bölsin, muddati kelgunicha yozib qöyishdan erinmanglar. Mana shu Alloh nazdida adolatliroq, guvohlik uchun töğriroq va shak-shubha qilmaslikka yaqinroq bölgan. Lekin agar oralaringizda yurgizib turgan naqd savdo bölsa, uni yozmasangiz-da, sizlar uchun gunoh yöqdir. Va bir-biringiz bilan savdo qilganda guvoh keltiring! Va na kotib, na guvohga zarar yetmasin. Agar shunday qilsangiz, bu Allohga itoatsizligingizdir. Allohdan qörqingiz! Alloh sizlarga bildiradi. Alloh hamma narsani bilguvchidir.}} <br />
Qarang: [[Women are Deficient in Intelligence|Ayollar aqli]] {{ingl}}<br />
<br />
==2. Ayolga erkak oladigan merosning yarmiga teng ulush tegadi==<br />
Bu oyat ayolga tegadigan meros erkak oladigan meros ulushidan ikka marta kam bölishi kerakligini aytadi:<br />
{{Quote|{{Quron|4|11}}|Alloh farzandlaringizga haqida bir öğil uchun ikki qiz ulushi barobarida meros berishni amr qilur. Agar merosxörlar ikkidan ortiq ayol bölsa, ularga er qoldirgan narsaning uchdan ikkisi, agar yakka qiz bölsa, unga yarmi tegur. Agar marhumning farzandi bölsa, ota-onasining har biriga qoldirgan merosidan oltidan biri tegur. Endi agar farzand bölmay, faqat ota-onasi bölsa, u holda onasiga uchdan bir tegur. Agar uning aka-ukalari bölsa, onasiga oltidan bir tegur, marhum qilgan vasiyat va uning qarzlari ado etilganidan keyin bölur. Ota-onalaringiz va farzandlaringizning qaysi birlari siz uchun foydasi teguvchiroq ekanini bilmaysizlar. Alloh tomonidan qatiy farz qilib qöyildi. Albatta Alloh bilim va hikmat egasi bölgan zotdir.}} <br />
[[Image:Crusades27.jpg|left|120px|thumb|{{Quron|9|29}} kabi oyatlar islomiy qöporuvchilikni dastaklaydi.]]<br />
<br />
==1. "Jang qilingiz!"==<br />
Bu oyat musulmonlarga islomga etiqod qilmaydiganlar bilan jang qilishni buyuradi:<br />
{{Quote|{{Quron|9|29}}|Allohga va oxirat kuniga ishonmaydigan, Alloh va Uning payğambari harom degan narsani harom deb bilmaydigan, Haq diniga etiqod qilmaydigan axli kitoblardan iborat bölgan kimsalarga qarshi to ular xorlangan hollarida öz qöllari bilan soliqni tölamagunlaricha, jang qilingiz!}}<br />
Shuningdek "Qilich oyati" ham bor:<br />
{{Quote|{{Quron|9|5}}|Bas, qachon urush harom qilingan oylar chiqsa, mushriklarni topgan joyingizda öldiringiz, olingiz, qamal qilingiz va barcha yöllarda ularni kuzatib turingiz! Endi agar tavba qilsalar va namozni tökis ado qilishib, zakotni bersalar, ularning yöllarini tösmangiz! Albatta, Alloh mağfiratli, mehribondir.}}<br />
Bu ikki oyat boshqa, tinchlikparvar 122 oyatni [[Bekor qilingan oyatlar|bekor qilgan]].<ref>Ibn Xuzaymaning ''An-Nasih val-Mansuh'' kitobida yozilishicha, Qilich oyati (9:5) 113 oyatni, Jang oyati (9:29) esa 9 oyatni bekor qilgan.</ref><br />
<br />
Qarang: [[Terrorism|Terrorizm]] {{ingl}}<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[Top 10 Controversial Verses in the Qur'an|inglizcha]], [[10 Versets les plus polémiques du Coran|fransuzcha]]}}<br />
<br />
==Manbalar==<br />
{{reflist}}<br />
<br />
[[ru:Десять самых спорных аятов]]<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Jak_Kusto_-_Islomni_qabul_qilishi&diff=98203Jak Kusto - Islomni qabul qilishi2013-10-09T12:01:37Z<p>Shrimp: /* Qarang */</p>
<hr />
<div>[[File:Cousteau.jpg|right|thumb|<center>Jacques-Yves Cousteau</center>]]<br />
'''Jacques-Yves Cousteau''' (talaffuzi: '''Jak-Iv Kusto'''; 11-iyun 1910 – 25-iyun 1997), fransuz harbiy dengiz zobiti, ekspeditsiyachi, ekolog, rejissor, ixtirochi, ilmiy olim, fotograf, avtor va izlanuvchi, asosan dengiz va boshqa barcha suv havzalarini örganishga köp yillar bağishlagan. U suv ostida harakatlanish imkonini beruvchi avtonom skafandrni yaratuvchilaridan biridir,<ref>{{cite web|url= http://en.wikipedia.org/wiki/Scuba_set|title= Scuba set|publisher= Wikipedia|author= |date= accessed October 8, 2013|archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FScuba_set&date=2013-10-09|deadurl=no}}</ref> bundan tashqari u Fransiya Fanlar Akademiyasining azosi bölgan, uning eng ommabop ismi Qömondon yoki kapitan Kusto edi <ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Jacques_Cousteau Jacques Cousteau] - Wikipedia, lu le 8 mai 2012</ref>.<br />
<br />
== Musulmonlarning takidi ==<br />
<br />
Köpchilik musulmonlarning aytishicha u [[Qur'on]]da keltirilgan [[Islom]]iy [[Islam and Miracles|möjiza]] guvohi bölgandan söng özini musulmon deb elon qilgan. Unga köra "har xil tuzlanish darajasiga ega bölgan suvlar örtasidagi körinmas chegara tufayli bir biri bilan aralashib ketmaydilar". Mana bu haqda qanday hikoya qilinadi: <br />
<br />
{{Quote||1962 yili, - deb hikoya qiladi Kusto, – olmon olimlari Bob al-Mandeb bo‘g‘ozida Qizil dengiz va Hind okeani suvlari bir-biriga qo‘shilmasligini aniqlagan edi. Biz ham Atlantika okeani va O‘rtayer dengizi suvlarida sinov o‘tkazishga qaror qildik. Oldin O‘rtayer dengizining sho‘rligi, zichligi va o‘ziga xos jihatlarini o‘rgandik. Xuddi shunday tadqiqot Atlantika okeanida ham o‘tkazildi. Bu ikki suv massasi Jabaltariq (Gibraltar) bo‘g‘ozida ming yillardan beri to‘qnashadi, mantiqan olib qaraganda, ulkan suv massalari bir-biriga qo‘shilib ketishi, hech bo‘lmaganda ularning sho‘rligi va zichligi o‘xshash bo‘lishi kerak edi. Biroq ular bir-biriga juda yaqin kelgan joylarda ham o‘ziga xoslik butunlay saqlangan. Boshqa so‘z bilan aytganda, suv massalarini qandaydir ko‘rinmas parda ajratib turardi. Bu mo‘jiza haqida professor Moris Byukalga so‘zlab berdim. U esa bu hech qanday hayron qolarli voqea emasligi, suvlarning qo‘shilmasligi to‘g‘risida Islomning Muqaddas Kitobi – Qur’oni karimda 1400 yil oldin odamzodga ma’lum qilinganini aytdi. Bu men uchun xuddi tip-tiniq osmonda birdan momaqaldiroq gumburlaganday edi. Qur’oni karim tarjimalarini varaqlab ko‘rgach: “Qasam ichaman, bu Muqaddas Kitob, zamonaviy ilm 1400 yilga orqada qolayotgan ushbu Qur’on inson so‘zlari bo‘lishi mumkin emas! Bu Yaratganning Kalomidir!”, deb hayqirib yubordim. Shundan so‘ng Islomni qabul qildim va kundan-kunga bu dinning haqqoniyati, adolatparvarligi, qulayligi va foydalarini sezdim. Ko‘zlarimga haqiqatni ochiq-oydin ko‘rsatgani uchun Allohga beadad shukrlar aytaman.<ref>{{cite web|url= http://oriftolib.uz/uzb/jurnalistika-2/maqolalar/mashhurlar-hayoti/376-dunyoni-qaytadan-kashf-etgan-olim.html|title= Dunyoni qaytadan kashf etgan olim|publisher= Orif Tolib|author= Mashhurlar hayoti|date= April 20, 2013|archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Foriftolib.uz%2Fuzb%2Fjurnalistika-2%2Fmaqolalar%2Fmashhurlar-hayoti%2F376-dunyoni-qaytadan-kashf-etgan-olim.html&date=2013-10-09|deadurl=no}}</ref>}} <br />
<br />
Musulmonlarning fikriga köra Kusto Qur'onning 25-surasi Al-Furqonning 53-oyatida keltirilgan «U ikki dengizni bir-birlari bilan uchrashadigan qilib (yonma-yon) oqizib qöydi. (Ammo) u ikkisining örtasida bir tösiq bölib, ular (ösha tösiqdan) oshib ötmaslar» jumlaga tan berib Qur'onni ilohiy kitob deb tan olib, özini Islomni qabul qilganini elon qilgan.<ref>Waleed el-Shobaki - [{{Reference archive|1=http://truthprevailed.wordpress.com/2012/01/07/the-quran-that-grants-a-higher-awareness-of-the-natural-world/|2=2012-07-18}} Qur’an’s confirmation of an amazing undersea discovery] - TruthPrevailed.wordpress.com, January 7, 2012</ref><br />
<br />
== Tahlil ==<br />
<br />
=== Kusto Jamiyati ===<br />
<br />
Kusto Jamiyatiga (asl nomlanishi "Kusto Fondi" 1992-yilgacha) Jak Iv Kustoning özi tomonidan asos solingan bölib, u hozirda Kustoning ikkinchi rafiqasi Fransin Kusto tomonidan boshqarilib kelinmoqda.<ref>[{{Reference archive|1=http://fr.wikipedia.org/wiki/Équipe_Cousteau|2=2012-07-18}} Équipe Cousteau] - Wikipedia (Français), lu le 17 juillet 2012</ref> <br />
<br />
Ushbu xatda (1991-yil) ösha davrda Kusto Jamiyatida Missiya boshliği lavozimida ishlayotgan Didie Serso, sovuqlik bilan Kustoni Islomni qabul qilmaganligi haqida xabar beradi. Eslatib ötamiz ushbu xat Kusto Fondining rasmiy deklaratsiyasi bölib, unga qarama-qarshi rasmiy hujjatlar elon qilinmagan.<br />
<br />
{{quote||[[File:Cousteau.gif|thumb|right]]<br />
Janob Sharl TUKER<br />
<br />
11A Pennashi yöli<br />
<br />
69230 ST GENIS LAVAL<br />
<br />
FC/DC<br />
<br />
Parij, 2 noyabr 1991<br />
<br />
Janob,<br />
<br />
Biz sizni xatingizni oldik va sizga bizning faoliyatimizga bölgan qiziqishingiz uchun öz minnatdorchiligimizni bildiramiz. Sizga shuni aniqlashtirib ötamizki Qömondon Kusto Musulmonchilikni qabul qilmadilar va bu mish-mishlar esa hech qanday asossiz tarqatilgan. <br />
<br />
Chin Yurakdan,<br />
<br />
Didie Serso<br />
Missiya boshliği<BR>}}<br />
<br />
=== Kusto oilasi ===<br />
<br />
Forbes magazini 18-may 2004-yilda xabar berishicha musulmon dunyosida tarqatilayotgan mish-mishlar Kusto oilasi tomonidan rasmiy ravishda rad etilgan. <br />
<br />
{{Quote||Jak Kusto yillar davomida birinchi suv ostiga sayohatlari bilan, avtonom skafandr ixtirosi va dengiz ekologiyasini himoyachisi sifatida butun dunyoga mashhur ommaviy qahramon edi. Uning suv osti haqidagi hujjatli filmlari hatto televizor paydo bölishidan ham oldinroq körilgan edi. '''Bugun musulmon dunyosida uni ölimidan oldin Islom dinini qabul qilganligi töğrisida mish-mishlar hanuz tarqalmoqda, Kustoning öz oilasi esa bunday axborotlarga özining qatiy raddiyalarini bildirgan. ''' Uning mashhurligi kommunist bloklari uzra ayniqsa keng ommalashgan, chunki Sovet Ittifoqi va Xitoyda uning hujjatli filmlari köp bora namoyish qilingan edi. Sönggi bor uning Kaspiy dengizga sayohati davomida "köp sonli olomon "Alikon"ni (kema) körish uchun sohillarga bir necha bor oshiqdilar" deydi Fransin.<ref>Melik Kaylan - [{{Reference archive|1=http://www.forbes.com/2004/05/18/cx_mk_0518feat.html|2=2012-06-23}} Cousteau Comeback] - Forbes, May 18, 2004</ref>}}<br />
<br />
=== Kustoning sözlaridan ===<br />
<br />
Quyidagi yozuvlar Internetda keng tarqalgan bölib, unga köra Kusto har xil okeanlar suvini aralashmasligi hodisasini örgangandan söng, bu haqda Qur'onda "nimadir" deyilganini hisobga olib Islomni qabul qilgan. <br />
<br />
{{Quote||1962 yili, - deb hikoya qiladi Kusto, – olmon olimlari Bob al-Mandeb bo‘g‘ozida Qizil dengiz va Hind okeani suvlari bir-biriga qo‘shilmasligini aniqlagan edi. Biz ham Atlantika okeani va O‘rtayer dengizi suvlarida sinov o‘tkazishga qaror qildik. Oldin O‘rtayer dengizining sho‘rligi, zichligi va o‘ziga xos jihatlarini o‘rgandik. Xuddi shunday tadqiqot Atlantika okeanida ham o‘tkazildi. Bu ikki suv massasi Jabaltariq (Gibraltar) bo‘g‘ozida ming yillardan beri to‘qnashadi, mantiqan olib qaraganda, ulkan suv massalari bir-biriga qo‘shilib ketishi, hech bo‘lmaganda ularning sho‘rligi va zichligi o‘xshash bo‘lishi kerak edi. Biroq ular bir-biriga juda yaqin kelgan joylarda ham o‘ziga xoslik butunlay saqlangan. Boshqa so‘z bilan aytganda, suv massalarini qandaydir ko‘rinmas parda ajratib turardi. Bu mo‘‘jiza haqida professor Moris Byukalga so‘zlab berdim. U esa bu hech qanday hayron qolarli voqea emasligi, suvlarning qo‘shilmasligi to‘g‘risida Islomning Muqaddas Kitobi Qur’onda ma’lum qilinganini aytdi. Haqiqatdan ham bu holat Qur'onda ochiq oydin bayon qilingan eka, shundan so'ng men Qur'oni Karimni "Alloh so'zlari" ekanligiga ishondim va Islomni tanladim, haqiqiy dinni. Islomdagi iymon menga o'g'limni o'limi kabi og'ir damlarni o'tkazishda menga kuch ato etdi.}}<br />
<br />
Bu jumlalar turk kitoblari bölmish "Mana nima uchun ular musulmon böldilar" (''The Reasons Why They Become Muslims'') degan kitoblar seriyasidan olingan bölib, bu kitoblar Islomiy tahririyat bölmish ''Waqf Ikhlas Publications'' tomonidan nashr qilingandir va hech qanday ishonchli manbalarga ega emas.<br />
<br />
=== Kustoning dafn marosimi ===<br />
<br />
Jak Iv Kusto 25-iyun 1997-yilda yurak xuruji oqibatida Parijda 87 yoshida vafot etdi. Uning dafn marosimi Islomiy bölmadi, aksincha u Nasroniylikning Katolik-Roman urf-odatlariga köra dafn qilinadi. Kusto özining oilasinig odatiy qabristoni bölmish Fransiyadagi Sen Andre de Kubzakka dafn qilinadi.<ref>[http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=9889 Jacques-Yves Cousteau] - FindAGrave.com, Memorial No. 9889, 7 juin 2000</ref><ref>{{cite web|url= http://www.landrucimetieres.fr/spip/spip.php?article188|title= SAINT-ANDRÉ-DE-CUBZAC (33) : cimetière|publisher= Cimetières de France et d'ailleurs|author= Philippe Landru|date= 6 février 2008|archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.landrucimetieres.fr%2Fspip%2Fspip.php%3Farticle188&date=2013-10-09|deadurl=no}}</ref> <br />
<br />
Sen Andre de Kubzak shahri Kusto uchun motam marosimi uyushtirib, uning nomiga Qömondon Kusto köchasi tashkil qilinadi, ushbu köcha Kustoning tuğilib ösgan uyiga olib boruvchi bölib, uning bolalik yillari ötgan uyi oldiga maxsus yodgorlik örnatiladi.<br />
<br />
== Xulosa ==<br />
<br />
Kustoning Islomni qabul qilganligi haqidagi yagona axborot Islom tarğibot va tashviqoti bilan shuğullanuvchi tahririyat tomonidan keltirilgan bölib, u hech qanday xolis va betaraf manbalar tomonidan tasdiqlanmagan. <br />
<br />
Kustoning özi tomonidan tashkil qilingan Kusto Jamiyati bu mish-mishlarning hech qanday asos yöqligini shaxsan tasdiqlab bergan, eslatib ötamiz bu tasdiq jamiyat tomonidan rasmiy ochiq xat tarzida elon qilingan va bu elon qilinish paytida Jak Kusto nafaqat tirik bölgan, balki ösha jamiyatning boshqaruvchisi bölgan. Shunday ekan bu rasmiy xat Kusto tomonidan elon qilinmagan bölsada, xat elon qilinmasidan oldin Kustoning etiboriga havola etilgan. Xat elon qilingandan söng ham Kusto bunga hech qanday raddiya bermagan. <br />
<br />
Kustoning oilasi hurmat bilan bu iğvolarni bir necha bor rad qildi; bundan tashqari u Xristian cherkoviga tegishli bölgan qabristonga Katolik-Roman urf-odatlari bilan dafn etilgan. Ölimidan oldin Kusto özini Islomga kirganligi haqida hech qanday deklaratsiya yoki axborotlarni bildirmagan, bunga ishora qiluvchi hech qanday hatti-harakatlarni ham qilmagan.<br />
<br />
==Qarang==<br />
<br />
'''Ingliz tilida '''<br />
<br />
* [[Converts to Islam]]<br />
* [[Notable Former Muslims]]<br />
{{Hub4|Lying|lying}}<br />
{{Hub4|Fake Conversions|Fake Conversions}}<br />
{{Translation-links-uzbek|[[Jacques Cousteau (Conversion to Islam)|inglizcha]], [[Jacques Cousteau (Conversion à l Islam)|fransuzcha]]}}<br />
<br />
==Manbalar==<br />
{{reflist}}<br />
<br />
<!--<br />
[[Category:Non-Muslims]]<br />
[[Category:Fake Conversions]]<br />
--><br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
{{page_title|Jak Kusto (Islomni qabul qilishi)}}</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98202Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-09T12:00:30Z<p>Shrimp: /* Qarang */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikkita qismdan: osmonlar va yerdan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalari, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yer koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
==Qarang==<br />
{{Translation-links-uzbek|[[A Qur’anic Understanding of the Universe|inglizcha]]}} <br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=User_talk:Axmed&diff=98200User talk:Axmed2013-10-09T11:54:59Z<p>Shrimp: /* Hormang */</p>
<hr />
<div><s>hi, the page you made is a copy of [[Jacques_Cousteau_-_Conversion_a_l_Islam]]. I made that title a redirect to the existing page -> [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:10, 8 October 2013 (PDT)</s><br />
:Nevermind I restored the page to your version: [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:20, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Kusto - "Musulmon" ==<br />
<br />
<br />
Hi Axmed. From what I can gather, your title for this page is "Cousteau - Muslim". Could you please change the title to read "Jacques Cousteau - Conversion to Islam" in Uzbek, like the other translations? We like the tone, style and content of initial translations to be as close to the original articles as humanly possible. Thanks! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:02, 9 October 2013 (PDT)<br />
:We can move to "Jacques Cousteau - Islomni qabul qilishi"; or since many Uzbeks recognize the name as Jak Kusto better: "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi". I still don't like that title, shouldn't it be something like "rumours about conversion to Islam" than "conversion to Islam"? --[[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:14, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
::Hi Shrimp. Thanks for the translation. The reason why it's named like that is because articles like that are supposed to start off with the assumption that the claim is true. We then analyze them, thus reveal they were false rumors/hoaxes. I think if the article was called something like "Jacques Cousteau ''Converted'' to Islam", then it would be misleading. As it is, it's kind of a neutral title. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:20, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::Ok, I got it. You can move to "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" then. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:26, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::: Ok for "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 04:33, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::::Thanks guys! I've made the hub page for Uzbek now and will add it to the sidebar and add new Uzbek trans. to the front page so new people who come on the site can see it. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:38, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Hormang ==<br />
<br />
Yordam qölini chözganingizdan xursandman! Bazi foydali andozalar: <nowiki>{{Quron|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> va <nowiki>{{Quron-faqat-link|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> (uzislam'dagi Quron tarjimasiga link yasaydi). <nowiki>{{ingl}}</nowiki> andozasi {{ingl}} yasaydi. Darvoqe, bu yerda hadislar ham kerak bölyapti, özbekcha yaxshi hadis saytlari bormi? [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:54, 9 October 2013 (PDT)</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=User_talk:Axmed&diff=98199User talk:Axmed2013-10-09T11:54:41Z<p>Shrimp: /* Hormang */ new section</p>
<hr />
<div><s>hi, the page you made is a copy of [[Jacques_Cousteau_-_Conversion_a_l_Islam]]. I made that title a redirect to the existing page -> [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:10, 8 October 2013 (PDT)</s><br />
:Nevermind I restored the page to your version: [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:20, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Kusto - "Musulmon" ==<br />
<br />
<br />
Hi Axmed. From what I can gather, your title for this page is "Cousteau - Muslim". Could you please change the title to read "Jacques Cousteau - Conversion to Islam" in Uzbek, like the other translations? We like the tone, style and content of initial translations to be as close to the original articles as humanly possible. Thanks! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:02, 9 October 2013 (PDT)<br />
:We can move to "Jacques Cousteau - Islomni qabul qilishi"; or since many Uzbeks recognize the name as Jak Kusto better: "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi". I still don't like that title, shouldn't it be something like "rumours about conversion to Islam" than "conversion to Islam"? --[[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:14, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
::Hi Shrimp. Thanks for the translation. The reason why it's named like that is because articles like that are supposed to start off with the assumption that the claim is true. We then analyze them, thus reveal they were false rumors/hoaxes. I think if the article was called something like "Jacques Cousteau ''Converted'' to Islam", then it would be misleading. As it is, it's kind of a neutral title. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:20, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::Ok, I got it. You can move to "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" then. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:26, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::: Ok for "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" [[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 04:33, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::::Thanks guys! I've made the hub page for Uzbek now and will add it to the sidebar and add new Uzbek trans. to the front page so new people who come on the site can see it. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:38, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Hormang ==<br />
<br />
Yordam qölini chözganingizdan xursandman! Bazi foydali andozalar: <nowiki>{{Quron|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> va <nowiki>{{Quran-faqat-link|sura raqami|oyat raqami}}</nowiki> (uzislam'dagi Quron tarjimasiga link yasaydi). <nowiki>{{ingl}}</nowiki> andozasi {{ingl}} yasaydi. Darvoqe, bu yerda hadislar ham kerak bölyapti, özbekcha yaxshi hadis saytlari bormi? [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:54, 9 October 2013 (PDT)</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Jak_Kusto_-_Islomni_qabul_qilishi&diff=98194Jak Kusto - Islomni qabul qilishi2013-10-09T11:44:01Z<p>Shrimp: /* Xulosa */ grammar</p>
<hr />
<div>[[File:Cousteau.jpg|right|thumb|<center>Jacques-Yves Cousteau</center>]]<br />
'''Jacques-Yves Cousteau''' (talaffuzi: '''Jak-Iv Kusto'''; 11-iyun 1910 – 25-iyun 1997), fransuz harbiy dengiz zobiti, ekspeditsiyachi, ekolog, rejissor, ixtirochi, ilmiy olim, fotograf, avtor va izlanuvchi, asosan dengiz va boshqa barcha suv havzalarini örganishga köp yillar bağishlagan. U suv ostida harakatlanish imkonini beruvchi avtonom skafandrni yaratuvchilaridan biridir,<ref>{{cite web|url= http://en.wikipedia.org/wiki/Scuba_set|title= Scuba set|publisher= Wikipedia|author= |date= accessed October 8, 2013|archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FScuba_set&date=2013-10-09|deadurl=no}}</ref> bundan tashqari u Fransiya Fanlar Akademiyasining azosi bölgan, uning eng ommabop ismi Qömondon yoki kapitan Kusto edi <ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Jacques_Cousteau Jacques Cousteau] - Wikipedia, lu le 8 mai 2012</ref>.<br />
<br />
== Musulmonlarning takidi ==<br />
<br />
Köpchilik musulmonlarning aytishicha u [[Qur'on]]da keltirilgan [[Islom]]iy [[Islam and Miracles|möjiza]] guvohi bölgandan söng özini musulmon deb elon qilgan. Unga köra "har xil tuzlanish darajasiga ega bölgan suvlar örtasidagi körinmas chegara tufayli bir biri bilan aralashib ketmaydilar". Mana bu haqda qanday hikoya qilinadi: <br />
<br />
{{Quote||1962 yili, - deb hikoya qiladi Kusto, – olmon olimlari Bob al-Mandeb bo‘g‘ozida Qizil dengiz va Hind okeani suvlari bir-biriga qo‘shilmasligini aniqlagan edi. Biz ham Atlantika okeani va O‘rtayer dengizi suvlarida sinov o‘tkazishga qaror qildik. Oldin O‘rtayer dengizining sho‘rligi, zichligi va o‘ziga xos jihatlarini o‘rgandik. Xuddi shunday tadqiqot Atlantika okeanida ham o‘tkazildi. Bu ikki suv massasi Jabaltariq (Gibraltar) bo‘g‘ozida ming yillardan beri to‘qnashadi, mantiqan olib qaraganda, ulkan suv massalari bir-biriga qo‘shilib ketishi, hech bo‘lmaganda ularning sho‘rligi va zichligi o‘xshash bo‘lishi kerak edi. Biroq ular bir-biriga juda yaqin kelgan joylarda ham o‘ziga xoslik butunlay saqlangan. Boshqa so‘z bilan aytganda, suv massalarini qandaydir ko‘rinmas parda ajratib turardi. Bu mo‘jiza haqida professor Moris Byukalga so‘zlab berdim. U esa bu hech qanday hayron qolarli voqea emasligi, suvlarning qo‘shilmasligi to‘g‘risida Islomning Muqaddas Kitobi – Qur’oni karimda 1400 yil oldin odamzodga ma’lum qilinganini aytdi. Bu men uchun xuddi tip-tiniq osmonda birdan momaqaldiroq gumburlaganday edi. Qur’oni karim tarjimalarini varaqlab ko‘rgach: “Qasam ichaman, bu Muqaddas Kitob, zamonaviy ilm 1400 yilga orqada qolayotgan ushbu Qur’on inson so‘zlari bo‘lishi mumkin emas! Bu Yaratganning Kalomidir!”, deb hayqirib yubordim. Shundan so‘ng Islomni qabul qildim va kundan-kunga bu dinning haqqoniyati, adolatparvarligi, qulayligi va foydalarini sezdim. Ko‘zlarimga haqiqatni ochiq-oydin ko‘rsatgani uchun Allohga beadad shukrlar aytaman.<ref>{{cite web|url= http://oriftolib.uz/uzb/jurnalistika-2/maqolalar/mashhurlar-hayoti/376-dunyoni-qaytadan-kashf-etgan-olim.html|title= Dunyoni qaytadan kashf etgan olim|publisher= Orif Tolib|author= Mashhurlar hayoti|date= April 20, 2013|archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Foriftolib.uz%2Fuzb%2Fjurnalistika-2%2Fmaqolalar%2Fmashhurlar-hayoti%2F376-dunyoni-qaytadan-kashf-etgan-olim.html&date=2013-10-09|deadurl=no}}</ref>}} <br />
<br />
Musulmonlarning fikriga köra Kusto Qur'onning 25-surasi Al-Furqonning 53-oyatida keltirilgan «U ikki dengizni bir-birlari bilan uchrashadigan qilib (yonma-yon) oqizib qöydi. (Ammo) u ikkisining örtasida bir tösiq bölib, ular (ösha tösiqdan) oshib ötmaslar» jumlaga tan berib Qur'onni ilohiy kitob deb tan olib, özini Islomni qabul qilganini elon qilgan.<ref>Waleed el-Shobaki - [{{Reference archive|1=http://truthprevailed.wordpress.com/2012/01/07/the-quran-that-grants-a-higher-awareness-of-the-natural-world/|2=2012-07-18}} Qur’an’s confirmation of an amazing undersea discovery] - TruthPrevailed.wordpress.com, January 7, 2012</ref><br />
<br />
== Tahlil ==<br />
<br />
=== Kusto Jamiyati ===<br />
<br />
Kusto Jamiyatiga (asl nomlanishi "Kusto Fondi" 1992-yilgacha) Jak Iv Kustoning özi tomonidan asos solingan bölib, u hozirda Kustoning ikkinchi rafiqasi Fransin Kusto tomonidan boshqarilib kelinmoqda.<ref>[{{Reference archive|1=http://fr.wikipedia.org/wiki/Équipe_Cousteau|2=2012-07-18}} Équipe Cousteau] - Wikipedia (Français), lu le 17 juillet 2012</ref> <br />
<br />
Ushbu xatda (1991-yil) ösha davrda Kusto Jamiyatida Missiya boshliği lavozimida ishlayotgan Didie Serso, sovuqlik bilan Kustoni Islomni qabul qilmaganligi haqida xabar beradi. Eslatib ötamiz ushbu xat Kusto Fondining rasmiy deklaratsiyasi bölib, unga qarama-qarshi rasmiy hujjatlar elon qilinmagan.<br />
<br />
{{quote||[[File:Cousteau.gif|thumb|right]]<br />
Janob Sharl TUKER<br />
<br />
11A Pennashi yöli<br />
<br />
69230 ST GENIS LAVAL<br />
<br />
FC/DC<br />
<br />
Parij, 2 noyabr 1991<br />
<br />
Janob,<br />
<br />
Biz sizni xatingizni oldik va sizga bizning faoliyatimizga bölgan qiziqishingiz uchun öz minnatdorchiligimizni bildiramiz. Sizga shuni aniqlashtirib ötamizki Qömondon Kusto Musulmonchilikni qabul qilmadilar va bu mish-mishlar esa hech qanday asossiz tarqatilgan. <br />
<br />
Chin Yurakdan,<br />
<br />
Didie Serso<br />
Missiya boshliği<BR>}}<br />
<br />
=== Kusto oilasi ===<br />
<br />
Forbes magazini 18-may 2004-yilda xabar berishicha musulmon dunyosida tarqatilayotgan mish-mishlar Kusto oilasi tomonidan rasmiy ravishda rad etilgan. <br />
<br />
{{Quote||Jak Kusto yillar davomida birinchi suv ostiga sayohatlari bilan, avtonom skafandr ixtirosi va dengiz ekologiyasini himoyachisi sifatida butun dunyoga mashhur ommaviy qahramon edi. Uning suv osti haqidagi hujjatli filmlari hatto televizor paydo bölishidan ham oldinroq körilgan edi. '''Bugun musulmon dunyosida uni ölimidan oldin Islom dinini qabul qilganligi töğrisida mish-mishlar hanuz tarqalmoqda, Kustoning öz oilasi esa bunday axborotlarga özining qatiy raddiyalarini bildirgan. ''' Uning mashhurligi kommunist bloklari uzra ayniqsa keng ommalashgan, chunki Sovet Ittifoqi va Xitoyda uning hujjatli filmlari köp bora namoyish qilingan edi. Sönggi bor uning Kaspiy dengizga sayohati davomida "köp sonli olomon "Alikon"ni (kema) körish uchun sohillarga bir necha bor oshiqdilar" deydi Fransin.<ref>Melik Kaylan - [{{Reference archive|1=http://www.forbes.com/2004/05/18/cx_mk_0518feat.html|2=2012-06-23}} Cousteau Comeback] - Forbes, May 18, 2004</ref>}}<br />
<br />
=== Kustoning sözlaridan ===<br />
<br />
Quyidagi yozuvlar Internetda keng tarqalgan bölib, unga köra Kusto har xil okeanlar suvini aralashmasligi hodisasini örgangandan söng, bu haqda Qur'onda "nimadir" deyilganini hisobga olib Islomni qabul qilgan. <br />
<br />
{{Quote||1962 yili, - deb hikoya qiladi Kusto, – olmon olimlari Bob al-Mandeb bo‘g‘ozida Qizil dengiz va Hind okeani suvlari bir-biriga qo‘shilmasligini aniqlagan edi. Biz ham Atlantika okeani va O‘rtayer dengizi suvlarida sinov o‘tkazishga qaror qildik. Oldin O‘rtayer dengizining sho‘rligi, zichligi va o‘ziga xos jihatlarini o‘rgandik. Xuddi shunday tadqiqot Atlantika okeanida ham o‘tkazildi. Bu ikki suv massasi Jabaltariq (Gibraltar) bo‘g‘ozida ming yillardan beri to‘qnashadi, mantiqan olib qaraganda, ulkan suv massalari bir-biriga qo‘shilib ketishi, hech bo‘lmaganda ularning sho‘rligi va zichligi o‘xshash bo‘lishi kerak edi. Biroq ular bir-biriga juda yaqin kelgan joylarda ham o‘ziga xoslik butunlay saqlangan. Boshqa so‘z bilan aytganda, suv massalarini qandaydir ko‘rinmas parda ajratib turardi. Bu mo‘‘jiza haqida professor Moris Byukalga so‘zlab berdim. U esa bu hech qanday hayron qolarli voqea emasligi, suvlarning qo‘shilmasligi to‘g‘risida Islomning Muqaddas Kitobi Qur’onda ma’lum qilinganini aytdi. Haqiqatdan ham bu holat Qur'onda ochiq oydin bayon qilingan eka, shundan so'ng men Qur'oni Karimni "Alloh so'zlari" ekanligiga ishondim va Islomni tanladim, haqiqiy dinni. Islomdagi iymon menga o'g'limni o'limi kabi og'ir damlarni o'tkazishda menga kuch ato etdi.}}<br />
<br />
Bu jumlalar turk kitoblari bölmish "Mana nima uchun ular musulmon böldilar" (''The Reasons Why They Become Muslims'') degan kitoblar seriyasidan olingan bölib, bu kitoblar Islomiy tahririyat bölmish ''Waqf Ikhlas Publications'' tomonidan nashr qilingandir va hech qanday ishonchli manbalarga ega emas.<br />
<br />
=== Kustoning dafn marosimi ===<br />
<br />
Jak Iv Kusto 25-iyun 1997-yilda yurak xuruji oqibatida Parijda 87 yoshida vafot etdi. Uning dafn marosimi Islomiy bölmadi, aksincha u Nasroniylikning Katolik-Roman urf-odatlariga köra dafn qilinadi. Kusto özining oilasinig odatiy qabristoni bölmish Fransiyadagi Sen Andre de Kubzakka dafn qilinadi.<ref>[http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=9889 Jacques-Yves Cousteau] - FindAGrave.com, Memorial No. 9889, 7 juin 2000</ref><ref>{{cite web|url= http://www.landrucimetieres.fr/spip/spip.php?article188|title= SAINT-ANDRÉ-DE-CUBZAC (33) : cimetière|publisher= Cimetières de France et d'ailleurs|author= Philippe Landru|date= 6 février 2008|archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.landrucimetieres.fr%2Fspip%2Fspip.php%3Farticle188&date=2013-10-09|deadurl=no}}</ref> <br />
<br />
Sen Andre de Kubzak shahri Kusto uchun motam marosimi uyushtirib, uning nomiga Qömondon Kusto köchasi tashkil qilinadi, ushbu köcha Kustoning tuğilib ösgan uyiga olib boruvchi bölib, uning bolalik yillari ötgan uyi oldiga maxsus yodgorlik örnatiladi.<br />
<br />
== Xulosa ==<br />
<br />
Kustoning Islomni qabul qilganligi haqidagi yagona axborot Islom tarğibot va tashviqoti bilan shuğullanuvchi tahririyat tomonidan keltirilgan bölib, u hech qanday xolis va betaraf manbalar tomonidan tasdiqlanmagan. <br />
<br />
Kustoning özi tomonidan tashkil qilingan Kusto Jamiyati bu mish-mishlarning hech qanday asos yöqligini shaxsan tasdiqlab bergan, eslatib ötamiz bu tasdiq jamiyat tomonidan rasmiy ochiq xat tarzida elon qilingan va bu elon qilinish paytida Jak Kusto nafaqat tirik bölgan, balki ösha jamiyatning boshqaruvchisi bölgan. Shunday ekan bu rasmiy xat Kusto tomonidan elon qilinmagan bölsada, xat elon qilinmasidan oldin Kustoning etiboriga havola etilgan. Xat elon qilingandan söng ham Kusto bunga hech qanday raddiya bermagan. <br />
<br />
Kustoning oilasi hurmat bilan bu iğvolarni bir necha bor rad qildi; bundan tashqari u Xristian cherkoviga tegishli bölgan qabristonga Katolik-Roman urf-odatlari bilan dafn etilgan. Ölimidan oldin Kusto özini Islomga kirganligi haqida hech qanday deklaratsiya yoki axborotlarni bildirmagan, bunga ishora qiluvchi hech qanday hatti-harakatlarni ham qilmagan.<br />
<br />
==Qarang==<br />
<br />
'''Ingliz tilida '''<br />
<br />
* [[Converts to Islam]]<br />
* [[Notable Former Muslims]]<br />
{{Hub4|Lying|lying}}<br />
{{Hub4|Fake Conversions|Fake Conversions}}<br />
{{Translation-links-francais|[[Jacques Cousteau (Conversion to Islam)|anglaise]]}}<br />
<br />
==Manbalar==<br />
{{reflist}}<br />
<br />
<!--<br />
[[Category:Non-Muslims]]<br />
[[Category:Fake Conversions]]<br />
--><br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
{{page_title|Jak Kusto (Islomni qabul qilishi)}}</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Ozbekcha_maqolalar_-_Articles_in_Uzbek&diff=98193Ozbekcha maqolalar - Articles in Uzbek2013-10-09T11:41:50Z<p>Shrimp: </p>
<hr />
<div>{{Languages}}<br />
<BR><br />
Bu WikiIslam'ning özbekcha maqolalari yiğilgan sahifasidir.<br />
<br />
* [[Eng janjalli 10 oyat]]<br />
* [[Jak Kusto - Islomni qabul qilishi|Jak Kusto (Islomni qabul qilishi)]] <br />
* [[Quron]]<br />
<br />
==Qarang (Ingliz)==<br />
<br />
*[[WikiIslam:Site Map|Sayt xaritasi]] ''- WikiIslam'da kerakli axborot topish uchun vosita''<br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
{{Page title|Özbekcha maqolalar (Articles in Uzbek)}}</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Jak_Kusto_-_Islomni_qabul_qilishi&diff=98191Jak Kusto - Islomni qabul qilishi2013-10-09T11:39:51Z<p>Shrimp: grammar fix (except direct quotes)</p>
<hr />
<div>[[File:Cousteau.jpg|right|thumb|<center>Jacques-Yves Cousteau</center>]]<br />
'''Jacques-Yves Cousteau''' (talaffuzi: '''Jak-Iv Kusto'''; 11-iyun 1910 – 25-iyun 1997), fransuz harbiy dengiz zobiti, ekspeditsiyachi, ekolog, rejissor, ixtirochi, ilmiy olim, fotograf, avtor va izlanuvchi, asosan dengiz va boshqa barcha suv havzalarini örganishga köp yillar bağishlagan. U suv ostida harakatlanish imkonini beruvchi avtonom skafandrni yaratuvchilaridan biridir,<ref>{{cite web|url= http://en.wikipedia.org/wiki/Scuba_set|title= Scuba set|publisher= Wikipedia|author= |date= accessed October 8, 2013|archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FScuba_set&date=2013-10-09|deadurl=no}}</ref> bundan tashqari u Fransiya Fanlar Akademiyasining azosi bölgan, uning eng ommabop ismi Qömondon yoki kapitan Kusto edi <ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Jacques_Cousteau Jacques Cousteau] - Wikipedia, lu le 8 mai 2012</ref>.<br />
<br />
== Musulmonlarning takidi ==<br />
<br />
Köpchilik musulmonlarning aytishicha u [[Qur'on]]da keltirilgan [[Islom]]iy [[Islam and Miracles|möjiza]] guvohi bölgandan söng özini musulmon deb elon qilgan. Unga köra "har xil tuzlanish darajasiga ega bölgan suvlar örtasidagi körinmas chegara tufayli bir biri bilan aralashib ketmaydilar". Mana bu haqda qanday hikoya qilinadi: <br />
<br />
{{Quote||1962 yili, - deb hikoya qiladi Kusto, – olmon olimlari Bob al-Mandeb bo‘g‘ozida Qizil dengiz va Hind okeani suvlari bir-biriga qo‘shilmasligini aniqlagan edi. Biz ham Atlantika okeani va O‘rtayer dengizi suvlarida sinov o‘tkazishga qaror qildik. Oldin O‘rtayer dengizining sho‘rligi, zichligi va o‘ziga xos jihatlarini o‘rgandik. Xuddi shunday tadqiqot Atlantika okeanida ham o‘tkazildi. Bu ikki suv massasi Jabaltariq (Gibraltar) bo‘g‘ozida ming yillardan beri to‘qnashadi, mantiqan olib qaraganda, ulkan suv massalari bir-biriga qo‘shilib ketishi, hech bo‘lmaganda ularning sho‘rligi va zichligi o‘xshash bo‘lishi kerak edi. Biroq ular bir-biriga juda yaqin kelgan joylarda ham o‘ziga xoslik butunlay saqlangan. Boshqa so‘z bilan aytganda, suv massalarini qandaydir ko‘rinmas parda ajratib turardi. Bu mo‘jiza haqida professor Moris Byukalga so‘zlab berdim. U esa bu hech qanday hayron qolarli voqea emasligi, suvlarning qo‘shilmasligi to‘g‘risida Islomning Muqaddas Kitobi – Qur’oni karimda 1400 yil oldin odamzodga ma’lum qilinganini aytdi. Bu men uchun xuddi tip-tiniq osmonda birdan momaqaldiroq gumburlaganday edi. Qur’oni karim tarjimalarini varaqlab ko‘rgach: “Qasam ichaman, bu Muqaddas Kitob, zamonaviy ilm 1400 yilga orqada qolayotgan ushbu Qur’on inson so‘zlari bo‘lishi mumkin emas! Bu Yaratganning Kalomidir!”, deb hayqirib yubordim. Shundan so‘ng Islomni qabul qildim va kundan-kunga bu dinning haqqoniyati, adolatparvarligi, qulayligi va foydalarini sezdim. Ko‘zlarimga haqiqatni ochiq-oydin ko‘rsatgani uchun Allohga beadad shukrlar aytaman.<ref>{{cite web|url= http://oriftolib.uz/uzb/jurnalistika-2/maqolalar/mashhurlar-hayoti/376-dunyoni-qaytadan-kashf-etgan-olim.html|title= Dunyoni qaytadan kashf etgan olim|publisher= Orif Tolib|author= Mashhurlar hayoti|date= April 20, 2013|archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Foriftolib.uz%2Fuzb%2Fjurnalistika-2%2Fmaqolalar%2Fmashhurlar-hayoti%2F376-dunyoni-qaytadan-kashf-etgan-olim.html&date=2013-10-09|deadurl=no}}</ref>}} <br />
<br />
Musulmonlarning fikriga köra Kusto Qur'onning 25-surasi Al-Furqonning 53-oyatida keltirilgan «U ikki dengizni bir-birlari bilan uchrashadigan qilib (yonma-yon) oqizib qöydi. (Ammo) u ikkisining örtasida bir tösiq bölib, ular (ösha tösiqdan) oshib ötmaslar» jumlaga tan berib Qur'onni ilohiy kitob deb tan olib, özini Islomni qabul qilganini elon qilgan.<ref>Waleed el-Shobaki - [{{Reference archive|1=http://truthprevailed.wordpress.com/2012/01/07/the-quran-that-grants-a-higher-awareness-of-the-natural-world/|2=2012-07-18}} Qur’an’s confirmation of an amazing undersea discovery] - TruthPrevailed.wordpress.com, January 7, 2012</ref><br />
<br />
== Tahlil ==<br />
<br />
=== Kusto Jamiyati ===<br />
<br />
Kusto Jamiyatiga (asl nomlanishi "Kusto Fondi" 1992-yilgacha) Jak Iv Kustoning özi tomonidan asos solingan bölib, u hozirda Kustoning ikkinchi rafiqasi Fransin Kusto tomonidan boshqarilib kelinmoqda.<ref>[{{Reference archive|1=http://fr.wikipedia.org/wiki/Équipe_Cousteau|2=2012-07-18}} Équipe Cousteau] - Wikipedia (Français), lu le 17 juillet 2012</ref> <br />
<br />
Ushbu xatda (1991-yil) ösha davrda Kusto Jamiyatida Missiya boshliği lavozimida ishlayotgan Didie Serso, sovuqlik bilan Kustoni Islomni qabul qilmaganligi haqida xabar beradi. Eslatib ötamiz ushbu xat Kusto Fondining rasmiy deklaratsiyasi bölib, unga qarama-qarshi rasmiy hujjatlar elon qilinmagan.<br />
<br />
{{quote||[[File:Cousteau.gif|thumb|right]]<br />
Janob Sharl TUKER<br />
<br />
11A Pennashi yöli<br />
<br />
69230 ST GENIS LAVAL<br />
<br />
FC/DC<br />
<br />
Parij, 2 noyabr 1991<br />
<br />
Janob,<br />
<br />
Biz sizni xatingizni oldik va sizga bizning faoliyatimizga bölgan qiziqishingiz uchun öz minnatdorchiligimizni bildiramiz. Sizga shuni aniqlashtirib ötamizki Qömondon Kusto Musulmonchilikni qabul qilmadilar va bu mish-mishlar esa hech qanday asossiz tarqatilgan. <br />
<br />
Chin Yurakdan,<br />
<br />
Didie Serso<br />
Missiya boshliği<BR>}}<br />
<br />
=== Kusto oilasi ===<br />
<br />
Forbes magazini 18-may 2004-yilda xabar berishicha musulmon dunyosida tarqatilayotgan mish-mishlar Kusto oilasi tomonidan rasmiy ravishda rad etilgan. <br />
<br />
{{Quote||Jak Kusto yillar davomida birinchi suv ostiga sayohatlari bilan, avtonom skafandr ixtirosi va dengiz ekologiyasini himoyachisi sifatida butun dunyoga mashhur ommaviy qahramon edi. Uning suv osti haqidagi hujjatli filmlari hatto televizor paydo bölishidan ham oldinroq körilgan edi. '''Bugun musulmon dunyosida uni ölimidan oldin Islom dinini qabul qilganligi töğrisida mish-mishlar hanuz tarqalmoqda, Kustoning öz oilasi esa bunday axborotlarga özining qatiy raddiyalarini bildirgan. ''' Uning mashhurligi kommunist bloklari uzra ayniqsa keng ommalashgan, chunki Sovet Ittifoqi va Xitoyda uning hujjatli filmlari köp bora namoyish qilingan edi. Sönggi bor uning Kaspiy dengizga sayohati davomida "köp sonli olomon "Alikon"ni (kema) körish uchun sohillarga bir necha bor oshiqdilar" deydi Fransin.<ref>Melik Kaylan - [{{Reference archive|1=http://www.forbes.com/2004/05/18/cx_mk_0518feat.html|2=2012-06-23}} Cousteau Comeback] - Forbes, May 18, 2004</ref>}}<br />
<br />
=== Kustoning sözlaridan ===<br />
<br />
Quyidagi yozuvlar Internetda keng tarqalgan bölib, unga köra Kusto har xil okeanlar suvini aralashmasligi hodisasini örgangandan söng, bu haqda Qur'onda "nimadir" deyilganini hisobga olib Islomni qabul qilgan. <br />
<br />
{{Quote||1962 yili, - deb hikoya qiladi Kusto, – olmon olimlari Bob al-Mandeb bo‘g‘ozida Qizil dengiz va Hind okeani suvlari bir-biriga qo‘shilmasligini aniqlagan edi. Biz ham Atlantika okeani va O‘rtayer dengizi suvlarida sinov o‘tkazishga qaror qildik. Oldin O‘rtayer dengizining sho‘rligi, zichligi va o‘ziga xos jihatlarini o‘rgandik. Xuddi shunday tadqiqot Atlantika okeanida ham o‘tkazildi. Bu ikki suv massasi Jabaltariq (Gibraltar) bo‘g‘ozida ming yillardan beri to‘qnashadi, mantiqan olib qaraganda, ulkan suv massalari bir-biriga qo‘shilib ketishi, hech bo‘lmaganda ularning sho‘rligi va zichligi o‘xshash bo‘lishi kerak edi. Biroq ular bir-biriga juda yaqin kelgan joylarda ham o‘ziga xoslik butunlay saqlangan. Boshqa so‘z bilan aytganda, suv massalarini qandaydir ko‘rinmas parda ajratib turardi. Bu mo‘‘jiza haqida professor Moris Byukalga so‘zlab berdim. U esa bu hech qanday hayron qolarli voqea emasligi, suvlarning qo‘shilmasligi to‘g‘risida Islomning Muqaddas Kitobi Qur’onda ma’lum qilinganini aytdi. Haqiqatdan ham bu holat Qur'onda ochiq oydin bayon qilingan eka, shundan so'ng men Qur'oni Karimni "Alloh so'zlari" ekanligiga ishondim va Islomni tanladim, haqiqiy dinni. Islomdagi iymon menga o'g'limni o'limi kabi og'ir damlarni o'tkazishda menga kuch ato etdi.}}<br />
<br />
Bu jumlalar turk kitoblari bölmish "Mana nima uchun ular musulmon böldilar" (''The Reasons Why They Become Muslims'') degan kitoblar seriyasidan olingan bölib, bu kitoblar Islomiy tahririyat bölmish ''Waqf Ikhlas Publications'' tomonidan nashr qilingandir va hech qanday ishonchli manbalarga ega emas.<br />
<br />
=== Kustoning dafn marosimi ===<br />
<br />
Jak Iv Kusto 25-iyun 1997-yilda yurak xuruji oqibatida Parijda 87 yoshida vafot etdi. Uning dafn marosimi Islomiy bölmadi, aksincha u Nasroniylikning Katolik-Roman urf-odatlariga köra dafn qilinadi. Kusto özining oilasinig odatiy qabristoni bölmish Fransiyadagi Sen Andre de Kubzakka dafn qilinadi.<ref>[http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=9889 Jacques-Yves Cousteau] - FindAGrave.com, Memorial No. 9889, 7 juin 2000</ref><ref>{{cite web|url= http://www.landrucimetieres.fr/spip/spip.php?article188|title= SAINT-ANDRÉ-DE-CUBZAC (33) : cimetière|publisher= Cimetières de France et d'ailleurs|author= Philippe Landru|date= 6 février 2008|archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.landrucimetieres.fr%2Fspip%2Fspip.php%3Farticle188&date=2013-10-09|deadurl=no}}</ref> <br />
<br />
Sen Andre de Kubzak shahri Kusto uchun motam marosimi uyushtirib, uning nomiga Qömondon Kusto köchasi tashkil qilinadi, ushbu köcha Kustoning tuğilib ösgan uyiga olib boruvchi bölib, uning bolalik yillari ötgan uyi oldiga maxsus yodgorlik örnatiladi.<br />
<br />
== Xulosa ==<br />
<br />
Kustoning Islomni qabul qilganligi haqidagi yagona axborot Islom tarğibot va tashviqoti bilan shuğullanuvchi tahririyat tomonidan keltirilgan bo'lib, u hech qanday xolis va betaraf manbalar tomonidan tasdiqlanmagan. <br />
<br />
Kustoning özi tomonidan tashkil qilingan Kusto Jamiyati bu mish-mishlarning hech qanday asos yöqligini shaxsan tasdiqlab bergan, eslatib ötamiz bu tasdiq jamiyat tomonidan rasmiy ochiq hat tarzida elon qilingan va bu elon qilinish paytida Jak Kusto nafaqat tirik bölgan, balki ösha jamiyatning boshqaruvchisi bölgan. Shunday ekan bu rasmiy xat Kusto tomonidan elon qilinmagan bölsada, xat elon qilinmasidan oldin Kustoning etiboriga havola etilgan. Xat elon qilingandan söng ham Kusto bunga hech qanday raddiya bermagan. <br />
<br />
Kustoning oilasi xurmat bilan bu iğvolarni bir necha bor rad qildi; bundan tashqari u Xristian cherkoviga tegishli bölgan qabristonga Katolik-Roman urf-odatlari bilan dafn etilgan. Ölimidan oldin Kusto özini Islomga kirganligi haqida hech qanday deklaratsiya yoki axborotlarni bildirmagan, bunga ishora qiluvchi hech qanday hatti-harakatlarni ham qilmagan. <br />
<br />
==Qarang==<br />
<br />
'''Ingliz tilida '''<br />
<br />
* [[Converts to Islam]]<br />
* [[Notable Former Muslims]]<br />
{{Hub4|Lying|lying}}<br />
{{Hub4|Fake Conversions|Fake Conversions}}<br />
{{Translation-links-francais|[[Jacques Cousteau (Conversion to Islam)|anglaise]]}}<br />
<br />
==Manbalar==<br />
{{reflist}}<br />
<br />
<!--<br />
[[Category:Non-Muslims]]<br />
[[Category:Fake Conversions]]<br />
--><br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
{{page_title|Jak Kusto (Islomni qabul qilishi)}}</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=User_talk:Axmed&diff=98179User talk:Axmed2013-10-09T11:26:56Z<p>Shrimp: /* Kusto - "Musulmon" */</p>
<hr />
<div><s>hi, the page you made is a copy of [[Jacques_Cousteau_-_Conversion_a_l_Islam]]. I made that title a redirect to the existing page -> [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:10, 8 October 2013 (PDT)</s><br />
:Nevermind I restored the page to your version: [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:20, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Kusto - "Musulmon" ==<br />
<br />
<br />
Hi Axmed. From what I can gather, your title for this page is "Cousteau - Muslim". Could you please change the title to read "Jacques Cousteau - Conversion to Islam" in Uzbek, like the other translations? We like the tone, style and content of initial translations to be as close to the original articles as humanly possible. Thanks! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:02, 9 October 2013 (PDT)<br />
:We can move to "Jacques Cousteau - Islomni qabul qilishi"; or since many Uzbeks recognize the name as Jak Kusto better: "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi". I still don't like that title, shouldn't it be something like "rumours about conversion to Islam" than "conversion to Islam"? --[[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:14, 9 October 2013 (PDT)<br />
<br />
::Hi Shrimp. Thanks for the translation. The reason why it's named like that is because articles like that are supposed to start off with the assumption that the claim is true. We then analyze them, thus reveal they were false rumors/hoaxes. I think if the article was called something like "Jacques Cousteau ''Converted'' to Islam", then it would be misleading. As it is, it's kind of a neutral title. [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:20, 9 October 2013 (PDT)<br />
:::Ok, I got it. You can move to "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi" then. [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:26, 9 October 2013 (PDT)</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=User_talk:Shrimp&diff=98178User talk:Shrimp2013-10-09T11:25:18Z<p>Shrimp: /* Translation template help */</p>
<hr />
<div>==Check-it==<br />
Birodari Aziz, I wrote new article about Cousteau and Islamic mythes, but there may be some technical mistakes, can you check it? <br />
Sincerly, see you on Uzbek Atheists group very soon ;)<br />
[[User:Axmed|Axmed]] ([[User talk:Axmed|talk]]) 11:51, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
==Welcome==<br />
Welcome to Wikiislam and sorry about the block. You wont be blocked again. Please continue. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 01:21, 8 October 2013 (PDT)<br />
:Thanks! [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 02:37, 8 October 2013 (PDT)<br />
::Just passing through to say a quick hello and welcome. Feel free to leave me or Axius a message on our talk pages if you have any questions or need any help. Thanks for your contributions! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 07:23, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
==Translation template help==<br />
<br />
Hi! Thanks for confirming the meaning of "qarang". Could you please translate the following things for me? It is for use in our Uzbek templates and hub-type pages:<br />
<br />
{{Quote||'''Translations'''<br />
<br />
<br />
A version of this page is also available in the following languages: Arabic, Azerbaijani, Czech, English, French, Spanish, Turkish, Italian. For additional languages, see the sidebar on the left.}}<br />
<br />
and:<br />
<br />
{{Quote||Articles in Uzbek}}<br />
<br />
and:<br />
<br />
{{Quote||Site Map - Use to navigate WikiIslam and find the information you need}}<br />
<br />
Thanks for your help! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:11, 9 October 2013 (PDT)<br />
:Hi! Here are the translations:<br />
{{Quote||'''Tarjimalar'''<br />
<br />
<br />
Bu sahifa shuningdek bu tillarda ham mavjud: arabcha, ozarbayjoncha, chexcha, inglizcha, fransuzcha, ispancha, turkcha, italyancha. Boshqa tillar uchun chapdagi panelga qarang.}}<br />
:Note: arabcha - Arabic, ozarbajoncha - Azerbaijani, chexcha - Czech, inglizcha - English, fransuzcha - French, ispancha - Spanish, turkcha - Turkish, italyancha - Italian.<br />
<br />
:<small>Articles in Uzbek</small>:<br />
:{{Quote||Özbekcha maqolalar}}<br />
<br />
:<small>Site Map</small>:<br />
:{{Quote||Sayt xaritasi - WikiIslam'da kerakli axborot topish uchun vosita}}<br />
:And thanks for maintaining this useful website! [[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:25, 9 October 2013 (PDT)</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=User_talk:Axmed&diff=98173User talk:Axmed2013-10-09T11:14:58Z<p>Shrimp: /* Kusto - "Musulmon" */ forgot to sign</p>
<hr />
<div><s>hi, the page you made is a copy of [[Jacques_Cousteau_-_Conversion_a_l_Islam]]. I made that title a redirect to the existing page -> [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:10, 8 October 2013 (PDT)</s><br />
:Nevermind I restored the page to your version: [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:20, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Kusto - "Musulmon" ==<br />
<br />
<br />
Hi Axmed. From what I can gather, your title for this page is "Cousteau - Muslim". Could you please change the title to read "Jacques Cousteau - Conversion to Islam" in Uzbek, like the other translations? We like the tone, style and content of initial translations to be as close to the original articles as humanly possible. Thanks! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:02, 9 October 2013 (PDT)<br />
:We can move to "Jacques Cousteau - Islomni qabul qilishi"; or since many Uzbeks recognize the name as Jak Kusto better: "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi". I still don't like that title, shouldn't it be something like "rumours about conversion to Islam" than "conversion to Islam"? --[[User:Shrimp|Shrimp]] ([[User talk:Shrimp|talk]]) 04:14, 9 October 2013 (PDT)</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=User_talk:Axmed&diff=98172User talk:Axmed2013-10-09T11:14:23Z<p>Shrimp: /* Kusto - "Musulmon" */</p>
<hr />
<div><s>hi, the page you made is a copy of [[Jacques_Cousteau_-_Conversion_a_l_Islam]]. I made that title a redirect to the existing page -> [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:10, 8 October 2013 (PDT)</s><br />
:Nevermind I restored the page to your version: [[Kusto Musulmon]]. --[[User:Axius|Axius]] ([[User talk:Axius|talk]]) 10:20, 8 October 2013 (PDT)<br />
<br />
== Kusto - "Musulmon" ==<br />
<br />
<br />
Hi Axmed. From what I can gather, your title for this page is "Cousteau - Muslim". Could you please change the title to read "Jacques Cousteau - Conversion to Islam" in Uzbek, like the other translations? We like the tone, style and content of initial translations to be as close to the original articles as humanly possible. Thanks! [[User:Sahabah|--Sahabah]] ([[User talk:Sahabah|talk]]) 04:02, 9 October 2013 (PDT)<br />
:We can move to "Jacques Cousteau - Islomni qabul qilishi"; or since many Uzbeks recognize the name as Jak Kusto better: "Jak Kusto - Islomni qabul qilishi". I still don't like that title, shouldn't it be something like "rumours about conversion to Islam" than "conversion to Islam"?</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Quron&diff=98168Quron2013-10-09T11:01:13Z<p>Shrimp: yes, "qarang" does mean "see also"; "shuningdek" means "likewise"</p>
<hr />
<div>'''Quron''' (القرآن) [[Islom]] dinining asosiy va markaziy matn manbasidir. Musulmonlar Quronni odamzot uchun ilohiy qöllanma kitobi, deb ishonishadi. Ular shuningdek Quronning asl arabcha nusxasidagi matnni yigirma uch yil mobaynida [[Muhammad]]ga farishta [[Jabroil]] tomonidan tushirilgan<ref>''Living Religions: An Encyclopaedia of the World's Faiths,'' Mary Pat Fisher, 1997, page 338, I.B. Tauris Publishers, </ref><ref>{{Quron|17|106}}</ref> [[Alloh]]ning aynan sözlari,<ref>{{Quron|2|23}}</ref> deb öylashadi, hamda Quronni xudoning eng oxirgi vahiyi, deb qabul qilishadi.<ref>{{Quron|33|40}}</ref><ref>Watton, Victor, (1993), ''A student's approach to world religions:Islam'', Hodder & Stoughton, pg 1. ISBN 0-340-58795-4</ref><br />
<br />
==Manbalar==<br />
{{reflist}}<br />
<br />
==Qarang==<br />
* [[Qur'an]] {{ingl}}<br />
<br />
[[ru:Коран]]<br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98167Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-09T10:51:40Z<p>Shrimp: /* Qarang */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikkita qismdan: osmonlar va yerdan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalari, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yer koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
===Quyosh va Oy===<br />
<br />
Quyosh va oy haqida nisbatan kam malumot beriladi. Joylashuvi haqida faqat ularning yetti osmonda ekanligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|71|15}}-{{Quron-faqat-link|71|16}}|Alloh yetti osmonni qanday ustma-ust qilib yaratganini va oyni ulardagi nur-yoruğlik qilib, quyoshni esa chiroq qilib qöyganini körmadinglarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki jism (boshqa yulduz va sayyoralar) bilan birgalikda qattiq osmon gumbazlarida chizib qöyilgan yöllarida suzib yuradi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|33}}|Kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. Barchasi öz falak-fazosida suzurlar!}}<br />
{{Quote|{{Quron|36|40}}|Na quyosh uchun oyga yetish mumkin bölur va na kecha kunduzdan özguvchidir. Barchalari falakda suzib yurur.}}<br />
<br />
Va kun oxiriga kelib, quyosh (ehtimol oy va yulduzlar ham) yassi yer diskining ğarbiy chekkasidagi suv töla teshiklardan ötadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|86}}|To kun botadigan joyga yetgach u bir loyqa buloqqa botayotganini kördi va u oldida bir qavmni uchratdi. Biz: "Ey Zul-qarnayn, yo azobga duchor qilursan, yoki ularga yaxshi muomalada bölursan," dedik.}}<br />
<br />
Yer diski ustida yashovchi odamlar közidan yiroqlashgach, ular töxtab, tunni qarorgohda ötkazadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|36|38}}|Quyosh öz qarorgohi sari joriy bölur. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Tunda quyosh tongda yana odamlar köziga tushish uchun Allohdan ruxsat sörashi kerak ({{Bukhari|4|54|421}} {{ingl}}).<br />
<br />
Ruxsat olgach, quyosh yer diskining sharqiy chekkasidan chiqadi. Quyosh chiqishi haqida "loyqa buloq" eslatilmaydi, biroq u yerda ham quyosh botadigan joydagi kabi odamlar yashashi eslatiladi. Qarang: [[Dhul-Qarnayn and the Sun Controversy in the Qur'an|Zul-Qarnayn va Quyosh]] {{ingl}}.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|18|90}}|To kun chiqishga yetib borgach, uning bir qavmi ustiga chiqayotganini kördiki, Biz u uchun quyoshdan biron parda qilmagan edik.}}<br />
<br />
<br />
==Qarang==<br />
* [[A Qur’anic Understanding of the Universe|Shu maqolaning inglizchasi]]<br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98161Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-09T10:06:31Z<p>Shrimp: /* Qarang */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikkita qismdan: osmonlar va yerdan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalari, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yer koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
===Osmon jismlari===<br />
Eng yaqin osmon ichida yulduzlar va (aftidan) quyosh va oy joylashgan. Yulduzlarning shu eng yaqin osmon ichidaligi Quronda ochiq-oydin yoziladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|37|6}}|Darhaqiqat Biz eng yaqin osmonni yulduzlar bilan ziynatladik.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Yulduzlar aslida kattaligi Quyoshdek yoki undan ham katta, hamda uzoqroq jismlar bölishi mumkinligi Quron mualliflari nazaridan chetda qolgan.<br />
<br />
==Qarang==<br />
* [[A Qur’anic Understanding of the Universe|Shu maqolaning inglizchasi]]<br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98135Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-09T07:29:27Z<p>Shrimp: /* Osmonlar va u yerda yashovchilar */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikkita qismdan: osmonlar va yerdan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalari, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yer koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmon-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Xorun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
==Qarang==<br />
* [[A Qur’anic Understanding of the Universe|Shu maqolaning inglizchasi]]<br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimphttps://wikiislam.net/index.php?title=Olamning_Qurondagi_manzarasi&diff=98134Olamning Qurondagi manzarasi2013-10-09T07:28:25Z<p>Shrimp: /* Osmonlar va u yerda yashovchilar */</p>
<hr />
<div>{{underconstruction}}<br />
[[File:Ancient-Cosmology.jpg|right|thumb|200px|Ibrohimiy dinlarga binoan olam]]<br />
Ushbu maqolada [[Quron]]da olam qanday tushuntirilgani yoritiladi.<br />
<br />
==Kirish==<br />
Fizik olamning Qurondagi manzarasi qadimgi Yaqin Sharq va unga qöshni mintaqalar - yunon va rumliklarning borliq haqidagi bilim va tushunchalaridan kam bölsa kam-ki, ortiq emas. U paytga kelib ayrim madaniyatlar Yer sayyorasi sharsimon ekanligini tushunib yetgan bölsa, Quronda Yer [[Tekis Yer va Quron|tekis]] deyiladi. <br />
<br />
Bazi fikrlarga binoan qadimgi diniy manbalarni sözma-söz qabul qilish shart emas, ayrim qismlarini köchma manoda tushunish mumkin. Biroq musulmonlarning aksariyati bunday fikrlamay, Quronni xudoning aynan sözi, deb ishonishadi. Bu maqolada esa Quronni xudodan kelgan, deb emas, balki [[Muhammad]]ning sözlari, deb qabul qilinadi va Muhammadning olam haqidagi tushunchasi körsatiladi.<br />
<br />
==Quron kosmologiyasi==<br />
===Osmonlar va Yer===<br />
Quron kosmologiyasi haqida yozishni islomiy olamning nihoyatda kichkina va sodda ekanligini eslatishdan boshlash lozim. Quronga binoan olam atigi ikkita qismdan: osmonlar va yerdan iborat.<br />
<br />
Islomda zamonaviy odamlar biladigan boshqa astronomik qamrovlar yöq. Quronda yulduz tizimlari, galaktikalari, vakuum degan narsalar haqida yozilmagan. Yer koinotdagi bazi boshqa jismlar kabi sayyora, Quyoshning esa bir yulduz ekani haqida hech nima deyilmaydi. Quron kosmologiyasi asosan qurollanmagan köz bilan körinadigan osmon jismlari bilan chegaralangan; qadimgilar köra olmagan jismlarni tasvirlashda esa qattiq yanglishadi.<br />
<br />
[[Yaratilish]] zamirida "osmonlar va yer" yotishi Quronda takror va takror eslatiladi, bu ikki narsaning "ajratilishi" esa [[Alloh]]ning butun olamni qanday yaratganini körsatish uchun ishlatiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|30}}|Kofir bölgan kimsalar osmonlar ham, yer ham tösiq bölganini, bas, Biz ularni ochib yuborganimizni va barcha jonli mavjudotni suvdan qilganimizni körmadilarmi?! Endi ham iymon keltirmaydilarmi?!}}<br />
<br />
Bu ikki joyning favquloddaligiga takroran urğu beriladi. Bu ikki joydan boshqa joy eslatilmaydi. Quron mualliflari Allohning hamma narsadan boxabarligini bildirish uchun "yeru osmon" iborasini ishlatib, göyoki butun olam shulardangina iborat ekaniga ishora qilishadi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|14|38}}|Parvardigoro, albatta Sen bizlar yashirgan narsani ham, oshkor qilgan narsani ham bilursan, Alloh uchun yeru osmondagi biron narsa maxfiy emasdir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|4}}|aytdi: "Parvardigorim osmonu-zamindagi har bir sözni bilur. U eshitguvchi, bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|22|70}}|siz Alloh osmon va yerdagi bor narsani bilishini bilmadingizmi?! Albatta, bu Kitobda. Albatta, bu Allohga osondir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|31|26}}|Osmonlar va yerdagi bor narsalar Allohnikidir. Albatta Allohning Özigina behojat va hamdu sanoga loyiq zotdir.}}<br />
<br />
"Osmonlar va yer" shuningdek ichida butun olamni saqlaydigan "idish" kabi tasvirlanadi. Hamma narsa osmon va yer orasida joylashgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|16}}|Biz osmon va yerni hamda ularning orasidagi narsalarni öynab-behuda yaratganimiz yöq.}}<br />
<br />
Ajablanarli emas-ki, ushbu "osmon va yer orasidagi" fazo yerda turgan odamning (har doim ham töğri emas) nuqtai nazaridan tushuntirilgan. Atrofga qaraganda, Yer tekis körinadi, ufq esa kuzatuvchi tekis disk markazida turganidek taassurot qoldiradi. Tepaga qaralsa, osmon gardishi ufqqa örnatilgan qattiq kök gumbazdek tuyuladi. Quronda ham aynan shu taassurot tasvirlangan.<br />
<br />
Quronda Alloh osmonu yerni yaratayotganida, avval yerdan boshlagani ochiq aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|9}}-{{Quron-faqat-link|41|11}}|Ayting: "Haqiqatan ham sizlar Yerni ikki kunda yaratgan Zotga kofir bölurmisizlar va özgalarni Unga tenglashtirurmisizlar?! Bu barcha olamlarning Parvardigori-ku?! U zot ustida toğlarni qildi va uni barakotli qildi hamda öshada uning yemishlarini töla tört kunda belgilab-taqsimladi. Söraguvchilar uchundir. Söngra tutun holidagi osmonga yuzlanib, unga va yerga "ixtiyoran yoki majburan kelinglar!" degan edi, ular "Öz ixtiyorimiz bilan keldi," dedilar.}}<br />
<br />
Va<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
Shunday qilib islomiy olamning asosini kördik. Yer - tekis disk, osmon esa - ustma-ust yetti qattiq gumbaz. Quyida bularni batafsil körib chiqamiz.<br />
<br />
===Osmonlar va u yerda yashovchilar===<br />
<br />
Yerdan qaralganda, eng ichki osmon gumbazi tepaga örlaydi, Quronda bu osmon aslida asosi yer diski bölgan yettita konsentrik gumbazdan iboratligi aytiladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|2|29}}|U shunday zotki, siz uchun Yerdagi barcha narsani yaratdi. Söngra samoga yuzlandi-da, ularni yetti osmon qilib tikladi. U hamma narsani bilguvchidir.}}<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|41|12}}|Bas ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga ishi-vazifasini vahiy qildi. Biz quyi osmonni chiroqlar-yulduzlar bilan bezadik va saqladik. Bu qudratli va bilguvchi zotning taqdiri - ölchovidir.}}<br />
<br />
Bu yetti osmon qattiq jismlardir; buni bir necha yöl bilan körsatish mumkin. Boshlanishiga shuni aytish mumkin: osmonlar himoyalash (tom kabi) va saqlash uchun tösiq sifatida xizmat qiladi.<br />
<br />
Bu tomning himoyalovchi ekani bunga öxshash oyatlarda eslatiladi:<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|21|32}}|Biz osmonni qulab tushmaydigan tom qilib qöydik. Ular esa alomatlardan yuz ögiruvchidirlar.}}<br />
<br />
Ularning qattiq ekanligi esa osmonlarning qulashi va yerda yashovchilarni jarohatlashi mumkinligi bilan tushuntiriladi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|34|9}}|Axir ular oldilaridagi va ortlaridagi narsalarga - osmonu zaminga boqmaydilarmi?! Agar Biz xohlasak, ularni yerga yuttirib yuborurmiz yoki osmonni ustlariga parcha-parcha qilib tushirurmiz. Albatta bunda har bir qaytguvchi banda uchun oyat-ibrat bordir.}}<br />
<br />
Hatto osmonlarga narvon qöyib chiqish mumkin.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|6|35}}|Agar sizga ularning yuz ögirishlari oğir botib, u holda yerga biron teshik yoki osmonga biron narvon istab, ularga oyat-möjiza keltirishga qodir bölsangiz. Agar Alloh xohlaganda albatta ularni hidoyat ustida birlashtirgan bölur edi-ku! Bas, hargiz johillardan bölmang!}}<br />
<br />
Va nihoyat, osmonlar oğir bölib, jismoniy tayanchga ehtiyoj sezadi. Ayrim musulmonlarning iddaolariga qarshi ölaroq, Quron shunday tayanchlar kerakligini tan oladi, biroq ular közga körinmas, deydi.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|13|2}}|Alloh osmonlarni sizlar körgudek ustunlarsiz kötarib qöygan, söngra öz arshini egallab, quyosh va oyni Öz amriga böysundirgan zotdir. Ularning har biri muayyan muddatgacha sayr qilaverar. Barcha ishning tadbirini qilur va sizlar Parvardigoringizga röbarö bölishga iymon keltirishingiz uchun Öz oyatlarini mufassal bayon qilur.}}<br />
<br />
Mualliflar bu yerda osmonlar qandaydir tayanchga muhtojligi shundoq ham ayon ekanligini qabul qilishmoqda. Lekin ular bu tayanchlarning körinmas ekanligiga urğu berishyapti, ularning yöqligiga emas.<br />
<br />
Quronda shuningdek eng tashqi osmon chuqurligi bir-biriga qöshni osmonlar orasidagi masofaga teng dengiz ostida yotishi yoziladi. Allohning "taxti" (arshi) bu suv ustida bölgan.<br />
<br />
{{Quote|{{Quron|11|7}}|U sizlarning qaysilaringiz yaxshiroq ish-amal qilib yashashingizni sinash uchun olti kunda osmonlar va yerni yaratgan zotdir. Ilgari U zotning arshi suv ustida. Qasamki, agar siz: "Shak-shubhasiz, ölganingizdan keyin qayta tirilursizlar," desangiz, albatta kofir bölgan kimsalar: "Bu ochiq sehr-jodudan özga narsa emas," deydilar.}}<br />
<br />
Lekin Quronda galaktika, kvazar, klaster yoki vakuum haqida biror gap yöq. Shunchaki suv, taxt va Allohning özi.<br />
<br />
Har bir osmon haqidagi malumotlarni Muhammadning "tungi sayohati" haqidagi [http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/bukhari/054-sbt.php hadislardan] {{ingl}} topish mumkin. Bu hadislardan qisqacha quyidagilarni keltirish mumkin:<br />
<br />
Yetti osmondan har birida köp farishtalar va bir necha boshqa jonzotlar yashaydi. Bu osmonlarga qattiq gumbazlarga örnatilgan eshiklardan kiriladi, har eshik oldida farishta soqchi turadi, har gumbaz-osmonda payğambarlardan biri yashaydi. Masalan, birinchi osmon-gumbazda Muhammad Odam Atoni uchratadi, va (geografiyadan xabari bölmagani uchun) Tigris va Yevfrat daryolari manbalarini topadi. Ikkinchi osmonT-gumbazda esa Idrisni uchratadi. Horun törtinchi, Ibrohim oltinchi, Muso esa yettinchi osmon-gumbazda topiladi.<br />
<br />
==Qarang==<br />
* [[A Qur’anic Understanding of the Universe|Shu maqolaning inglizchasi]]<br />
<br />
[[Category:Özbekcha (Uzbek)]]<br />
[[ru:Коранический_взгляд_на_Вселенную]]</div>Shrimp